The Stone Raft

«Το μέλλον είναι πάντα μυθικό»

Οι ζωές δεν αρχίζουν με τη γέννηση των ��νθρώπων,
αν ήταν έτσι, κάθε μέρα, θα’ταν μια μέρα κερδισμένη.
Οι ζωές ξεκινούν αργότερα, μερικές φορές μάλιστα
πολύ αργότερα, για να μην πούμε και για εκείνες
που μόλις αρχίσουν έχουν κιόλας τελειώσει,
γι’αυτό και κάποιος φώναξε:
Αχ, ποιος θα γράψει την ιστορία αυτού που θα μπορούσε να’χε γίνει.


Όταν μια ανατριχίλα φόβου διατρέχει την ανθρωπότητα σαν απο συμπόνοια ο ένας άνθρωπος ψιθυρίζει ουρλιάζοντας στον άλλον, ήταν γραφτό.
Ήταν γραφτό, τι, που, δεν ξέρουμε απο που αντλεί
το γόητρο της η φράση και κατέχει την πρώτη θέση στην γραμματική του μοιραίου ύφους.
Μα οι λέξεις, αυτές που τις φτιάξαμε εμείς,
έχουν αυτό το καλό, βοηθούν,
και μόνο που τις λέμε με υπερβολή
ανακουφίζουν την τρομάρα και τα πάθη, διότι, τα εκδραματίζουν.

Και κάπως έτσι όταν τα ανεξήγητα ή τα παρεξηγημένα πλήττουν την ανθρώπινη φύση και την ισορροπία που τεκμαίρεται απο αίτια και αιτιατά, με επισταμένη περίσκεψη και πάντα με σεβασμό στην κοινή λογική, στον ορθό λόγο και στην χρήση παρομοιώσεων που πρέπει να γίνονται επικίνδυνες όταν τις παίρνουνε κατά γράμμα, αν δεν μάθουμε πρώτα να δείχνουμε σύνεση.

Είναι πασιφανές και αδιαμφισβήτητο πως απο το αδιέξοδο κανείς δεν βγαίνει στην πλατεία.

Όταν συμβαίνουν μοιραία γεγονότα στην ιστορία της ανθρωπότητας, όταν τα μεγάλα πνεύματα προσπαθούν να εξηγήσουν με περιέργεια και σκεπτικισμό την αιτία των πολλών ή των λιγοστών σοβαρών και διαφορετικών αποτελεσμάτων ώστε σε κάποιο ευλογοφανή σημείο
της μοίρας θα πούμε με λέξεις δεσμευτικές τα αναπόδραστα και τα ανεπιστρεπτί, τη δυσκολία να κατανοήσουμε πως σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μας, αν θα υπάρξει ποτέ αυτή η στιγμή, θα ξεδιαλύνουμε τελικά την αλήθεια απο τη φαντασία.
Σε τέτοιες τραγικές στιγμές που μαζεύονται οι κατάρες των λοιμών και των σεισμών σε ένα πανδαιμόνιο,
οι διάβολοι κάνουν πανηγύρι και οι μάγισσες έχουν σύναξη, για να επιδράσουν πιο έντονα στο ηθικό των ανθρώπων, αναλόγως της τιμής και της θρησκείας που επαγγέλλονται.

Κι έτσι ξαφνικά κι αναπάντεχα ή προφανώς αναμενόμενα η γη η ίδια είναι νεκρή.
Τι νόημα έχει να μιλάμε Γι αυτούς που πέθαναν
πριν απο χρόνια,
ποιος ο λόγος του φόβου μπροστά στον θάνατο
όταν η νεκρή γη είναι θαμμένη μέσα
στον ίδιο τον εαυτό της.

«Η πέτρινη σχεδία» είναι ένα μαγικό μυθιστόρημα ισχυρής φαντασίας.
Η παντοδυναμία της φύσης ως ανεξήγητο φαινόμενο χωρίζεται απο κάθε ανθρωπομορφικό στοιχείο και εξουσιάζει κάθε μορφή ζωής.

Η εξουσία της ανθρώπινης ματαιοδοξίας που προσπαθεί να δείξει στους τυφλούς και να κηρύξει στους κωφούς την πέτρινη καρδιά της.

Όλα τα πράγματα που περιγράφει συγκεκριμένα ο συγγραφέας σε αυτό το βιβλίο αναφέρονται στο πρώτο και το δεύτερο κεφάλαιο.
Μια δύσκολη ιδέα παράδοξης κοσμοθεωρίας και γεωφυσικών φαινομένων που συγκεντρωμένα
σε ένα και μόνο γεγονός,
αλλάζουν δραματικά ολόκληρο τον κόσμο.

Μια τέτοια ιδέα ρεαλιστικής δυστοπίας μέσα σε φανταστικό πλαίσιο δύσκολα χτίζεται και δημιουργείται απο πολλούς και διάφορους συγγραφείς ανεξαρτήτως εποχής.
Οι περισσότεροι τραβάνε την ιστορία απο τα μαλλιά
του εντυπωσιασμού και ξεφεύγουν απο την ουσία ή αντιγράφουν παλιές επαναλήψεις ηθικής, τρόμου, και άπλετου συναισθηματισμού.

Ο Τιτάνας της λογοτεχνίας, ο αυτοδίδακτος σοφός της παγκόσμιας πεζογραφίας, γράφει πράγματι μια ιστορία φανταστικού περιεχομένου, μα, παίζει με άπειρους τρόπους συλλογιστικής και ερμηνείας έτσι ώστε η φαντασίωση του να βασίζεται στον πραγματικό κόσμο.

Τούτο, δεν είναι σίγουρα, ένα βιβλίο που μπορεί να καταβροχθιστεί γρήγορα ακόμη και απο τους πιο δεινούς αναγνώστες.
Θέλει συγκέντρωση και επανάληψη σε αρκετά απο τα χωρία του για να σου δώσει την αξία της σημασίας ίσως μιας και μόνο φράσης : < Είμαστε όλοι Ίβηρες»,
ειπωμένη σε ολες τις γλώσσες της οικουμένης.

Γενικά τα έργα του άθεου θεού Ζοζέ Σαραμάγκου
δεν είναι δροσερές και ελαφριές απολαύσεις
νυχτερινής ψυχαγωγίας.
Κόντρα στους σύγχρονους γραφιάδες και τις τυπικές συγγραφικές συμβάσεις ο Σαραμάγκου με ευφυΐα
και ταλέντο απάλευτο, εναποθέτει μεγάλο μέρος του βάρους στον αναγνώστη ώστε να προσαρμοστεί στο ύφος του γραψίματος.

Χτίζει απερίσπαστος ένα κατασκεύασμα απο πολύτιμους λίθους κάποιου μεγαλειώδους πνευματικού θησαυρού που βρίσκεται θαμμένος στην ανθρώπινη βιοτεχνία σκέψης που φυτεύει σπόρους σοφίας, ιστορίας, φιλοσοφίας, λαϊκής ετυμηγορίας πολιτικών σχολίων και αξεπέραστο χιούμορ ως αντιδιαβρωτικό στην φθορά της τυποποίησης.

Μια γραμμή που χαράσσεται στο χώμα παντοτινά,
ένας σκυλάκος, γνήσια απόγονος του Κέρβερου
που δεν γαυγίζει ποτέ μα οδηγεί σαν ιχνηλάτης στο ανεξήγητο.
Ένα κοπάδι απο χιλιάδες ψαρόνια που ακολουθούν κάποιον.
Η γη τρέμει και συνταράσσεται μόνο στην αντιληπτική μαι αισθητική ικανότητα που νιώθει κάτω απο τα πόδια του ένας άνδρας.
Μια πέτρα που ρίχτηκε στη θάλασσα σε απόσταση αντιστρόφως ανάλογη του βάρους της.
Μια χερσόνησος που ξαφνικά και ανεξήγητα γίνεται νησί.
Ένα μάλλινο θαλασσί πουγκί που ξηλώνεται φτιάχνοντας το κουβάρι της οικουμένης.

Πως συνδέονται όλα αυτά, δεν πρόκειται
να εξηγηθεί σε καμία περίπτωση διαβάζοντας την
«πέτρινη σχεδία», αυτή δίνει απλόχερα κάθε είδους υλικό πνευματικής ενάργειας και τροφής του μυαλού
για να απαντηθούν τα ερωτήματα για τον καθένα ξεχωριστά.
Ένας καθρέφτης σπασμένος σε κομμάτια,
όσο ενώνουμε τα κομμάτια τόσο περισσότερο αντικτοπτρίζεται μέσα του το είδωλο του ίδιου μας του εαυτού.

Η αφήγηση της συγκεκριμένης ιστορίας αλλάζει κυριολεκτικά τον κόσμο και πείθει με ακλόνητα επιχειρήματα πως ακόμη κι αν το ταξίδι της ζωής μου
με οδηγεί σε κάποιο αστέρι, αυτό, δε σημαίνει απαραιτήτως πως απαιτείται να ταξιδεύω στους δρόμους αυτής της γης.

I don’t quite know why it has taken me so long to get to this writer. This book has been on my shelf for more than two decades. It is one of those novels a reader regrets having finished. I now wish to read some of this author’s other works.
Much of the attraction is Saramago’s distinctive, discursive style, which derives from his decision to restrict his punctuation to commas and full-stops – no dashes or exclamation marks! In respecting this conceit, the translator allows English-speaking readers to experience the timbre and resonance of the writer’s oral flow. It is a style that gives Saramago room and opportunity to discuss anything, including his own writing, and there are numerous asides concerning matters usually considered extraneous to the plot.
The multi-layered plot is in fact a gossamer woven out of thin air. Without drifting into what may be considered “magic realism”, Saramago has no problem using plainly impossible circumstances as the basis of his story. The Iberian peninsula breaks away from Europe and drifts off into the Atlantic, and the main characters possess varying degrees of supra-human powers, but all this is more or less mere background information to the tales of their travels, loves and adventures. The social changes they witness are also related in a naturalist manner, unfurling a healthy and entertaining level of satire concerning contemporary social attitudes.
Although a little ashamed at having neglected this writer, I am also delighted (at my age) to find such rare and precious works are there to be yet discovered.

Solo un genio come Saramago poteva raccontare con così tanta poesia ed eleganza un evento catastrofico di tali proporzioni. Nella zona del Cerbere, al confine franco-spagnolo, dove i cani che non hanno corde vocali, cominciano ad abbaiare, ci si prepara alla catastrofe, ormai imminente. Qui la terra comincia a tremare e diventa una "zattera di pietra", errando nell'Oceano e lasciando che ognuno vada incontro al suo destino. Nella zattera di pietra si condensano le tematiche dell'uomo e dell'umanità, quali lo spaesamento, la desolazione, la solitudine, l'irrazionalità. Ognuno cerca di trovare una alternativa al proprio destino, quando ormai tutto viene a mancare.
In questo mondo che è una "commedia di sbagli", Saramago scova l'irreale nel reale dando vita a un libro che mescola prodigi, oscuri presagi che altro non sono che una grande metafora e allegoria della vita che stravolge cose e persone, trascinandole in balìa della corrente e delle onde.

الحب ولَّع في الدرة :D

https://www.youtube.com/watch?v=KLJA-...

Saramago's works not only keep me up late into the night reading, they also wake me from sleep in those hours after midnight that belong more to death than to life and force me to think again both about the words he has written and about those he has not. The Stone Raft is as multi-layered as the strata exposed when the Iberian Peninsula separates from the continent of Europe and begins an erratic journey through the Atlantic Ocean. There is, of course, the expected magical realism together with Saramago's incisive critiques of religion, politics, science, culture, and the human condition. There is the quest narrative with more than a subtle reference to Miguel de Cervantes' Iberian classic. There is the marvelous narrative style of the Maerchen used to tell of ordinary people having extraordinary experiences as they follow a fabulous hellhound in a pilgrimage across an insula that has lost its prefixed paene to become a pilgrim itself. There is the nature of pilgrimage, revealed in the peregrinations of these characters and in the relationships that develop among them in the course of their journeying. But most of all, what Saramago has written is a description of life, that pilgrimage toward death we all must make, which derives its meaning not from its destination but from those we learn to love along the way. We are all passengers on the great stone raft of Earth. According to Saramago, it is through relationships with our fellow voyagers that we make the journey worth the time.

Una 2CV per amica...


[Scusate se irrompo ma la foto della 2CV può sembrare una intrusa per chi non avesse letto il libro e io, rileggendo, mi sono accorta di avere tralasciato il sesto personaggio, senza cui metà storia non avrebbe avuto seguito o almeno non così come è stato. Ecco, la 2Cv io la conosco bene. Per quattordici anni mi portò in giro prima ragazza e poi mamma e quando quei maledetti freni a pompa mi tradirono e mi trascinarono fino nel mezzo dell'incrocio rischiando la vita dei miei bambini, dietro negli "infasit", o come cavolo si chiamavano quei cosi, ecco, dicevo, me ne liberai per una panda di quinta mano ma con banali freni a disco. La mia 2Cv arancio non era quella di Joaqim Sassa: perdeva pezzi, si fermava appena vedeva la minima salita, nelle curve andava per i fatti suoi e decideva lei quando i vetri dovevano chiudersi sul mio gomito, facendomi sobbalzare. Anch'io l'ho amata e ancora la penso ma non al punto da farne un'eroina invincibile: l'ho amata nonostante i suoi difetti o forse per questi].

Adoro il flusso ironico di pensiero di Saramago, mai concentrato sul suo ombelico ma sulla povera gente - e non solo per ceto e per censo - scaraventata in questo mondo senza che le sia stato chiesto se gradiva nascere o vivere lì e ora.
Dopo un bel gruppo di libri cupi, in relazione biunivoca con i tempi che viviamo nel senso che la depressione esistenziale dell'autore e lettore si scambiano emozioni non proprio allegracuore, mi ci voleva ridere riflettendo sull'assurdità della vita a cui, però, siamo legati indissolubilmente fino ad amarla, questa assurdità.
Non è che Saramago navighi in superficie e la sua ironia sia epidermica e auto-celebrativa: piuttosto nasconde un pessimismo di fondo sulle magnifiche sorti e progressive umane e allo stesso tempo un irresistibile impulso allo sfottò di coloro che detengono un ridicolo potere ripetendo sempre le stesse parole – un qua qua qua- qualunque sia l'evento per cui li sprecano, ieri e oggi.
Gli piace giocare sull’ origine della concatenazione degli eventi da "una radicata superstizione, o salda convinzione, che in molti casi è l'espressione alternativa parallela", tanto per rimarcare che sì la ragione è necessaria ma spesso non sufficiente.
Quasi per magia, infatti, succede“… che la Penisola Iberica si mosse un altro po’, un metro, due metri, per provare le forze… Dopo ci fu una pausa, si sentì passare nell’aria un grande soffio, come il primo respiro profondo di chi si sveglia, e la massa di pietra e terra, coperta di città, villaggi, fiumi, boschi, fabbriche, macchie incolte, campi coltivati, con la sua gente e i suoi animali, cominciò a muoversi, come una barca che si allontana dal porto e punta al mare di nuovo ignoto.”
Gli eventi narrati procedono passo passo ma le digressioni, mai noiose, ne interrompono il flusso: “trascorsi quindici minuti, che, come si dice, parvero quindici secoli, benché questi ultimi nessuno li avesse ancora vissuti per poterli paragonare a quelli,…” che ci restituisce i milioni di microfatti umani intercorsi in quei pochi minuti che riempiono lo scorrere del tempo altrimenti senza senso.
Così, quando José Anaiço, Joaquim Sassa e Pedro Orce si incontrano per la prima volta sotto un olivo, Saramago ha lo scrupolo di precisare che si tratta di un olivo cordovil che connota il luogo in cui si incontrano. E ci racconta del luogo e della sua storia, cioè il tempo andato e il presente perché è l’imposizione del nome che ne denota l’esistenza. A differenza del “generico fico” del vangelo.
E poi tutti a bordo di una 2Cavalli che li porta alla ricerca della causa prima del distacco.

È evidente che il distacco della penisola iberica dal continente e della sua deriva nell’Oceano Atlantico (è lei la “zattera di pietra” del titolo) sia una metafora : nella catastrofe della storia la penisola iberica, come l’arca di Noè, porta in salvo – dove? - i rappresentanti di una umanità forse destinata a migliorarne i caratteri sociali.
La spaccatura dei Pirenei e la deriva appena iniziata della penisola Iberica provoca, infatti, reazioni similissime a quelle provocate dal Covid alla sua comparsa: uguali pensieri e parole. Compresa la reazione del Mercato Comune Europeo come si chiamava l'UE ai tempi della pubblicazione del libro. Il pregiudizio sull'inaffidabilità delle terre del Sud non è nuovo e, come si vede, precede anche la globalizzazione finanziaria- attenzione, non economica stante l’etimologia della parola - che ha come obiettivo la cosiddetta selezione darwiniana. La quale però è interpretata alla rovescia: sopravvivono in natura non i più forti ma coloro che si adattano e evidentemente noi poverini sopravviviamo nonostante 'sti nordici e sono loro che hanno paura di noi.
E che deriva sia, sembra dire Saramago, a queste condizioni.
Non mancano nemmeno correlazioni fantasmatiche tra eventi non correlabili: le polveri sottili veicolo di contagio del Covid per esempio così come la pietra lanciata da Joaquin Sassa sulla spiaggia per il gioco dei cerchi con la fenditura.
Oltre l'ironia e lo sfottò non può mancare in Saramago la storia d'amore dolce e gentile in cui l'unione di sesso e sentimento danno origine a qualcosa di più grande e completo.

Il finale è aperto : come finirà la storia di questi uomini nuovi, pionieri di un nuovo modo più solidale di vedere il mondo?
In fondo è il vecchio sogno palingenetico che fa capolino anche in questi giorni in cui il distanziamento sociale ci fa scoprire la nostalgia del calore della vicinanza e sognare un mondo nuovo e più pulito.

Reler este livro 27 anos depois foi sui generis. Durante muitos anos este foi o meu Saramago preferido mas "Levantado do Chão" entrou de rompante para o primeiro lugar do pódio.

Mas continua a ser uma obra magistral e um dos meus livros preferidos de Saramago. O carácter eminentemente geográfico do livro, a sua desconstrução de mitos e discursos sobre a Europa, a Península e a Portugalidade tornam esta obra num livro que me encanta e com o qual, criticamente, aprendo.

Esta leitura decorreu grande parte dela no voo entre Lisboa e Nova Iorque, na estada nesta cidade e na viagem de comboio entre esta e Boston.

#livro #literatura #leitor #leitores #leitura #literaturaportuguesa #Saramago #lerosnobel #nobel #nobeldaliteratura

هسيب الرواية كلها و أمسك في حتة صغيرة
اشمعنى خلى نقطة الإنفصال عند قرية سيربير
ليه مخلاهاش عند أندورا كانت هتبقى الرواية أجمل
ع الأقل كانت أندورا هتبقى نصين :D

لكن لا شك ان ساراماجو غير تقليدي

https://soundcloud.com/porchlit/sunda...