Sanki havası pompayla yavaş yavaş çekilen cam fanusta yaşıyor gibiydik; savaş sırasında askere alınmaları beklediğimiz gibi bekliyorduk ve akıl sürgüne gitmişti(1930'lar, Almanya).

İnsanlar akıllanmazsa (hep öteki değil, öncelikle her kişinin kendisi) ve nihayet uçurumdan uzaklaşarak ileriye, akla doğru yürümeyi tercih etmezse dünyada hangi samimi umut kalır, söyleyin? Yani dürüst bir insanın, annesinin başı üzerine yemin eder gibi, üzerine yemin edebilecegi bir umut?

Sadece çocuklar idealler için gereken olgunluğa sahip.

İnsan alışkanlıkları olan bir hayvandır.

-Labude: Bu gençlik, yakın gelecekte yönetimi devralıp babalarının batırdığı siyasetin, sanayinin, emlâk piyasasınn ve ticaretin başına geçecek. Bizim görevimiz uluslararası anlaşmaların sağlanması, kişisel kârın gönüllü azaltılması, kapitalizmin ve teknolojinin mantıklı sınırlara geri çekilmesi, sosyal hizmetlerin arttırılması, eğitim ve öğretimin kültürel olarak geliştirilmesi yoluyla Avrupa'yı reformize etmektir.
Bu yeni cephe pekâlâ mümkündür, sınıflar arasında bu türden yatay bir bağ kurulabilir.
Çünkü gençlik, en azından gençliğin seçkin kesimleri, dizginsiz egoizmden iğreniyor, üstelik doğal koşullara geri dönmeyi, sistemin kaçınılmaz çöküşüne tercih edecek kadar da akıllı. Madem sistem bir sınıfın egemenliği olmadan yürümüyor, hiç değilse tercihi kendi yaş grubumuzdan, gençlikten yana kullanalım.

-Fabian: Ben ise akıl ve iktidarın asla evlenmeyeceğine, bunun bir paradoks olduğuna inanıyorum.
Bana kalırsa, mevcut haliyle insanlığın sadece iki seçeneği var. Ya kaderinden memnun değilsin ve durumu daha iyi hale getirmek için birbirini vurup öldürmeye başlarsın ya da tersine -ki bu teorik bir olasılık yalnızca- kendinden ve dünyadan memnunsun ve can sıkıntısının seni öldürmesini beklersin.
İnsan domuz olduğu sürece sistemler neye yarar?
Gerçekleştirilebilir olan bir hedefe erişmeye çalışmak yerine, mükemmel olduğu kadar da ulaşılmaz olan bir hedef hakkında konuşmayı tercih ediyorsun, bu rahatına geliyor.
İhtiyarlar ve çocuklar dışındaki tüm insanları, aksi kati bir şekilde kanıtlanmadığı sürece deli olarak kabul et, bu söze uyarsan ne kadar faydalı olduğunu kısa sürede göreceksin.

-Fabian: Sana şans diliyorum, çünkü ölüsün. İyi bir insandın, dürüst bir heriftin, benim dostumdun ama bütün bunlardan daha çok, olmak istediğin şey değildin. Karakterin tasavvur ettiğin bir fikirdi, fikrin yok edilince de kala kala şu divanda uzanan bedenin kaldı. Göreceksin, yakında çok büyük bir kavga patlak verecek, önce ekmeğe sürülen yağ, ardından pelüş koltuk uğruna. Bir taraf onu elden çıkarmak istemezken, diğer taraf onu fethetmeye kalkacak, Titanlar gibi birbirlerini tokatlayacaklar, en sonunda da kimsenin olmasın diye koltuğu un ufak edecekler. İki tarafın da başını, onurlu sloganlar icat edip kendi böğürtüleriyle sarhoş olan pazar çığırtkanları çekecek. Belki içlerinden iki ya da üç gerçek adam da çıkacak. Onlar arka arkaya iki kere gerçeği söyledikleri takdirde asılacaklar. Tıpkı arka arkaya iki kere yalan söyledikleri takdirde asılacakları gibi.

(En yakın arkadaşının intiharından sonra, gelişen faşizm ve yozlaşan, çürüyen insanlardan kaçarak annesinin yanına, doğduğu kasabaya dönen) Fabian köprüden geçerken küçük bir oğlanın köprünün taş korkuluğunda, kendini dengede tutmaya çalışarak ilerlediğini fark etti, adımlarını hızlandırdı ve koşmaya başladı. Tam o anda sendeleyen oğlan, kulak dağlayıcı bir çığlık eşliğinde nehre düştü. Fabian geniş korkuluğun üzerinden aşağı eğildiğinde çocuğun başını ve suyu döven ellerini gördü ve onu kurtarmak için nehre atladı.
Köprüde onları izleyenleri gören iki tramvay durdu, inen yolcular da olanları ízlemeye başladı; nehrin kenarında telaşlı insanlar bir yukarı bir aşağı koşturup duruyordu.
Küçük çocuk ağlayarak nehrin kıyısına yüzdü.
Fabian boğuldu. Ne yazık ki yüzme bilmiyordu.

I wish I could give this book 10 stars. I can confidently say that this is my favourite book.

Set in Berlin during the late days of the Weimar republic, this book has it all:
- A great original title (Der Gang Vor Die Hunde, meaning the "road to the dogs") that was changed by the publisher to something more "friendly" and "commercial"
- Vivid images of 1930s' Berlin
- An equal sense of romance and decay
- The feeling of the end of days
- Funny moments, cause life is not tragedy, it's a comedy where everyone is laughing to the misery of others.
- Great political commentary, topped up with sparkling apathy

This book is 90 years old. It could be 90 minutes old as well. The world is fucked up, there is always a big divide between rich and poor, between conservatives/nationalists that blame the others for all that's wrong and progressivists that have no solid plan and between what the world could be and reality. In the end, no matter what you think, you are wasting your life away. Some just so it in the less popular or accepted way.

(gelesen in der Ausgabe der "Bibliothek der Goldenen Zwanziger" aus dem Verlag Die Zeit)

Die ersten zwei Drittel habe ich zügig gelesen, doch nach dem Tod von Labude wusste ich, dass das alles nicht gut ausgehen wird und hatte keine Lust mehr. Das Buch lag auf dem Nachttisch und setzte Staub an. Nun, nach einer grösseren Aufräum- und Putzaktion habe ich die letzten Kapitel auch noch hinter mich gebracht und ja, es geht nicht gut aus. Es ist kein Kinderbuch. – Die Sprache von Kästner hat mir gut gefallen; da sind ein paar schöne Sätze drin und die Geschichte treibt zügig voran. Das Buch ist sicher zu Recht ein Klassiker und warum ich ihm nur vier und nicht fünf Sterne geben mag, weiss ich gar nicht so genau. Vielleicht weil der Schluss doch zu traurig ist? Und das Unglück so ganz und gar unnötig? Oder einfach aus unbegreiflichem und unbegründbarem Geiz, gerade zum Jahresende?

4+

Σας έχει τύχει φαντάζομαι πρώτα να συναντήσετε μια ιμιτασιόν που σας έχει εκνευρίσει κι αργότερα να συναντήσετε το αυθεντικό και να αντιληφθείτε την ουσία του, που κάνει το ίδιο γεμάτο στις διαστάσεις του και εξηγεί τις ακολουθίες που στο ιμιτασιόν μοιάζαν ατέντωτες και αστήρικτες. Αυτό έπαθα ξεκινώντας το Φάμπιαν. Στο ύφος, στο βάθος, στην ταχύτητα, στην υφή οι ομοιότητες με την Επέκταση του πεδίου της πάλης, είναι εμφανείς. Αυτό που αλλάζει είναι το φινίρισμα και η αιτιολόγηση. Πριν εκνευριστείς μαζί μου εσύ που ήδη έχεις δει τις πεντάστερες βαθμολογίες, ή που έχεις βάλει μία απ’ αυτές, ναι μεν βλέπω μια ομοιότητα με τον Ουελμπέκ τον οποίο δεν αποδέχομαι, αλλά βλέπω επίσης κοινές ή ανταλλάξιμες συγγένειες, με το Μπελ και κάτι στη δομή ή στο κομμάτιασμα θυμίζουν έντονα το Μπροχ ( κυρίως τα άρθρα και τις συνέχειες ιστοριών των εφημερίδων που συναποτελούν τους Αθώους και λιγότερο την Τσέρλινε ).

Και η περίπτωση του Καίστνερ και η περίπτωση άλλων Γερμανών και γερμανόφωνων συγγραφέων της εποχής είναι η καλύτερη απάντηση, στους αποκαλούμενους αρνητές ( ή αυτοαποκαλούμενους αναθεωρητές ) του Ολοκαυτώματος. Όχι το βιβλίο δεν αναφέρεται στο Ολοκαύτωμα, πως θα μπορούσε άλλωστε να αποτυπώσει κάτι που ακόμη δεν είχε συμβεί. Το βιβλίο προέβλεψε την άνοδο του ψυχοπαθή, μόνο στο Μπροχ βρίσκουμε εκείνη την ποιότητα του βάθους που ερμήνευσε προκαταβολικά τα Ολοκαυτώματα. Εδώ όμως, στο Φάμπιαν βρίσκουμε την αποτύπωση μιας χώρας που υποφέρει. Βρίσκουμε το παράπονο μιας χώρας που έπρεπε να στραγγαλιστεί για να πληρώσει τις αποζημιώσεις του ΑΠΠ και αντανακλάται η περίεργη στάση των Γάλλων ( που μόνο ένας Τρεχλής βρέθηκε να εντοπίσει στο έξοχο New York ).

Απ’ τα παραπάνω, έχεις ήδη καταλάβει ότι ανήκω στη μερίδα εκείνη, που ο εκδότης φροντίζει να επισημάνει μέσω του άρθρου του κριτικού Ρανίτσκι και που δεν εκτιμά ότι ο Καίστνερ κολυμπάει, αλλά όχι στα άπατα. Κολυμπάει στρωτά, ακουμπάει το πόδι για να επιβεβαιώνει ότι ακόμη πατώνει. Δεν κάνει βουτιές, δεν ξαναβγαίνει στην επιφάνεια χωρίς ανάσα, τρομαγμένος απ’ τα σκουρόχρωμα νερά, ή τα φύκια. Το πάει ως εκεί που βλέπει. Εντοπίζει την έκπτωση, την καταγγέλλει, αλλά δεν την ανατέμνει. Το χιούμορ του θυμίζει την Καρέζη σε κάποιες υστερικές ταινίες που γελάει μόνη με πίκρα, που τρομοκρατεί. Ο Καίστνερ ήταν εδώ για να προειδοποιήσει. Είναι όμως ιδανικός και το ανάγνωσμα ιδανικό, για όλους εκείνους που αρνούνται πως η Γερμανία υπέφερε, πως της στερήσανε τα πάντα εσωτερικά και εξωτερικά και πως υπάρχουν άνθρωποι ( παρακαλώ αναγνωρίστε τον εαυτό σας λίγο σε αυτό, που δε θέλουν να επιλέξουν το φευγιό ). Έχει χιούμορ, έχει ελαφράδα, έχει ταχύτητα σαν χάδι ερωμένης που της ζήτησες μασάζ αλλά την κουράζει και βαριέται και γι’ αυτό σου προσφέρει χάδι και φιλιά.

<< - Όποιος κερδίζει χρήματα και δεν του αρέσουν, μπορεί να τ’ ανταλλάξει με εξουσία. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις την εξουσία σου για να βοηθήσεις τους άλλους.
- Ποιος το κάνει αυτό; Όλοι τη χρησιμοποιούν για δικό τους όφελος, ή για να βοηθήσουν την οικογένεια τους. Ο ένας για να πληρώνει η τάξη του λιγότερους φόρους, ο άλλος για να υποστηρίξει όσους έχουν ξανθά μαλλιά ή έχουν ύψος πάνω από δύο μέτρα, κι ο τρίτος για να δοκιμάσει έναν μαθηματικό τύπο πάνω στην ανθρωπότητα >>

<< - Το χειρότερο είναι πως δεν έχεις καμιά φιλοδοξία.
- Και πολύ καλά κάνω. Φαντάσου οι πέντε εκατομμύρια άνεργοι να μην αρκούνταν στο επίδομα που παίρνουν. Φαντάσου να είχαν φιλοδοξίες! >>

Το πιο ανατριχιαστικό στοιχείο είναι πόσα σπουδαία μυαλά προέβλεψαν το ΒΠΠ και παρόλ’ αυτά η λογοτεχνία υπήρξε πιο αδύναμη από ποτέ και δεν απέτρεψε το ψυχωτικό γουρούνι ν’ αγγίξει την καρέκλα και να στρογγυλοκαθίσει. Η Γερμανία δεν πρόκειται να ξαναεμπλακεί σε πόλεμο, τουλάχιστον όχι ανοιχτά, όχι με σφαίρες, όχι για τον εναρκτήριο λόγο. Άλλοι κινδυνεύουν, άλλοι κινδυνεύουμε. Και γι’ αυτό με λυπεί η αποδυνάμωση που ολοένα ισχυροποιούμε στη λογοτεχνία.

<< Τριγυρνάω στην πόλη και περιμένω, όπως τότε στον πόλεμο, που ξέραμε ότι από στιγμή σε στιγμή θα μας στρατολογούσαν. Θυμάσαι; Γράφαμε τις εκθέσεις μας και την ορθογραφία μας, κάναμε πως μελετάμε, αλλά δεν είχε απολύτως καμιά σημασία αν στ’ αλήθεια μαθαίναμε κάτι ή απλώς χαζολογούσαμε. Γιατί θα πηγαίναμε στον πόλεμο. Ήταν σαν να καθόμασταν μέσα σε μια γυάλα στον πάτο της θάλασσα και κάποιος να μας αφαιρούσε αργά αλλά σταθερά τον αέρα. Κινούμασταν σπασμωδικά, όχι από επιπολαιότητα, αλλά επειδή λιγόστευε ο αέρας; Θυμάσαι; Δεν θέλαμε να χάσουμε τίποτα και είχαμε μια επικίνδυνη δίψα για ζωή, γιατί πιστεύαμε ότι ο δήμιος μας είχε χαρίσει μια τελευταία επιθυμία >>. ( Αυτό το απόσπασμα, ας μας θυμίσει τον εξ’ ίσου ‘’αβαθή’’ Ξενόπουλο, με τα έξοχα ‘’Πόλεμος’’, ‘’Μεγάλη Περιπέτεια’’ και ‘’Νύχτα του εκφυλισμού’’ )

Το μεγαλύτερο επίτευγμα του Καίστνερ είναι πως προαναγγέλει αυτό: όταν η πραγματικότητα εξισώνεται με το σουρρεαλισμό, η ηθική έχει πεθάνει και κάτι άλλο προσπαθεί να γεννηθεί και να αναδυθεί. Είναι η εποχή που τα όνειρα έχουν χάσει τη μη συνοχή που τους προσφέρει το ασυνείδητο και αποκτούν τη σταθερότητα, ματαιωμένων πραγματικοτήτων.

<< Τι φρίκη, οι τρελοί στη σκηνή, οι σαδιστές στα τραπέζια >>

Υπάρχουν δυο περιστατικά μέσα στο βιβλίο που μου σηκώθηκε η τρίχα κάγκελο, γιατί τα έχω ζήσει. Στο πρώτο ο ένας από δυο φίλους ρωτούν την ώρα κάποιες κοπέλες κι όταν αναρωτιούνται κι οι ίδιες γιατί καμιά τους δε φοράει ρολόϊ, ο άλλος απαντάει. Στο δεύτερο, οι δυο φίλοι κινούνται με το λεωφορείο που διασχίζει την πόλη κι ο ένας κάνει πως δεν ακούει, ρωτώντας τον άλλο για τα διάφορα μνημεία, ή κτίρια κι ο άλλος τον ξεναγεί, αλλάζοντας τους τις ιδιότητες και κλέβοντας τη φαινομενική αξία τους. Εμείς στα 16 το κάναμε για μαγκιά, ο Φάμπιαν κι ο Λαμπούτε το κάνουν για να μην κοιμηθούν, για να δείξουν στους άλλους, τι θα πει … ρινόκερος!

<< - Παρακαλώ μήπως έχετε ώρα;
- Δώδεκα και δέκα.
- Ευχαριστώ. Πρέπει να βιαστώ.
έσκυψε και έδεσε πολύ σχολαστικά τα κορδόνια του. Ύστερα σηκώθηκε και χαμογελώντας αμήχανα, ρώτησε: - Μήπως κατά τύχη σας περισσεύει μισό μάρκο;
- Κατά τύχη, ναι
και του έδωσε ένα νόμισμα των δυο μάρκων.
- Αχ τι ωραία. Σας ευχαριστώ, καλέ μου κύριε. Τώρα δεν χρειάζεται να περάσω τη νύχτα στο Στρατό της Σωτηρίας.
απομακρύνθηκε βιαστικά.
- Καλλιεργημένος άνθρωπος
- Ναι ρώτησε τι ώρα είναι, πριν ζητιανέψει >>

<< κατέληξαν ότι η διαφωνία τους ήταν καθαρά ακαδημαϊκού χαρακτήρα, αφού και τα δυο αποτελέσματα – η νίκη ή η ήττα της ιδεαλιστικής διαφώτισης – απαιτούσαν πάρα πολλά χρήματα και, δυστυχώς, κανείς δεν έδινε λεφτά για ιδανικά >>

Τι σχέση θα μπορούσε άραγε να έχει η πνευματική και ηθική έκπτωση, με τη δωρεάν παροχή του οτιδήποτε; Ένα θέμα που έχει σπαρθεί παντού μέσα στο βιβλίο. Θυμάμαι πολλά χρόνια πριν μάθω για τους byb και τα puppy mills και τις συζεύξεις ύστερα από εξετάσεις και πως τα σκυλιά δε χρειάζεται ‘’να γίνουν μανούλα γιατί θέλω δικό της απόγονο’’, είχα ζευγαρώσει το Χάσκι μου, με ένα άλλο Χάσκι. Δεν είχα σκοπό να βγάλω λεφτά, δεν είμαι έμπορος ζώων, όμως τελικά ήταν τέτοια η αγάπη μου, για τη ‘’μανούλα’’ που δεν ήθελα τα ‘’παιδιά της’’ να κακοπέσουν και μέσω ενός pet shop, τα πούλησα, για να εκτιμηθούν. Να πονέσει η τσέπη, μήπως και επιζήσουν καλά κι αγαπημένα. Τα ιδανικά είναι δωρεάν, οπότε… Ίσως ο συλλογισμός φαντάζει παράτολμος, αλλά όταν τίποτα δεν είναι δωρεάν κι όλα έχουν ανταλλάξιμη αξία, η η πνευματική παρακμή βρίσκεται κοντύτερα απ’ όσο πιστεύουμε. Κι όταν απ’ την άλλη εν έτει 2000 άρχισαν ν’ ‘’ανοίγουν’’ όλα σαν μια … υπεραιχμή και να προσφέρονται ολοένα και περισσότερες παροχές δωρεάν, η ηθική παρακμή ήταν κοντύτερα απ’ όσο πιστεύαμε.

<< μόνο τα παιδιά είναι αρκετά ώριμα για να δεχτούν τα υψηλά ιδανικά >>
Και ίσως γι’ αυτό έχει τόσο μεγάλη αξία, να μην πυροβολούμε τα παιδιά, ειδικά τα παιδιά που θέλουν να πάρουν δώρο ένα τασάκι για το μπαμπά τους, αλλά λεφτά δεν υπάρχουν.

Μια ιστορία αποτελούμενη από αντικρουόμενα θραύσματα, για το Βερολίνο, πριν την ανάληψη της εξουσίας απ’ τον παρανοειδή ψυχοπαθή. Θυμίζει η εποχή πολύ, την άλλη μεγάλη διάψευση, με τον Κορσικανό στην Αγία Ελένη και τους αποκατεστημένους Βουρβόνους.

<< Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών πρότεινε στην Ευρώπη χρεοστάσιο ενός έτους για τις γερμανικές αποζημιώσεις. Η Αμερική είχε ανακαλύψει ότι δεν μπορείς να κάνεις δουλειές με έναν λαό, όταν του στρίβεις το λαρύγγι. Η Αμερική ήταν διατεθειμένη να χαλαρώσει λίγο τη θηλιά. Η Γερμανία έπρεπε να πάρει μια ανάσα, πριν συνεχίσουν να τη στραγγαλίζουν. Μόνο η Γαλλία αντιτασσόταν στο σχέδιο. Φοβόταν ότι θα της απαγόρευαν να κυλιστεί στο χρυσάφι. Μήπως η ηθική επιταγή ήταν ανεφάρμοστη, επειδή ακριβώς ήταν μάταιη; Μήπως το ζήτημα της παγκόσμιας τάξης ήταν ζήτημα απλώς και μόνο της οικονομίας και της αγοράς; >>

Πριν εξοργιστείς αγαπητέ φίλε συναναγνώστη με τη σκέψη του συγγραφέα, σκέψου μήπως ο συγγραφέας δε σου λέει αυτό που νομίζεις, σκέψου μήπως πρέπει να αγοράσεις και να διαβάσεις το βιβλίο και να καταλάβεις τελικά γιατί δεν πρέπει να φοβάσαι να πεις τη γνώμη σου, ακόμα κι αν κάνεις λάθος και να μένεις αθέατος στα άρθρα και στα σχόλια, από φόβο μη σε ταράξει η συμμετοχή σου, μην κάνει τη σκέψη σου σε αντίθεση με οτιδήποτε επιφανειακό, να αναδυθεί. Δες λίγο πως κινούνται πάντα τα νήματα, τη φορά. Ίσως τελικά καταλάβεις ότι τα μικρά καχεκτικά καρότα που ακολουθούν τον ξεσφιγμένο βρόγχο, είναι δικλείδες ασφαλείας κι εξαέρωσης από ανώτερες δυνάμεις κι όχι από ανόητους νεαρούς που κάθονται σε καρέκλες που θα συνεχίσουν να κάθονται.

Κάπου γίνεται και μια αναφορά σε ένα πολυκατάστημα της εποχής. Από περιέργεια, το γκούγκλαρα. Υπάρχει ακόμα. Σα σκέψη, πως μιλάμε συχνά για την γνωστή εταιρία ηλεκτρικών συσκευών, που στον πόλεμο έφτιαχνε πυρομαχικά, το οποίο δε δικαιολογώ παρότι έγινε εμφανώς. Πιο πολύ με απασχολούν επιχειρήσεις – όποια κι αν είναι η εθνικότητα τους – που συνέχισαν, που ανέκαμψαν, που ευημέρησαν.

Και η αλήθεια είναι πως το βιβλίο, πήγαινε για πολύ χαμηλή βαθμολογία, αλλά τον τελευταίο καιρό βίωσα μια προσωπική διάψευση, κατά την οποία ενώ εξακολουθώ να έχω την υποστήριξη, αισθάνομαι πως η κρίση μου ενίσταται, σε όσα πρεσβεύουν, εκείνοι που με υποστηρίζουν. Σε τέτοιες κρίσεις για ‘μενα το φάρμακο μου, είναι, ο πνευματικός μου πατέρας, αυτός που για τους περισσότερους είναι ένας ξεπερασμένος, πεσιμιστής, σοφός. Κι έπειτα, άνοιξαν τα μάτια μου και μπορεί το βιβλίο να στερείται του βάθους που διαπερνά την παρατήρηση, αλλά σε ανθρώπινο επίπεδο, είναι ο παραλληλισμός που γέννησε η αντίληψη, ενός ‘’συνομηλίκου’’, για έναν άλλο ανάποδο κόσμο, σε βαθειά έκπτωση.

<< - είμαστε έτοιμοι να δώσουμε αυτή την τελευταία απεγνωσμένη μάχη.
- Δε θα προλάβετε. Μόλις αρχίσετε, θα κυριαρχήσει η απόγνωση.
- Μπορεί και να ‘χεις δίκιο. Ε τότε θα πεθάνουμε όλοι πολεμώντας, που να πάρει ο διάολος!
- Δεν ξέρω αν θέλει το ίδιο ο λαός. Από πού αντλείται αυτό το θράσος, να απαιτείτε από 60.000.000 ανθρώπους να πέσουν στο γκρεμό, μόνο και μόνο επειδή οι ίδιοι είστε σα διάνοι που τους έθιξαν την τιμή και σας αρέσει να παίζετε ξύλο;
- Αν μελετήσεις την παγκόσμια ιστορία, θα δεις ότι πάντα έτσι γινόταν.
- Ναι έτσι είναι όλη η παγκόσμια ιστορία, απ’ την αρχή ως το τέλος! Ντρέπεται κανείς να τα διαβάζει και ακόμα μεγαλύτερη ντροπή είναι το ότι γεμίζουμε τα κεφάλια των παιδιών με τέτοιες αηδίες. Για ποιο λόγο η ιστορία πρέπει να επαναλαμβάνεται; Αν οι άνθρωποι τα επαναλάμβαναν όλα με συνέπεια, τώρα θα ζούσαμε ακόμη πάνω στα δέντρα.
- Δεν είσαι πατριώτης.
- Κι εσύ είσαι βλάκας με περικεφαλαία. Κι αυτό είναι πολύ πιο λυπηρό.
Ύστερα ήπιαν άλλη μια μπίρα και καλού κακού, άλλαξαν θέμα συζήτησης >>

„Моралното уравнение е различно от аритметичното.“

„Човек не е добър и умен само защото е беден.“

„Въпреки това няма смисъл да си прострелвате резервни отвори в най-отдалечените части на тялото.“

„Драга госпожо, добре известно е, че от една определена възраст нататък у човек се появяват нужди, които са в противоречие с морала на хазяйките.“

„Тръгнаха мълчаливо един до друг и съжаляваха всеки сам себе си и другия.“

„Откъде тая дързост да искате гибелта на шейсет милиона души само защото чувството ви за чест е като на сърдити пуяци и непрекъснато се трепете?“

„Кои са справедливите? – попита Фабиан. – Дайте ми адреса им.“

„Може би да го осени прозрението, че е определен и роден за зрител, а не, както днес си мисли, за актьор в световния театър.“

„Въпреки всичко животът бе едно от най-интересните занимания.“

Απροσμενα εξαιρετικό!

Αυτό το βιβλίο βρισκόταν μέρες στη βιβλιοθήκη μου χωρίς να με τραβάει να το ανοίξω. Μόλις όμως το έπιασα δεν μπορούσα να το κλεισω. Τα δύο στοιχεία του που λάτρεψα: το αιχμηρο χιούμορ και η ελαφριά μελαγχολικη γεύση που σου άφηνε καθολη τη διάρκεια της ανάγνωσης.

1920s berlin, political commentary, cynicism, urban drama and once a banned book - what’s not to love?

Εξαιρετικό βιβλίο. Ένας υφέρπων σαρκασμός και λεπτή ειρωνεία για την κατάσταση στη Γερμανία του ΄30. Μια εξαιρετική έκδοση από τις εκδόσεις Πόλις.

Erich Kästner's "Fabian" is the story of an attractive literary type: a disaffected and somewhat misanthropic intellectual cast adrift of the streets of Weimar-era Berlin. He travels incessantly through the center of the city by foot, by car, and by train, with a carefully-described geographical accuracy that is impressive to anyone who knows the city. That was for me one of the book's special pleasures, living, as I do, within the center of Fabian's stomping ground.

Fabian reminded me a bit of Stephen Daedelus in Ulysses - over-educated and unter-utilized, adrift in a city that he loves but which has little use for him, cherishing the commonplace and mistrusting the grand, and watching, always watching.

But this book is no Ulysses. Kästner is an author who does small things well and big things poorly. Marcel Reich-Ranicki describes him as a "minor master," and warns his readers not to overlook him on that account, for Germany is a land that "loves Bach but undervalues Offenbach," and has little use for minor masters.

I appreciated the style and the craft of the prose for the most part, which vividly conveyed impressions and ideas, but I found myself largely unmoved by the larger points the book sought to make, such as they were. Many of the conflicts set up by the book failed to resolve in a way that communicated anything of significance.

In particular, the most important action that takes place in the book depends entirely on something done by a character that I found completely unbelievable. No one would do what that character did, and if it was intended as satire, its point was completely opaque to me, other than the rather trivial point that great spirits are often destroyed by the petty actions of bureaucrats.

I generally found Kästner's psychology unpersuasive, and I was frequently repelled by his characterizations of women, who are consistently depicted as needy whores, sexually devouring and, inexplicably, prone to devote themselves excessively to the protagonist, even when they barely knew him.

A low-point for me was his depiction of a lesbian bar in Berlin, and his obnoxious observation that most lesbians are straight women who are angry with men. One gets the feeling that Kästner knew very little about women, and felt extremely uncomfortable around them.

This book is often described as a social satire, but it's hard for me to see it as such - I don't recognize the target of his satire, because I don't recognize the characters or their world as anything actual.

Klasse Buch, sehr gut geschrieben. Die Ironie und der Pessimismus, der sich durch Fabians Leben zieht ist faszinierend, aber auch gleichermaßen bewegend. Das Buch endet im selben Stil, das hat mir gefallen.

Ein „Berlin-Essential“ wie mein Bruder sagte. So auf den Punkt wie es nur Erich Kästner kann. Vom Regen in die Traufe, komisch aber bricht einem trotzdem das Herz. Der Titel hält was er verspricht; den Gang vor die Hunde. (welches der Originaltitel des Buches ist)

Es gibt nichts Gutes, außer man tut es
[actions speak louder than words]

I know this book now for more than half of my life. At that time, 1980, when the film came out, our German teacher first let us read the book and then went with us to the movies. A smart move. Incidentally this was the same teacher who also let us read n  The Catcher in the Ryen. Kästner's Fabian as well as Salinger's Caulfield have become two fictional characters that I probably never will forget.

Now I have learned that there is an uncut and uncensored edition of Fabian available: The 2013 edition from Atrium. More specifically this is the original version that was submitted by Erich Kästner to his publisher. Even the title has been changed according to Kästner's idea: Going to the Dogs. Although the first edition is already very good, I must say that this "naked" version is still a lot sharper. Sharper with regard to the mention of sexual practices and sharper in the political statement.

The book was written and the story is set in Berlin around 1930. Jakob Fabian is a graduate in German studies, and earns his living as an adman in a cigarette factory (called a "propagandist" in the book). He lives for rent in a single furnished room–money is available but scarce. For certain reasons Fabian loses his job and has to join the vast ranks of the unemployed. Fabian's best and only friend is Stephan Labude, who, after five years, finally submitted his habilitation dissertation about Lessing. Fabian and Labude are doing pub tours, crack jokes, visit music halls. In an artist's studio Fabian meets a young woman, Cornelia Battenberg, and gets to know and finally love her.

The nice thing about the text is that the author added two postscripts, which say exactly what I would like to say, only much better [translated by me]:

nAn die Sittenrichter
Dieses Buch ist nichts für Konfirmanden, ganz gleich, wie alt sie sind. Der Autor weist wiederholt auf die anatomische Verschiedenheit der Geschlechter hin. Er läßt in verschiedenen Kapiteln völlig unbekleidete Damen und andere Frauen herumlaufen. Er deutet wiederholt jenen Vorgang an, den man, temperamentloserweise, Beischlaf nennt. Er trägt nicht einmal Bedenken abnorme Spielarten des Geschlechtslebens zu erwähnen. Er unterläßt nichts, was die Sittenrichter zu der Bemerkung veranlassen könnte: Dieser Mensch ist ein Schweinigel.
Der Autor erwidert hierauf: Ich bin ein Moralist!
[To the censors
This book is not for confirmees, no matter how old they are. The author repeatedly points out the anatomical difference between the sexes. He lets completely naked ladies and other women walk around in different chapters. He insinuates, repeatedly, the process spiritlessly called coitus. He does not even hesitate to mention abnormal varieties of sexual life. He refrains from anything that could cause the censors to remark: This man is a dirty pig.
To this the author replies: I am a moralist!]

nAnd die Kunstrichter
Die Sittenrichter meinen den Autor, die Kunstrichter meinen das Buch.
Dieses Buch nun hat keine Handlung. Außer einer, mit zweihundertsiebzig Mark im Monat dotierten Anstellung geht nichts verloren. Keine Brieftasche, kein Perlenkollier, kein Gedächtnis, oder was sonst im Anfang von Geschichten verloren geht und im letzten Kapitel, zur allgemeinen Befriedigung, wiedergefunden wird. Es wird nichts wiedergefunden. Der Autor hält den Roman keineswegs für eine amorphe Kunstgattung, und trotzdem hat er hier und dieses Mal, die Steine nicht zum Bauen verwandt.
Man könnte beinahe vermuten, es handle sich um eine Absicht.
[To the critics
The censors mean the author, the critics mean the book.
Now this book has no plot. Except for one, an employment endowed with two hundred and seventy marks a month, nothing gets lost. No wallet, no pearl necklace, no memory, or whatever else gets lost in the beginning of stories and is found again, to the general satisfaction, in the last chapter. Nothing is found. The author considers the novel by no means an amorphous genre, and yet he has not used, here and this time, the bricks for building.
One might almost suspect that this was done on purpose.]

It is frequently assumed that the author wanted to warn first and above all about the dangers of Nazism and its terrible consequences. While it is true that Nazis repeatedly appear in the book–a magnificent scene includes, for example, the nightly "duel" between a SA-man and a communist activist–, but I think even Kästner didn't have so much of a prophetic gift. I see more of an imminent danger of a civil war and the related total dissolution of civilization. Also the Berlin of the Weimar period, which is alternatively referred to in the book as a madhouse, Sodom and Gomorrah, den of iniquity, or men's brothel reminds me of the decadent Rome shortly before its demise.

Stylistically, this book is a farce, a caricature. You see the figures often only in a distorting mirror. The dialogs tend to be witty and humorous, but of the dry, sometimes salacious variety. So is the prose. This kind of expression I have never seen elsewhere. You can tell the author has also been a gifted poet. Here are some examples [poorly translated by me]:

(A man complains that he can no longer meet the needs of his wife)
Mir wuchs der Unterleib meiner Frau sozusagen über den Kopf.
[The underbelly of my wife grew over my head, so to speak]

(Another man bemoans his fate)
Das einzige, was ich noch nicht erlebt habe, ist der Selbstmord.
[The only thing I haven't lived through is suicide.]

(Fabian about the current situation)
Europa hatte große Pause. Die Lehrer waren fort. Der Stundenplan war verschwunden. Der alte Kontinent würde das Ziel der Klasse nicht erreichen.
[Europe had long break. The teachers were gone. The timetable was lost. The old continent will not achieve the goal of the class.]

(Fabian about himself)
Machthunger und Geldgier sind Geschwister, aber mit mir sind sie nicht verwandt.
[Lust for power and greed are siblings, but to me they are not related.]

(A woman who sees herself forced into prostitution)
Na ja, nun bin ich hier und lebe vom Bauch in den Mund.
[Well, now I'm here and I live from belly to the mouth.]

(Fabian's mother to her son)
[...] du darfst das Leben nicht so schwer nehmen, mein Junge. Es wird dadurch nicht leichter.
[[...] you must not take life so hard, my boy. It won't become easier through that.]

(Irene Moll, a recurring character, to Fabian)
Verhungern ist Geschmacksache.
[Starving is a matter of taste.]

(Fabian)
Daß man lebt, ist Zufall; daß man stirbt, ist gewiß.
[That you live is by chance; that you die, is certain.

[There are many more examples like these throughout the text]

When I wrote above about witty and humorous scenes, this is only partly true. There are some–not many–scenes of considerable brutality in this book, and I don't like to talk about those here. In addition this book (in the damned eighteenth chapter) contains a scene which brings me to tears. A tremendously unnecessary injustice! And for the character who caused it I feel an almost physically manifested hatred. I mention this only because I usually do not suffer particularly with the characters of a novel. I am more like a cautious observer, much like Fabian himself in his own way. But chapter eighteen and then later chapter twenty bring me down, they really do.

In the end I would like to touch on the ending. I realize the ending chosen by Kästner for his novel is certainly not for everyone. I admit it took my a little while to get used to it. Now I think, however, it is perhaps–no definitely–the best ending of a book that I have ever read. In two short sentences (with seven words) Erich Kästner succeeds in summarizing the whole character of his protagonist, and even adds a time-critical foresight for good measure.
Well done!

n  n
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported License.