Electra

Far from my favorite Euripides. I feel like this play can't decide if it wants to be a comedy or a tragedy, with Electra, bristling with vengeful energy, existing right next to the comically wimpy portrayal of Orestes that Euripides gives us. This doesn't seem to be done in a way that's compelling, as a tragicomedy is, but just seems inept to me. There are also a number of choral interludes that narrate a bunch of history, including the entire Trojan War, that seems superfluous. A small blunder in Euripides's otherwise brilliant oeuvre.

الکترا نام یکی از اساطیر یونانیان است که توسط هر ۳ تراژدی‌نویسِ بزرگ یونان یعنی سوفوکلس٬ آیسخولوس و اوریپید نمایشنامه‌ای برای آن نوشته شده که هر یک از این سه نفر٬ شخصیت الکترا را بنابر فهم و افکار خود نقل نموده‌اند که ما در این کتاب تراژدی را از قلمِ اوریپید می‌خوانیم.

در ابتدا عرض می‌کنم که این تراژدی توسط آقای غلامرضا شهبازی ترجمه و توسط نشر بیدگل چاپ و منتشر گردیده است٬ ترجمه‌ی نمایشنامه روان و خوانش آن ساده و لذت بخش است.

در مورد افسانه به جهت اینکه حاوی مطالبی‌ست که مفاهیم آن را اسپویل می‌کند آن را مخفی کرده‌ام تا موجبِ رنگشِ ‌خاطر عمومِ‌ عزیزان نگردد و اگر دوستی تمایل به خواندنِ آن داشت اقدام کند.

در روزگاری شخصی به نام آگاممنون شاه و فرمانروای آرگوس بود و از همسری به نام کلوتایمنسترا فرزندانی به نام اورستس(پسر) و الکترا(دختر) داشت٬ او به شرح داستانی که در کتاب خواهیم خواند به جنگی در تروا می‌رود و پس از برگشت با توطئه همسرش به قتل می‌رسد. همسرش پس از کشتن شاه با معشوقه‌ی خود به نام آیگیستوس ازدواج می‌کند٬ شاه جدید از ترس اینکه اورستس با کینه‌ نسبت به قاتلِ پدرش بزرگ شود و در پی انتقام برخیزد در فکر کشتن او بود اما آموزگارِ پیرِ شاهِ قبلی (آگاممنون) اورستس را به سرزمینِ فوکیس برده و با سپردنِ‌ او به استروفیوس جان او را از مرگ نجات می‌دهد. الکترا دختر آگاممنون و دیگر فرزندِ شاهِ کشته شده نیز در ابتدا در کاخ می‌ماند اما او نیز توسط مادرش طی ازدواجی اجباری به عقدِ‌ دهقانی در می‌‌آید و به این سبب از کاخ بیرون رانده می‌شود. دهقان مردِ شریفی است و خود را لایق همبستری با الکترا نمی‌داند و به همین جهت الکترا اسما متاهل اما در باطن دوشیزه باقی مانده بود و به جهت لطف و احترامی که از دهقان می‌دید در کارهای خانه مانند یک کنیز کمک می‌کرد. روزی که کنار چشمه مشغولِ پر کردن کوزه‌ی آب بود برادرش به همراه دوستش پیلادس (شاهزاده‌ی فوکیس) به نزد خواهرش می‌آید و خود را در ابتدا آشنایی که از برادرش خبر دارد معرفی می‌کند و به شرحی که در کتاب می‌خوانیم توسط همان آموزگارِ پیر شناخته و به خواهرش معرفی می‌شود. آموزگارِ پیر به اورستس می‌گوید هنگامِ آمدن به اینجا شاه(قاتل پدرت) را دیدم که در بیشه‌زاری مشغول آماده کردن قربانی بود و با راهنمایی او اورستس در پی انتقام به قربانگاه می‌رود و ابتدا آیگیستوس(شاهِ جدید و قاتلِ پدرش) را و سپس با نقشه‌ای که خواهرش کشیده بود مادرش را می‌کشد. پس از کشتن مادر٬ اورستس و الکترا به شدت پیشیمان می‌شوند و از عذاب وجدان رنج می‌برند٬ الکترا بیشتر بخاطر اینکه برادرش تمایلی به کشتن مادر نداشت اما او برادرش را شورانده بود٬ در این میان آنها ۲ جسد را به بیابان برده و آنان را تقدیمِ‌ زئوس(پادشاهِ خدایان) می‌کنند اما کاستور و پولوکس(فرزندان زئوس) در آسمان بر آنها ظهور می‌کنند و در تصمیم خدایان را بر آنها فرمان می‌دهند که هر ۲ باید به سبب قتلی که مرتکب شده‌اند آرگون را ترک کنند و این مجازات آنان است: الکترا باید به عقدِ‌ پیلادس در آید و به سرزمین فوکیس برود و اورستس به دلیل اینکه مرتکب ۲ قتل شده به مجازاتِ‌ قتلِ مادر برای اینکه از خشمِ الهه‌های خشم و انتقام به دور باشد باید به آتن برود و به آتنا پناه ببرد تا اینکه در دادگاه‌ِ خدایان حاضر شود...

طبق تحقیقی که انجام داده‌ام و متنی که مترجم در انتهای کتاب بیان نموده٬ اوریپید نمایشنامه‌ی دیگری اینبار به نام اورستس نیز نوشته است که افسانه را پس از قتل مادر تا زمان دادگاهِ‌ مجازاتِ او نقل می‌کند که متاسفانه من نسخه ترجمه شده‌ای از آن نیافتم.

در آخر باید عرض کنم که ما‌ تراژدی‌ها را می‌خوانیم تا از آنها لذت ببریم٬ اینکه این نمایشنامه ۴۱۷ سال قبل از میلاد مسیح به روی صحنه رفته طبیعی‌ست که طرز فکر ما به نسبت طرز فکر مردمان یونانِ باستان در آن زمان بسیار متفاوته و من به شخصه بنای قضاوت شخصیت‌ها در تراژدی‌ها را ندارم صرفا آن‌ها را می‌خوانم تا با خلقیات مردمان آن دوران آشنا و از این افسانه‌های جذاب لذت ببرم. در مورد امتیاز نیز عرض کنم که من همیشه نمره‌های خودم را به نسبت موارد مشابه مقایسه و منظور می‌کنم برای مثال وقتی افسانه‌های تبای از سوفولکس را خارق‌العاده خواندم و ۵ستاره دادم این کتاب در سطحی نبود که به ۵ستاره فکر کنم٬ ضمنا یک ستاره‌ی دیگر نیز از آن کم کردم چون در اکثر اوقات نویسنده از بیان جزئیات فرار و به کلی گویی قناعت کرده بود٬ ‌به همین منظور ۳ستاره برای این تراژدی دوست داشتنی در نظر گرفتم.

“You gave birth to your own slaughter.”

no way Freud

In this version of the famous myth, Electra not only has great complicity in her mother's murder, but more explicitly takes part in the planning and execution. This was clearly derivative of previous dramatizations of the same events, as Euripides gives nods (and gentle prods) to Aeschylus throughout.

The most interesting character for me is the farmer who married Electra. He is an honest, honorable, and noble commoner who stands in stark relief to the scheming, melodramatic, and morally dubious nobility and heroes. Unfortunately, the farmer disappears about one-third of the way through the play, so we are left with what turns out to be another perspective on an old story, but one that lacks the tension of previous portrayals. If only the farmer could have hung around longer...or maybe even become the primary character! But then it would have been less ancient and more modern. Maybe that might make a great contemporary update of this play--if it hasn’t been done already.

Красиво і сумно, під кінець історії вболівав за Клітемнестру (слей квін???). Старий як світ сюжет про помсту та коло насилля, що не дає чітких відповідей. Автор хотів спитати.

Plot Summary:
Agamemnon, King of Sparta is betrayed and killed by his wife Clytemnestra after returning from the Trojan War. Clytemnestra marries Aegisthus and both are afraid of retribution from Agamemnons son and daughter. The son, Orestes, is removed from Sparta by a tutor loyal to Aga. before his new stepdad has a chance to kill him. The daughter, Electra, is married off to a peasant to try and prevent her from begetting heirs strong enough to avenge Agamemnon. Play opens. Orestes returns to sister from exile, they plan to take revenge. They find the tutor, who tells them Aegisthus is in a nearby field. Orestes goes and kills Aegisthus. They invite Clytemnestra to Electras house on the pretence of her having given birth. Once there, they kill her. Then, the demigod Castor appears to them and denounces them on account of committing matricide. They are forced into shameful exile. Play ends.

Given how dramatic this sounds there is really very little drama or tension in the play. The characters tell us what they are about to do, go and do it, (often off screen) and then come back and tell us how they did it.

Οταν (ξανα) διαβάζεις κανείς τις αρχαίες τραγωδίες, διαπιστώνει πόσο επίκαιρες είναι πάντα. Θέματα εξουσίας, σχάσεων των δύο φύλων, οικογένειας, έρωτες και μίση, αναπλάθονται λες και είναι γραμμένοι σήμερα. Ειδικά σε τούτη την τραγωδία, η τραγική φιγούρα της Ηλεκτρας δίνει μια έντονη συναισθηματική φόρτιση με καίρια ερωτήματα που άπτονται της οικογένειας.