Throughout the entire 562 pages of this excruciating book, Jung Chang wallows in self-pity in the most abject fashion. Nonetheless, it merits five stars or more because of the way it tells the story from the ground level of the fall the Qing dynasty, the attempt of the Kuomintang to create a modern state, the creation of a communist regime in China, the Great Leap forward and Mao's cultural revolution. Chang is rich in detail and has a remarkable sense of what needs to be explained to the western reader. This book for many years ahead will be invaluable to anyone wishing to understand the turmoil that China went through in the 20th century.

Like Victor Klemperer's "I will bear Witnesss" or Anne Frank's "Diary", "Wild Swans" is a document of incredible value in helping outsiders understand a very horrible period in history. Because most readers appear to have enjoyed Chang's maudlin style more than I did, I urge everyone to read this book which has so much to tell us. Most will find that it offers many pleasures. Much as I admire the depth and quality of its details, I remain appalled by its weepy tone.

Một cuốn sách dày khiếp chứa đựng những câu chuyện khủng khiếp ! Sách đậm tính phản địa đàng (dystopia) mà không hề giả tưởng.

Cuốn sách này giống như Lều đỏ của Anita Diamant vậy - "viết lại" lịch sử dưới góc nhìn của nữ giới. Trăm năm biến động chính trị-xã hội của Trung Quốc được mô tả gắn với 03 thế hệ phụ nữ trong một gia đình (1870~1978). Những sự kiện lịch sử khô khan trở nên chân thực và chi tiết và đầy bất ngờ trong mắt người đọc: cuộc nội chiến Trung Quốc, chống Nhật, cải cách ruộng đất, Cách mạng Văn hóa và rồi mở cửa hội nhập.

Cách mạng Văn hóa được mô tả kỹ nhất - cái mà trước kia mình chỉ biết đến với việc đàn áp văn hóa nghệ thuật, đẩy trí thức về nông thôn - hóa ra lại là cả một màn kịch lớn - bi hài kịch mang tên "Thất điên bát đảo". Trong vở kịch đó, hết thế lực này đến bè phái khác lên xoay vần vận mệnh đất nước. Những nhân vật nổi tiếng như Mao Trạch Đông, Chu Ân Lai, Đặng Tiểu Bình, "Bè lũ bốn tên"... được khắc họa trong sách quá khác với những gì mà "lịch sử chính thống" của Trung Quốc ghi nhận. Họ là kép chính trong vở kịch. Còn người dân trong đó chỉ là công cụ để tranh giành quyền lực, không hề được nhìn nhận như những con người có tiếng nói, có nhu cầu sinh tồn cơ bản chứ đừng nói là nhu cầu tự do và hạnh phúc riêng.

Suốt thời gian đọc cuốn sách này, mình cảm giác như bị cuốn vào một cơn bão. Cơn bão ấy xới tung giá trị bao đời, đảo lộn thế giới quan và chân lý , vùi dập văn hóa nghệ thuật, làm lộ những gì xấu xa nhất của lòng người, tung hê lên trời những lối sống và tư tưởng bệnh hoạn. Người còn chút đạo đức cố giữ mình không bị cuốn theo cơn cuồng loạn, rồi cũng phải phát điên và chết trong uất ức.

Những ngang trái, bất công của xã hội Trung Quốc thời đó để lại dấu ấn đậm nét hơn cả trên cuộc sống của những người phụ nữ. Ở giai đoạn lịch sử nào họ cũng gánh chịu khổ đau: Người bà bị coi là công cụ làm giàu của cha mẹ - phải chịu hủ tục bó chân, bị gả làm vợ lẽ từ khi 15 tuổi; Người mẹ tài năng suốt đời phải đối mặt với những nghi kị về "thành phần gia đình", bị các quy định vô lý của xã hội đàn áp khát vọng yêu thương và tình cảm đầm ấm của gia đình. Và cô con gái - người kể câu chuyện này, là người có cuộc đời thăng trầm biến động nhất - khi thì là tiểu thư của gia đình cộng sản tinh hoa, khi thì thành "kẻ thù của giai cấp", lúc bị đẩy thành người lao động khổ sai; Từ một Hồng vệ binh tôn sùng và tin tưởng tuyệt đối Mao chủ tịch, đến nghi ngờ và tan nát ước mộng.

Sách không sử dụng thủ pháp nghệ thuật nào, đơn giản là trần thuật bình bình, nhưng bản thân những sự kiện trong truyện đã đủ thu hút người đọc. Mình đã phải cố gắng vượt qua cảm giác kinh hãi khi chứng kiến số phận đen tối và bi thảm của các nhân vật, để theo đọc đến những trang cuối cùng, với hi vọng có sự đổi thay tốt đẹp nào hơn cho họ không.

Cái chết được nhắc đến liên tục nhưng với giọng kể nhàn nhạt, giống như người vừa tỉnh dậy từ một cơn ác mộng dài, và đến giờ còn không dám đào sâu các chi tiết của ác mộng ấy: "Tất cả những bất hạnh này được kể cho tôi mà không nhiều xúc động hay cảm xúc. Ở nơi này, dường như đến cả cái chết bất ngờ cũng chỉ nhu một hòn đá rơi xuống mặt ao, bắn tóe nước lên và tạo vài dợn sống, rồi lại trở về tĩnh lặng như trước đó mà thôi". Việc viết ra tác phẩm này hẳn cũng là một cách để tác giả tự nhắc nhớ bản thân, để những đau thương của các thế hệ trong gia đình và cả dân tộc không bị vùi lấp trong những trang sử đã được tô hồng.

Mình không bất ngờ khi cuốn sách này bị cấm xuất bản ở Trung Quốc, nhưng khá bất ngờ khi nó được xuất bản tại Việt Nam :) nhất là khi đọc được những dòng như thế này:

"Tôi có thể hiểu cho sự ngu dốt, nhưng không thể chấp nhận việc ca ngợi nó, chứ đừng nói đến chuyện để nó có quyền thống trị" - trang 572

"Đảng (Cộng sản Trung Quốc) đuọc quyết định giữ thế độc quyền về quyền lực và rằng 1,3 tỉ dân Trung Quốc sẽ phải tiếp tục sống nhờ lòng khoan dung của một nhóm người được lựa chọn một cách bí mật. Thế giới cũng phải dựa vào sự may rủi đơn thuần rằng các lãnh đạo của một cường quốc hạt nhân chính không phải là quỷ dữ" - trang 637

This is a pretty good autobiography, and very educational in the way it gives an insider's perspective of the Cultural Revolution. Even though Jung and her family were fairly privileged and Jung enjoyed many things that others of her age did not, the way Mao handled Communism still had a very negative impact on the country and its people, and her family certainly suffered the consequences, even her father, who loved China and the Communist Party and wanted with all his heart to support it, only to be essentially betrayed by it in the end.

However, this is not the end-all China-under-Mao autobiography that some people seem to laud it as. I found the ending to be somewhat... flat.

Is it a worthy read? Absolutely. But it is not the only thing that should be read. I recommend reading Life and Death in Shanghai in addition to this, as Nien Cheng provides a different, but just as valuable perspective/autobiography of her own experiences and abuses from the Communists despite doing nothing wrong.

One thing both of these women have in common, despite the almost 40 years of difference in their age, is that they both saw how horrible the Cultural Revolution was (Jung calls it cultural destruction, Nien calls it cultural annihilation)

Karl Marx intended Communism to be a force of good, and it's bewildering - and sad, but not surprising - to see people use it as a tool for greed, personal vendettas, or pride.

This is a whirlwind story, focusing around the tragedy of China throughout much of the last century through three generations of women. The greatest havoc is wrought by Mao Zedong and his wife, particularly through his Cultural Revolution in which young people are pitched against teachers, intellectuals and artists in a highly successful attempt to divide and rule. It's like Lord of the Flies meets real life. Read this book, especially if you don't know much about China - it's an education.

Do you know who the President of China is? This might be a trick question.....

Isn’t it strange that most Americans don’t know the names of world leaders?

No time like the present to read this book! This week, CNN published this article: https://www.cnn.com/2022/10/22/china/...

In the United States, 1 million people have died from COVID. In China, it is reported that less than 6,000 people died. Does this seem accurate? No. The Chinese government has a history of censorship. In The Great Chinese Famine, doctors were prohibited from listing starvation as a cause of death. The Chinese people deserve the truth, accurate information, not coverups.

And this review might get me killed, but if I'm not brave enough to speak up, who will?

Wild Swans is the true story of three generations of Chinese women: Jung Chang, her grandmother, and her mother. The book focuses on the time period 1909 to 1978.

Wild Swans doesn’t hold back. It has meticulous attention to details, not vague stories. We get to know the women, but we also learn about Chinese history, society, and the regimes at the time.

Wild Swans also talks about The Great Chinese Famine which occurred between 1958 and 1961. An estimated 15 to 55 million people died.

The book has extensive discussions of Communism and Mao Zedong, the Chairman of the Communist Party at the time period covered during this book, both the positive and negative sides.

Some sections of this book were extremely heartbreaking. The huge disparity in women’s rights reminds me of the book, White Feminism: From the Suffragettes to Influencers and Who They Leave Behind.

Highly recommend if you are interested in learning more about other cultures or a bit more about Chinese history.

Please note that although the book has a cute name, Wild Swans, it is not a children’s book.

Connect With Me!
Blog Twitter BookTube Facebook Insta

I have always liked history, but my biggest fascination lies (and has lain for years) in the history, culture, mythology and politics of Japan and China. So as you can guess, Wild Swans: Three Daughters of China was everything I could have ever wanted. The amount of insight I gained from this read is invaluable, and yet, it didn’t read like a history textbook. Instead it is an entertaining, albeit harrowing, memoir depicting the joys and struggles of three Chinese women of the same family through three generations in the 20th century.

The novel chronicles the journey of three women, but perhaps most importantly, China. In a way, China can be considered the book’s main character. We start the story in the late Quing dynasty, China under the Kwomintang, witness the Communist revolution and the subsequent over-through of the government and the establishment of the Communist regime, experience the catastrophe that was the Great Leap Forward (or rather Backward) and the seemingly endless years of the Cultural Revolution. In the end, we are left with something a bit more hopeful, with the depiction of the China’s gradual liberalisation.

I had the fortune of having studied Chinese history for half a year in my Advanced History class in high school and so all the main events and political players were familiar to me, yet Wild Swans offered me so much new information. It is a book you can (and should) read regardless of your prior knowledge and is suitable for anyone who can stomach the descriptions of torture and violence that took place at the time. The novel is simultaneously depressing and uplifting and is made even more so by the way it is narrated so honestly and emotionally and in such a self-aware manner.

I have gained a lot of respect for Jung Chang and her family reading this, as well as for all the brave and loyal people involved with them. The story is well-told, if at times a bit repetitive, and the book is one I am sure will be unforgettable.

Wild Swans makes me grateful that I was born in the time and place that I was, in a country where I can live freely, with human rights that aren’t questioned, and am allowed to pursue all the education I desire. I genuinely believe that everyone should read this book. Highly recommended.

I've never felt so sad to reach the end of a book in all my life. This book is amazing and is well and truly the best book I've ever read! I even had the urge to start reading it all over again as soon as I'd finished.

Wild Swans follows the journey of three generations of women, from the same family, through the tragic history of twentieth century China.

I felt almost ashamed that I wasn't aware of hardly any of China's recent history. I picked the book up as I was doing a charity trek along the Great Wall in August 2008 and felt I should brush up on the history of the country. Although I had read wonderful things about this book I was prepared for a dull history lesson, one that I felt I had to put myself through. Sure it was a history lesson, but a breathtaking, extraordinary, unforgettable one. I struggled to remember that what I was reading was a true story, an account of three peoples' lives!

No one told me this book was banned in China. So in my hand luggage it went, luckily I, and the book, made it there and back safely. I wish I had managed to finish it before I left for China, but when I returned from my trip I was even more eager to learn about the wonderful country I had just visited!

This book is outstanding! It's not possible to put into words how much I enjoyed it. Please, just read it!!

الكتاب الوحيد الذي خطفني لعالمه ورفض رفضاً قاطعاً أن يشاركه أحد غيره بي .. عبثاً حاولت أن اقرأ كتاب آخر بنفس الوقت .. كلما هممت أجد كتاب البجعات ينظر إلي بحنين يعتصر قلبي فأعود مشتاقة إليه .. مستغربة من نفسي ومن صبري على 600 صفحة قرأتها على مهل في تسعة أيام دون ليالي .. كنت أترك الليل للتفكير بما أقرأه بالنهار وأتصور حجم المأساة التي يمكن لإنسان طبيعي أن يتحملها .. وأكاد أجزم أن الصينيين ليسوا طبيعيين ليتحملوا ألماً جسدياً ونفسياً وفكرياً بهذا الحجم وبهذه البشاعة ..
t
لن أتحدث عن تفاصيل الرواية .. لن أتحدث عن العادات الصينية القديمة المتخلّفة "كربط الأقدام" ولا عن الكوارث والمجاعات التي عانى منها الشعب بسبب الحكم الشيوعي للبلاد .. ولا عن الحجج غير المقنعة التي تذرع بها هذا الـ ماو والتي كان يدين بها أشخاصاّ بهدف التخلص منهم .. ولا عن سحقه للقديمات الأربعة : ( الأفكار القديمة والثقافة القديمة والأعراف القديمة والعادات القديمة) .. ولا عن الثورة الثقافية التي لا تمت للثقافة بصلة .. والتي في كل مرحلة من مراحلها الأربعة كان ماو يطلق أفكاراً تهدم الأفكار السابقة وكان الشعب كقطيع غنم يطبق دون أن يفهم .. سواء في فترة الحراس الحمر المراهقين، أو فترة المتمردين حين هجموا على أنصار الطريق الرأسمالي، أو فترة حروب الأجنحة بين المتمردين، أو عند إشاعة الإرهاب ووقف صراع الأجنحة وهي آخر مرحلة من مراحل الثورة الثقافية ..
"الثورة الثقافية" وحّشت العلاقات الإنسانية، وتسببت بتغريب عوائل لا تحصى. صـ527

لا أريد الحديث أكثر .. يجب أن يقرأها كل عربي مفتون بالصناعة الشرق آسيوية .. يجب أن يعرف أن النجاح أتى من رحم المعاناة .. وصعد على جثث أناس ضحايا وأبرياء .. ولن يجد صعوبة في القراءة لأنها كُتبت على يد فتاة عاشت الفترة لحظة بلحظة .. تحدثت ابتداءاً من حياة جدتها ثم استفاضت بالحديث عن المرحلة التي عاشت فيها أمها وكان لها نصيب الأسد .. وبالأخير تحدثت عن حياتها ومعاناتها أيام الثورة الثقافية بأسلوب سهل وبسيط وغير متكلّف ومشوّق .. والترجمة خدمت النص كثيراً

تقول في المقدمة:


أعترف بأني بكيت كثيراً في أيامي الأخيرة مع البجعات .. ثلث دموعي بسببها وثلثيه لأسباب أخرى صادفت حدوثها أثناء قرائتي لهذا الكتاب المختلف نوعاً وأسلوباً عن قراءاتي السابقة .. شكراً لكل من ساهم بتشجيعي على قراءة الكتاب إبتداءاً من البائع في دار الساقي وانتهاءاً بصديقات وأصدقاء القراءة الذين تشاركت وإياهم قراءة هذا الكتاب في صالون الجمعة ..

Story of three generations of women (grandmother, mother and author) in the 20th Century China. The title refers to the nickname Wild Swans (Chang) that was given to the mother and passed on to her daughters.

This is a downright impressive as document, especially as an illustration of the shocking changes China went through in the 20th century. It's absolutely hallucinatory and horrifying particularly related to the Cultural Revolution. Well written, except for a rather disappointing epilogue.

Perhaps it's not always consistent as a historical source: most historical figures are painted too black and white (the devilish local party leaders Mr. en Mrs. Ting, Zhou Enlai as a good guy that worked for evil, and the good guy Deng Xiao Ping). And in some way the description he author gives of the deeds of her parents is a bit apologetic. But without discussion this is a very valuable testimony to one of the great tragedies of the 20th Century.

Simply put, “Wild Swans” is a poor man’s Life and Death in Shanghai.

Reason being that that while the initial chapters about Jung Chang’s grandmother are informative and interesting as it gives us a peek into the life of people in Pre-Communist China; as the book progresses, Chang’s ignorance (as she was a little girl at that time) about the events happening around her becomes a permanent annoyance.

I am not saying that Chang was still ignorant about what happened in China during the “Great Leap Forward” and “The Cultural Revolution” after she grew up; she definitely knows her history, but it seems that she has tried her level best to hide that in her book.

She would write something like, "My dad was very sad about the things that were happening in China but for me it was very difficult to understand it at that time.” And then she would start talking about something else without even clarifying her point. Even with the benefit of hindsight, it seems that she never really wanted to write in detail about the causes, reactions and outcomes of the events like “The Cultural Revolution”.

Her book is what the title itself suggests, about three daughters of China, but it is only and only about the three daughters of China and I was expecting it to be a little more than that. Chang took her time to tell her story, 700 odd pages in all, so it’s only fair to expect her to write more about China’s history, but instead she chose to write about the flowers in the garden of the hospital where her father was being treated during the “Cultural Revolution”.

Even Mme Mao and her “Gang of Four”, the main perpetrators of “The Cultural Revolution”, gets only a passing mention.

As a biography, Wild Swans is a good book. But if you want to read a detailed history of “The Cultural Revolution” and of China at that time, read Life and Death in Shanghai by Nien Cheng instead of this book. In my opinion, “Life and Death in Shanghai” is the best book written on “The Cultural Revolution” and also one of the best autobiographies ever written.

If you are going to read both the books (which I did), I suggest you start with “Wild Swans” first (which I didn’t), because if you read “Life and Death in Shanghai” before reading this book, chances are that you might end up appreciating “Wild Swans” much less than what you might have been predicting at the start.

استمتعت بقراءة كل سطر من هذه الرواية و حلقت لأيام عبر الزمان و المكان إلى الصين الشيوعية مع عائلة الكاتبة جانغ شانغ عبر ثلاثة أجيال. تعجبت من شخصية القائد الشيوعي الصيني "ماو تسي تونغ" الذي يذكر على أنه أب الصين الحديثة و محرر الشعب من السلطة الطبقية. كيف يحكم الرجل بلاده بالفوضى و يفرض على شعبه الكوارث تلو الأخرى، من المجاعة إلى حملات التطهير إلى نفي المواطنين إلى الريف لتطويعهم عبر القسوة و الجهد العضلي؟

أعجبت كثيرا بوالد جانغ تشانغ، ذلك الرجل الثابت على مبادئه، الذي أعطى الحزب حياته و قدمه على كل أولوياته بما في ذلك حريته و عائلته، فلم يقدر الحزب تضحياته و لم يعترف بجميله أبدا.

دونت ملاحظات متفرقة بالتوازي مع التقدم في القراءة، بخصوص أكثر الأشياء التي صدمتني في الرواية :

أشياء كثيرة صادمة عن تقاليد الصين و تاريخها : تزويج الرجل من مرأة تكبره سنا حتى تساهم في تربيته !! في زمن الثورة الشيوعية، يمنع على الزوجين قضاء الليل في بيت واحد، بل ينام كل منهما في مركز عمله و إلا اتهم بكونه "يضع الحب أولا" في اعتباراته !! لم أكن قد قرأت شيئا كثيرا عن هذه الفترة من تاريخ الصين (النصف الأول من القرن العشرين) ما عدا عادة تحطيم عظام أصابع القدم عند المرأة لأن صغر القدم من علامات الجمال

"حتى تصبح شيوعيا جيدا يجب أن تتعذب" تلك القاعدة التي حكمت حياة الصينيين لعقود، مفككة العائلات و محطمة الذوات، حين ينكر المرء أصدقاؤه و أفراد عائلته حتى يكون ثوريا حقيقيا، حين تفقد المرأة جنينها دون تذمر أو بكاء لأن في ذلك علامة ضعف لا تناسب الثورة، و حين يتنافس الناس في حمل الحشرات الثورية (القمل) متنازلين عن رفاهية الاستحمام. فظاعات شديدة، و الرحلة مازالت مستمرة

أشد ما أثر فيّ، قصة أم الكاتبة التي أجبرت على السير على قدميها ثلاثة آلاف ميل معانية آلاما مبرحة (حتى سقط جنينها) في حين كان زوجها المسؤول الحزبي يركب سيارة، لأنه "ذو رصيد نضالي كاف" في حين أنها مازالت مستجدة في الحزب و عليها إثبات أهليتها للثورة !! كرهت ذلك الزوج الذي لم يتصل بزوجته أو يزرها مرة واحدة طيلة فترة التحقيق معها (ستة أشهر) بتهمة أن لها علاقات سابقة مع أشخاص ضد الثورة، و ذلك حتى لا يتهم بالمحسوبية و تقديم العلاقات العائلية على الولاء للحزب
ذلك الأب الذي أرسل أطفاله إلى حضانات مختلفة في غياب أمهم و تابع سفره عبر البلاد دون أن يوبخ نفسه على تقصيره، فالتقصير الوحيد الممكن في قاموسه هو تجاه الحزب

أشياء لا تصدق تروى في هذا الكتاب : الزعيم ماو تسي تونغ، رئيس الحزب الشيوعي أراد أن يسابق أمريكا و بريطانيا في صناعة الفولاذ بشكل أخرق فجمع الفلاحين من الحقول و كلفهم بصهر الفولاذ حتى أصابت البلاد مجاعة شديدة ذهب ضحيتها عشرات الملايين !!! لأنه لم يكن هناك من يزرع. لكن ماو فسر الأمر بـ"كوارث طبيعية" موهومة تخيل كل فرد أنها حصلت في مكان بعيد ما من الصين الشاسعة، لأن الإعلام كان بيد الحزب و لا أحد يمكنه التثبت من الأخبار

حزنت من أجل ذلك الأب الذي قسا على زوجته و أولاده في وفاء صارم لمبادئ الحزب الشيوعي، ثم غدر الحزب به و جعله كبش فداء، لكنه مع ذلك ظل على مبادئه و رفض الانتقام بنفس الأساليب الدنيئة التي استخدمت للتنكيل به. رجل مثل هذا يستحق الاحترام

عجيب أمر هذه "الثورة الثقافية الصينية" التي لا تمت إلى الثقافة بصلة. سمتها الغالبة هي الوحشية و الهمجية. سنوات عذاب لشعب كامل مصحوبة بغسيل دماغ شديد فيهيأ للفرد أنه يصلح نفسه من خلال خوض غمار حياة الشقاء اللاإنسانية


رواية رائعة تشهد على تاريخ شعب بأكمله. أنصح بقراءتها و بشدة

على الرغم من أن النصيب قذف بي مستنقع هذا العصر حيث انتمي لأمة مهزومة تعادي نفسها، إلا أن الحظ ترفق بي فلم يلق بي في غياهب دولة بوليسية، تحصي أنفاسي، وتتلصص على دخيلة نفسي ثم تتفنن في تحليل النوايا كي تبقيني عدوا محتملا طوال عمري. ولا تكتفي بذلك بل تفرض علي نمط مأكلي ومظهري وطريقتي في الحديث. وتمعن في كل ذلك حتى لا يبقى من حريتي وخصوصيتي شئ يستحق مشقة البقاء على قيد الحياة.

في هذا المجلد الضخم، تروي المتعصبة الماوية سابقا المهاجرة حاليا قصة الصين منذ الاحتلال الياباني حتى وفاة الزعيم الشيوعي ماو تسي تونج. من الجدة محظية الجنرال العسكري، مرورا بالأم الشيوعية الصميمة حتى الحفيدة الممزقة بين الولاء الأعمى والتأمل في الواقع، هنالك العديد من المآسي، بعض الانتصارات وكم هائل من العبر. ولأن الكتاب زاخر ولأن المحتوى قيم, فقد ارتأيت أن أسرد انطباعات عامة كونتها عن العمل  وعن الأحداث التي يتضمنها.

حذرٌ أنا في قضية المصداقية والتحيز, لكنني وجدت نفسي منسجماً مع ماترويه يونغ تشانغ, أولاً لأنها وأهلها كانوا من مناضلي الشيوعية, والتحول الذي مرت به له خطواته المنطقية. أضف إلى ذلك أنها لم تهاجم المنظومة الشيوعية من أساسها وإنما بعض قياداتها وعلى رأسهم ماو. كما لم تنكر الإنجازات الجيدة التي حققها الشيوعيون في عهود الإنفتاح النسبي. لا يخفى على القارئ بغض الكاتبة لماو وسياسته وأفكاره, لكن من يلومها بعد قرائته لهذا الكتاب؟

ليس هناك شعب أحمق وشعب حاذق, الشعب يسير حيث توجهه, وينضح بما يُضخ فيه منذ مولده. فهؤلاء الصينيون, كانوا في حقبة ليست بالبعيدة, قطيعا من الفلاحين, يحكمهم أمراء الحرب, يستغلهم اليابانيون, ينهبم الكومنتانغ ثم تأتي حكومة ماو لتستعبدهم فكرياً. أما اليوم, فالعالم ينظر إليهم بعين الإحترام والإعجاب, وباعتراف الجميع باتت الأرض (تتكلم صيني). لذا لا تلق اللوم على شعبٍ, بل عليك بقياداته وإعلامه.

سواء في الصين أو في الروسيا, في اليمن الجنوبي أو عمان, يعيد التاريخ نفسه. تنشأ حركة شبابية ذات طابع نضالي يعطف على الفقراء, ويجتز أعناق الجشعين, يرنو إلى المساواة, ويعد الجماهير بالعدل. ما أن تنحسر الموجة الثورية ويستتب الحكم للشيوعيين/الاشتراكيين حتى تنشب بينهم الخلافات, تتناسل المجازر وتنشط الاعتقالات. هذا غير توسع الهوة بين الطبقة الحاكمة والشعب بعد أن كانت الهوة بين الأغنياء والفقراء. ترى هل تكمن المشكلة في المبدأ نفسه, أم في بعض من ينتمون إليه؟ لست أدري.

فترة المجاعة الكبرى للصين, أو (مجاعة ماو) كما يروق لبعض المؤرخين تسميتها, دامت قرابة الأربع سنوات, هلك فيها مايقارب الثلاثين مليون إنسان. خصصت الكاتبة قسماً لهذه الكارثة التي تعد من أفظع المجاعات في تاريخ البشرية. هناك وصف دقيق لأحوال البشر بالإضافة إلى توثيق أحداث مؤلمة. بينما كانت يونغ تمشي مع أبيها وهي طفلة إذ لمحت هيكلاً بشرياً على هيئة فلاح مقبلاً نحوهم, وعندما أوشكوا على بلوغ موضعه سقط صريغ السغب أمام أعينهم. هناك آباء اعترفوا بالتهام أطفالهم, كما تم القبض على زوجين امتهنا خطف الأطفال ثم بيع لحومهم مقطعة على أنها لحم أرانب. لا يمكن تصديقه؟ أعتقد أن الجوع يفعل أكثر من ذلك.

اسوأ الديكتاتوريات هي تلك التي تودي بالعامة إلى عبادة الفرد, طاعته دون نقاش, تمجيد تفاهاته, تلميع اخطائه والخوف منه حتى بين المرء ونفسه. أذكر أحد الأخوة العرب أخبرني أنه تحدى زميلا له بالجامعة أن يشتم الرئيس (المفدى) داخل مبنى معين. كان ذلك المبنى مقفرا، نائيا لا يقطنه أحد ولما يتم الانتهاء من بنائه بعد. رفض زميله التحدي مهما كانت المكافئة، وهو يرتعش من مجرد الفكرة. تخيل أن تعيش في دولة  عليك أن تؤدي فيها رقصات ولاء لحاكمها, ويطلب منك الاستشهاد بأقواله في كل حين, وأن تنبذ أمك وأباك إن اتضح أنهم ممن لا يكنون له الولاء.

ما إن تسلم وعيك حصرياً لإعلام بعينه, فأبشر بكمية السخف والإنحطاط الذي ستبلغه عقليتك. الأمر أشبه بأن تربط حبلاً حول مخك وتسلمه لطفل أخرق كي يلهو به. مثلاً, نشأ الأطفال الصينيون في عهد ماو على أن (وطنهم الاشتراكي جنة), وأن عليهم أن يحمدوا الله لأنهم أكثر حظاً من الأطفال في الدول الرأسمالية الذين لا يسعهم الذهاب إلى المدرسة بل يعملون في مهن وضيعة لإعالة أهاليهم. لن أبحر أكثر في هذا الجانب، ففي إعلامنا العربي من الأمثلة ما يفي بالغرض.

اكتفي بهذا القدر من الانطباعات, وهذا غيض من فيض. البجعات البرية عمل أدبي وتاريخي عظيم يبدو لي أنهم لم يكتب كدعاية سياسية.  لم أجد فيه التعمق الكافي في الشخصيات لكن يمكن إغفال هذا الجانب فمن الصعب سبر غور الشخصيات مع كل هذا الكم من المعلومات التاريخية. راقت لي شخصية والد يونغ تشانغ كثيراً, هو أكثر من أعجبت به, وأشد من حزنت عليه. هو ذلك النوع من الرجال الذي لا ينحني للعواصف, ولا ينثني مع المغريات, هو الخاسر في النهاية دوماً لكنه الرابح الأكبر. فخسارة اللعبة خير من خسارة المرء نفسه.