من ارنستو ساباتو را با تونل شناختم. هجده ساله بودم و درگیر یکی از همان عشق‌های کلاسیک اوایل جوانی. دختری کشف‌ناشدنی، مرموز و با رنجی پنهان از من، درگیرم کرده بود. آن دختر و رنج‌هایش برای من جهانی ناشناخته بود که هر شب تلاش برای کشف آن لذت و رنجی توامان داشت. در آن روزها خیلی اتفاقی کتاب تونل را از ارنستو ساباتو خواندم. آن موقع با تونل که شرح یکی از همان ماجراهای عشقی با دختری مرموز و ناراحت و غمگین و عجیب بود بسیار ارتباط برقرار کردم و برای همیشه از آن کتاب و ساباتو در ذهنم تصویری خوشایند ساخته شد. و به همین ترتیب تونل شد بخشی از خاطرات جوانی‌ام.
خب از آن موقع، خیلی سال گذشته است و چند وقت پیش تصمیم گرفتم که کتاب قهرمانان و گورهای ساباتو را بخوانم. با ذهنیتی مثبت ناشی از آن خاطره خوب. اما، اما کتاب ناامیدم کرد و بعد از مدت‌ها من یک رمان را نصفه نیمه رها کردم. ماجرای کتاب تکراری بود و راستش دیگر در این سن، حوصله کتاب‌هایی که مرکزیتش یک دختر مرموز و غمگین و با رنج‌های فراوان و فلان و بهمان است را ندارم. شاید پیر شده‌ام و کم حوصله، دلم قصه می‌خواهد نه بالای منبر رفتن و لفاظی و مثلا تلاش برای کشف جهان‌های ناشناخته و بعضا خالی و رمانتیک.

قهرمانان و گورها اثر ارنستو ساباتو بدون شک کتابی ایست سنگین ، قسمت هایی غیر قابل فهم و بخش هایی ساده ، داستان هایی خطی و گاه غیر خطی ، با گویندگان و راوی های مختلف در زمان های متفاوت .
بدون شک این کتاب غیر عادی را نمی توان شب ها و قبل از خواب به قصد و نیت سنگین شدن چشمها و یک خواب خوب خواند ، کتاب به حواس جمع و ذهنی آرام و البته وقت زیاد برای مطالعه چند باره نیاز دارد .
قهرمان داستان ، شخصیت اصلی داستان یا کسی که همه راجع به او حرف می زنند یا فصل مشترک بخشهای داستان دختری زیبا به نام آله خاندرا ست . او زندگی جوان ساده ای به نام مارتین ،فرناندو هیولای بیمار سادیسمی که نسبتی هم با آله خاندرا دارد و فردی فیلسوف مآب که در ظاهر نرمال به نظر می رسد ولی او هم برای خود داستانی دارد را زیرو رو می کند ، از سرنوشت دختر هم همان اول داستان با خبر می شویم ، ماجرایی به شدت پیچیده در زمانها وبا افراد مختلف .
دیوانه ترین فرد داستان فرناندو است و علاقه عجیبی که به نابینایان دارد ، فصل گزارش درباره نابینایان نه تنها عجیب ترین بخش کتاب است ، بلکه در بین همه کتابهایی که تا به حال خوانده ام هم موردی بسیار عجیب به شمار می رود ، در حقیقت آقای ساباتو با ذهن خلاق خود دیوانه خانه ای ساخته تماشایی ، در عین حال بسیار پیچیده و غیرقابل درک اما درخشان . ( خواننده در این فصل با نوع خاصی از جنون آشنا می شود ، آقای ساباتو در این فصل البته از زبان ساباتوی سادیسمی هر بلایی که می خواهد برسر چشمان افراد و حیوانات می آورد که خواندن آنها به شدت ممکن است آزار دهنده باشد )
آقای ساباتو با استادی تمام هزارتو یا لابیرنت ای ساخته با مسیرها و دالان های تودر تو ، شاید خواننده ای مانند من با یک بار خواندن داستان و ماجرای سرشار از نماد و تاریخ آرژانتین وسمبل های عجیب و غریب ، بخشهای کمی از کتاب را درک کند ، اما آتشی در دل او روشن می شود برای خواندن کتاب برای بار دوم و یا بار سوم که شاید بتواند از این هزارتوی ذهنی آقای ساباتو بیرون بیاید .

No sé si me pueda recuperar del golpe tremendo que le dió a mi existencia leer otra vez este libro. La primera vez que lo leí fue a los 20 años, y ahora que tengo más edad, mas hondo y profundo golpeó en mi existencia.
Si bien creo que el ''el túnel'' es un gran libro, no hay desmerecer para nada este, creo que contiene un montón de reflexiones sobre la existencia que merecer ser leídas.La historia que envuelve a Martín con Alejandra, la siento muchísimo más oscura e incluso más profunda que la del túnel. Esa unión que realiza Sabato con el pasado, y sobretodo como une a la familia de Alejandra, con la tradición y la historia de Argentina, me llamó muchísimo la atención. Me recordó a las técnicas que utiliza Roberto Bolaño cuando narra Detectives Salvajes.
El apartado que más me llamó la atención fue ''Informe sobre ciegos'' me sorprendió como está narrado, se siente muy real, incluso cuando los describe, como seres viscosos como reptiles... tiene un armado muy policial, enigmático hasta el final.
Lo único que no me gusta de este libro, es el cierre...creo que podría haber sido mucho más profundo, eso de terminar el libro con el protagonista orinando, no sé... creo que hay otras formas de cerrar los libros.

Es un libro interesante, del que hay que seguirle la narración, ya que a veces uno se pierde entre tanta historia del país, pero aún así no deja de ser entretenido.

Me encuentro en un debate existencial: no sé si odiar o amar Sobre héroes y tumbas.

Es un libro tan poderoso, tan fragmentado y tan pretencioso a la vez, pero con unas escenas y unos capítulos que borran todos mis pensamientos negativos y me dan ganas de conocer a Sabato, invitarle un café y darnos en la madre intelectualmente hasta bien pasada la noche.

El estilo que usa esta hecho para que desde el principio leas con mucha atención, pero ya cuando has agarrado la trama y las interrupciones de algunos personajes, la cosa cambia y la voz del narrador también. Es aquí cuando vienen dos de los momentos más importantes de la novela: Informe sobre los ciegos, y en mi opinión el capítulo de las confesiones de Bruno. Todo lo demás de la novela puede irse directo al carajo hasta que aparecen estos dos y cuentan sus historias: ¡BRILLANTE! No hubo momento en que no me sorprendía o quería saber más, pero como buen escritor Sabato se guarda muchas cosas.

A diferencia de El túnel, que leí recientemente también por una clase, Sobre héroes y tumbas es un trabajo más arriesgado y que de seguro se llevó gran parte de la paciencia del autor, como lo hace con la mente del lector. Es un trabajo clave para entender las diferentes narrativas y los recursos de los que uno se puede servir, pero también es un códice para descifrar al ser humano moderno.

Grande Sabato, aunque a veces moría por darle una patada mental.

Šta se dešava kad nezreo ljubomoran čovek sa paranoidnim crtama naleti na ženu histrionično glumatalo? Naravno, neko tu mora da pati. Kad se na to dodaju jedan pravi paranoidni šizofeničar i četvrti (i najnormalniji) romantični melanholik dobija se O junacima i grovovima.
Prema nijednom liku nisam mogao da ostanem ravnodušan. Sem Bruna (četvrtog) nikog nisam mogao da podnesem. Malo me nervira jedan, malo drugi, a onda dođe treći. Ludilo! Za čitanje ovog romana mora se imati jak želudac.
Kažu da je Sabato kao pisac bio opsednut Edipovim kompleksom. Odatle potiču svi ovi problematični likovi. Bruno verovatno u velikoj meri predstavlja samog Sabata dok je Fernando njegova noćna mora.
Roman ima četiri dela. "Izveštaj o slepima", treći deo romana koji je izdat i kao zasebna knjiga, kritičari smatraju dnevnikom realnih događaja. To me je začudilo jer sam ga ja shvatio samo kao fantaziju i halucinacije bolesnog čoveka. Za mene, njegova uloga je da pruži jedno objašnjenje za Alehandrin život i njeno ponašanje. I da pokaže kako život jednog čoveka utiče na razvoj drugih koji pak uništavaju živote trećih.
Kažu da su likovi tipični Argentinci. Istorija i problemi Argentine i Argentinaca kao i Južne Amerike uopšte opisuju se u ovde ali te situacije se mogu preneti i na ostatak sveta. Radi se i o gradu, o Buenos Airesu. Ima mnogo digresija o umetnosti, politici, religiji i o mnogim drugim stvarima. O životu uopšte. Ima svega.
Ovo je mračan roman ali se na kraju ipak pojavljuje nada, realna pa i metafizička. Život se nastavlja.

Nisam znao da je Tunel, koji sam čitao pre desetak godina, prvi deo jedne trilogije. O junacima i grobovima, drugi deo ove trilogije ne nastavlja se na Tunel, ali sadrži brojne i velike paralele i čak iznosi jedno ludo tumačenje prvog dela.
Dobio sam nagon da ponovo pročitam Tunel i to ću i da uradim čim završim knjige koje trenutno čitam, za par dana.

The antagonist/protagonist Alejandra seems to be the extended version of Idiot's Nastasya Filippovna, and that's something I couldn't get out of my brain all the while reading this. This is a great novel, quite Dostoyevsky-esque, has it's great moments, presents this unforgettable imagery, but I didn't comprehend it all the right way. Definitely needs a reread.

I wish I,
a] knew Spanish
b] read a bit of Argentine History (which I did while reading the book, and not prior)
c] had put in more effort to this book.

I loved first two parts of the book, which was pretty straightforward, and if I had read the third part 'Report on the Blind' after a while as a whole another book, it would've been all better, but I read it one stretch, ruining the anticipation. Although, the aftermath is really worth it and Report on the Blind is one hell of a crazed tour into a madman's brain.

Το "Περί Ηρώων και Τάφων" είναι ένα βιβλίο που παρότι δύσκολο στην πλοκή και πολύ λεπτομερές, σε βάζει τόσο πολύ στην ατμόσφαιρα και στον κόσμο του που δε θέλεις να το αφήσεις. Έχοντας διαβάσει πρώτα το "Τούνελ", το οποίο είναι σαν ένα προσχέδιο του Σαμπάτο για αυτό που θα ακολουθούσε, δηλαδή το παρόν βιβλίο, είδα αυτομάτως τη σύνδεση τους και το πόσο πολύ ανάγκη είχε ο Σαμπάτο να εκφράσει όλα αυτά που εκφράζει και στα δύο βιβλία.
Αυτό που με μάγεψε περισσότερο στο "Περί Ηρώων και Τάφων" ήταν η ατμόσφαιρά του, αυτή η τόσο μυστικιστική, παράλογη αλλά παράλληλα αληθοφανής που είναι σα να σε υπνωτίζει καθόλη τη διάρκεια του βιβλίου. Σε υπνωτίζει όχι μόνο η πλοκή, αλλά και οι χαρακτήρες (πρόγονοι αλλά και σύγχρονοι της εποχής του βιβλίου), οι οποίοι είναι λες και υπνοβατούν πάνω σε μια χαραγμένη πορεία και δεν μπορούν να ξεφύγουν από το πεπρωμένο τους. Είναι όμως χαρακτήρες που ούτε θα μισήσεις, ούτε θα αγαπήσεις. Στην ουσία είναι όλοι αντιήρωες, καθώς ο συγγραφέας αναδεικνύει όλες τους τις αδυναμίες χωρίς να θέλει να τους εξωραΐσει ούτε λίγο.
Η ιστορία εξελίσσεται από πολλές οπτικές (του πρωταγωνιστή, του συμπρωταγωνιστή και του εξωτερικού παρατηρητή), γεγονός το οποίο κάνει σε κάνει να αλλάζεις βλέμμα και να βλέπεις την ιστορία και από μέσα και από έξω. Και μέσα από τα μάτια των προγόνων και των συγχρόνων. Και μέσα από το ίδιο το μυαλό του αφηγητή αλλά και από έναν εξωτερικό αφηγητή, πιο αντικειμενικό και παντογνώστη. Η ιστορία βέβαια γυρίζει γύρω από ένα πρόσωπο, της Αλεξάνδρας, της δίχως ανταπόκρισης αγάπης του πρωταγωνιστή (Μαρτίν) αλλά και του συμπρωταγωνιστή (Μπρούνο), η οποία βέβαια παρότι δεν παίρνει το ρόλο του αφηγητή κυριαρχεί και διαποτίζει όλο την ιστορία με την ασυμβίβαστη και απροσπέλαστη οντότητά της. Ένας χαρακτήρας που αναζωογονεί αλλά ταυτόχρονα φθείρει τους δύο ανθρώπους που την αγαπούν άνευ όρων. Η Αλεξάνδρα μαζί με τον μυστήριο και τρελαμένο πατέρα της, το βιβλίο του οποίο παρουσιάζεται στα μέσα της ιστορίας και αποτελεί μια ιστορία μέσα στην ήδη υπάρχουσα ιστορία, ένα καταπίστευμα τρέλας και παράνοιας, της εμμονής του για τους τυφλούς οι οποίοι εξουσιάζουν τον κόσμο και κρύβονται πίσω από οτιδήποτε συμβαίνει στη ζωή του και υπηρετούν το Σκοτάδι ένα σκοτάδι σαν αυτό που βασίλευε στην κοινωνία της Αργεντινής την εποχή του Περόν.
Η Αλεξάνδρα, ο Μαρτίν, ο Μπρούνο, ο πατέρας της αλλά και οι ένδοξοι πρόγονοι έχουν να λογοδοτήσουν για την εποχή εκείνη, την εποχή της φωτιάς και του σκοταδισμού που επικρατούσε στην Αργεντινή τη δεκαετία του πενήντα. Η φωτιά, που είναι μοτίβο που συναντάμε σε όλο το έργο και βέβαια καθορίζει τα βασικά πρόσωπα της πλοκής, είναι (όπως αναφέρει και στην ανάλυσή της η Berta Lucia Estrada) ένα σύμβολο εξαγνισμού αλλά και προάγγελος του ίδιου του θανάτου.
Το "Περί Ηρώων και Τάφων" είναι τελικά ένα μυθιστόρημα βαθιά αυτοβιογραφικό, χωρίς πολλά γλωσσικά φτιασίδια, το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο έργο αυτού του τόσο σημαντικού συγγραφέα.
Είναι ένα βιβλίο το οποίο θα πρότεινα ανεπιφύλακτα σε όποιον του αρέσει να μπαίνει και να βυθίζεται στο μυαλό του συγγραφέα.

Τι να μπορέσω να διαβάσω μετά από αυτόν τον ύμνο;

"Kažu" da je ovo Sabatov magnum opus (to me uvek podseti na B 5-1 u kaunter strajku, i mitraljez koji smo zvali "krmača" jer je najskuplji i najglomazniji)... svega ovde ima, kao dobra riblja čorba, ili sabatovski golema kanalizacija Buenos Airesa, gde svega ima, od fekalija do fetusa, svi zbrda zdola nabacani; od argentisnke istorije i unitarista i federalista, koji su pošto su razbili Špance 1810. odluičili da se međusobno poubijaju, jer su na rat svikli, a i oružja je preteklo, a i kada više nema mame imperije za vratom, deca mogu da se valjaju u blatištu i da se gađaju busenjem i šta sve ne. Za Sabata su Argentinci deca, tj. kao i sve mlade nacije, nacije u nastanku, oni pate od dečjih bolesti, i treba dosta krvi da krvi da bi krv stala da krvi.
ima tu još svega, od prve ljubavi (nesrećne naravno), preko Perona, fudbala (koji je nekada bio PRAVI, a ne k'o sada kada se fudbaleri kupuju za NOVCE! (("Šta da očekuješ od igrača koji se kupuju i prodaju?"), knjiga koje čitaju deca aristokratije, kasnije buržuja, i literature radnika i njine dece, kritike kapizalizma, socijalizma, komunizma, anarhizma, ali uvek sa naglaskom na najpotlačenije i ironizirajući poziciju viših-gornjih (koji u mladosti isto behu levičari), utvarne opsesije slepima koji vladaju svetom, do Patagonije - hladnoća, čistoća, sneg, samoća...

Mislim, na primer, na Karlosa čije pravo ime nikada nisam saznao. Još ga vidim, još me gane njegova slika: vidim ga kako, nagnut nad onim jeftinim izdanjima knjiga od trideset ili četrdeset sentavosa, uporno i teškom mukom sriče slova, kako šakama upire u slepoočnice kao neki mladić koji se upinje, traži, konačno nalazi i otvara kovčeg za koji je čuo da sadrži ključ njegovog nesrećnog života, smisao njegovih patnji mladog radnika. Otadžbina! Čija otadžbina? na milione njih je došlo iz pećina Španije, iz ubogih selendri Italije, iz Pirineja, parije iz svih krajeva sveta, sabijeni u brodskim skladištima, imali su svoje snove: tamo ih čeka sloboda, više neće biti tegleća marva. Amerika! Mitska zemlja gde se novac zgrće na ulici. A umesto toga čeka ih dirinčenje, bedne zarade, radni dan od dvanaest ili četrnaest sati. Za ogromnu većinu njih ispostavilo se da Amerika znači bedu, suze, poniženje, bol, setu i čežnju. Kao deca zavedena bajkama i odvedena u ropstvo. A onda se oni, ili njihova deca, okreću drugim utopijama, zemljama budućnosti o kojima se govori u strašnim knjigama koje su istovremeno pune saosećanja za njihovu sudbinu, za njih jadnike, knjigama koje im govore o zemlji i o slobodi, knjigama koje ih pozivaju na pobunu. Zato je mnogo krvi teklo ulicama Buenos Airesa, mnogo je ljudi, žena pa čak i dece tih nesrećnika poginulo 1905, 1908. i 1910. godine. Stogodišnjica Otadžbine! Čije otadžbine? - pitao se Karlos bolno i zajedljivo. Otadžbina ne postoji. Zar ne znam? Postoji svet gospodara i robova. "Hleba i slobode!" izvikivali su radnici sakupljeni sa svih strana. A gospoda, zaplašena i besna, slala je policiju na tu svetinu. Pa je tako proliveno još mnogo krvi, a zatim su učestali novi štrajkovi i demonstracije, pa opet atentati i bombe. I dok se gospodski sin školuje u nekom švajcarskom, engleskom ili francuskom liceju, dotle sin bezimenog radnika dirinči u hladnjači za pedeset sentavosa na dan, navlači tuberkulozu u odeljenjima za duboko zamrzavanje i konačno umire u agoniji po prljavim bolnicama za sirotinju. Dok onaj prvi mladić čita Kitsa ili BOdlera, ovaj drugi, sričući sloba, odgoneta neki Malatestin ili Bakunjinov spis, kao što čini Karlos u ovom trenutku. Mladić po imenu Roberto Arlt na ulici stiče znanje o opštem smislu čovekovog postojanja pod kapom nebeskom.

ملال‌انگیزتر از پنداشتنِ «متن» چون موردی برای تعمق، تجزیه و تحلیل، مقایسه، انعکاسی از چیزی و ... وجود ندارد. متن، خود موردی از لذت است. خوشیِ متن، معمولن شیوه‌ی بیان آن است ... هرچند گاه، لذتِ متن به شیوه‌ای عمیق‌تر به‌دست می‌آید (و این زمانی‌ست که می‌توانیم بگوییم: این حقیقتن یک متن است)؛ زمانی که متنِ ادبی (کتاب) به درونِ زندگی‌ِ ما نقل مکان می‌کند، زمانی که نوشته‌ای دیگر (نوشته‌ی شخصی دیگر) بتواند قطعه‌هایی از زندگیِ هرروزه‌مان را به نگارش درآورد؛ کوتاه‌سخن: آن هنگام که هم‌زیستی رخ دهد.

Sade, Fourier, Loyola - Roland Barthes

Εεεεε τι να πω τώρα γι'αυτό το βιβλίο...με παιδεψε,το παιδεψα ,με πάλεψε,τα πάλεψα ...είναι από αυτά τα πολύ πολύ απαιτητικά βιβλία που πραγματικά μπαίνεις και στον πειρασμό να τα αφήσεις,να δεχθεί την ήττα σου μπροστά τους και να πεις "δεν το χω".ωστόσο με πολύ μεγάλη χαρά θα πω ότι το ολοκλήρωσα και ναι,μπορώ να καταλάβω γιατί θεωρείται το πιο σημαντικό βιβλίο λατινοαμερικάνου συγγραφέα .το περί ηρώων και τάφων είναι τόσα πολλά πράγματα μαζί ...αρχικά ,στο πρώτο μέρος,είναι η ιστορία του Μαρτιν ,ενός νεαρού που αναζητά τη ζωή και το νόημα της και μέσα σε αυτή την αναζήτηση ,πέφτει πάνω στην γοητευτική -περισσοτερο ως προς το σκοτεινό του χαρακτήρα της ,πάρα λόγω της ομορφιάς της-αλεξανδρα .η σχέση τους εξ αρχής δείχνει ότι είναι αρκετά τοξική και θυμίζει πολύ έντονα το προηγούμενο βιβλίο του συγγραφέα ,το τούνελ. Όλα καλά και όλα απλά ως εδώ ,μέχρι που έρχεται το δεύτερο μέρος του βιβλίου ,όπου αλλάζει τελείως ο πρωταγωνιστής ,ο οποίος πλέον είναι ο πατέρας της Αλεξάνδρα, αλλάζει και η αφήγηση που γίνεται πρωτοπροσωπη και σε πιάνει από τα μούτρα,μα κυρίως αλλάζει όλο το ύφος του έργου κ γίνεται ο,τι πιο σουρεαλ,τρελό,σκοτεινό μπορεί να σκεφτεί κάποιος ,μιας και το μέρος αυτό ονομάζεται "έκθεση για τους τυφλούς " και αναφέρεται στις σκοτεινές σκέψεις και την πολυετή μελέτη του πρωταγωνιστή για μια μυστική σέχτα που έχουν δημιουργήσει οι τυφλοί απέναντι σε όλους τους υπόλοιπους ,με δήθεν συνωμοσίες και πλεκτανες.εκεί κάπου καις όλα τα εγκεφαλικά κύτταρα ,ενώ μέχρι τώρα το έργο θύμιζε κάτι από κορτασαρ, τώρα πάμε προς Κάφκα μεριά και βάλε ..τέλος ,έρχονται οι τελευταίες σελίδες με κάποια λόγια που παρεμβάλλονται σε italics και είναι σκηνές από μάχες και πολέμους που δόθηκαν στην Αργεντινή και δείχνουν αυτή τη σκληρότητα αλλά κυρίως τη ματαιότητα του πολέμου.
Τι μπορεί κανείς να πει λοιπόν για ένα τέτοιο βιβλίο? Το να πω ότι με κουρασε σε σημειαμε μπέρδεψε ,με νευρίασε ,είναι δεδομένο .ωστόσο πάνω από όλα επικρατούσε η μεγάλη επιθυμία να το συνεχίσω και η τεράστια έλξη που σου ασκεί το κείμενο και η πεποίθησή ότι έχεις να κάνεις με κάτι πολύ σημαντικό .αναγνωρίζω απόλυτα το μεγαλείο του συγγραφέα και απορώ πως από ένα σχετικά απλό βιβλίο όπως το τούνελ έκανε τέτοιο άλμα με αυτό εδώ .ανυπομονώ να δω πώς προχωράει με το τρίτο .είναι ένα βιβλίο που σίγουρα πρέπει να διαβαστεί από οποιονδήποτε αγαπά τη λογοτεχνία και την πολυμορφία της .

Sve je do te mjere jasno da bih se gotovo nasmijao da nisam obuzuet užasom.

Arhitekt skepticizma i vajar fobije. O junacima i grobovima - knjiga čiste kontemplacije.

Ernesto Sabato je čovjek koji je živio nepunih sto godina. Rođen 1911. umro 2011. Samo dva mjeseca su mu ostala do punih sto, kada će se pojaviti nezaustavljiva sila i smiriti ga. Ali da li ga je smirila? Da li je on svojom zaostavštinom u vidu proznog stila prkosio smrti i samim tim je nekako prevario? Čini se kao da je on oduvijek bio tu, niti je živio niti zastarijevao. Duh koji lebdi nad humkom čovječanstva. Zamislite da je nastavio sa predavanjem fizike i tupljenjem među tim zatarabljenim univerzitetskim zidovima. Pa jednostavno ne bi nastalo ovo genijalno dijelo. Kakva bi to tragikomedija bila. Ovako je sve to napustio i posvetio se nečemu mnogo ozbiljnijem.

Ako je Saramago prikazao spoljašnji svijet sljepih dotle je Sabato prikazao unutrašnji tzv. ezoterijski. S tim što je kod Saramaga to više istaknuto alegorijski, dok Sabato više zazire u filozofiju beskrajnog lavirinta u jednom neposrednijem smislu. Takav lavirint čini samonametnuta sprega koja u vidu košmara stvara gubitak osjećanja od realnosti. Zaista ovo je jedno halucinogeno i mračno dijelo. O Fernandu Vidalu će se tek pisati.

Takođe njegov pogled na prostituciju i predstavljanje iste kroz parodičnu metaforu 'bojler' je nešto što treba osjetiti dok se čita. Toliko psihosocijološkog kopanja, plivanja po metafizici samoće i patnje, opsesivne naravi. Sabato piše rečenice u kojima se čini kao da se hvata širok zamah, a opet je to nekako sažeto i misaono spokojno.

Ko su Sabatovi junaci? Odakle dolaze? Kuda idu?