Espectacular, maravilloso, imprescindible
video reseña completa en:
https://www.instagram.com/p/CmOwvMeNDX3/

Εκεί όπου καίνε βιβλία, μία μέρα θα καίνε και ανθρώπους.

Ένα βιβλίο μαρτυρία για όσα φριχτά βίωσε ο Πρίμο Λεβί ανάμεσα σε τόσους άλλους. Αυτό που με συγκλόνισε περισσότερο δεν ήταν η βαθιά συντριβή της ανθρώπινης θέλησης και ύπαρξης όπως περιγράφεται στο βιβλίο με λέξεις που με έκαναν να χάσω τον ύπνο μου• αλλά μετά από όλα αυτά που έζησε ο Λεβί παραδέχεται πως τον έκαναν αυτό που έγινε. Πώς δεν θα γινόταν συγγραφέας αν δεν ήταν τόσο αναγκαίο να καταγράψει όσα είχε βιώσει και να τα μεταβιβάσει στις επόμενες γενιές (ή ακόμα και σε εκείνους που δεν πίστεψαν) μέσω των βιβλίων του, πως το οφείλει σε όσα έζησε. Ότι παρά τα βασανιστήρια, την πείνα, την αρρώστια, την αιχμαλωσία, την απώλεια, τον φόβο του θανάτου, την στρεβλή πίστη που ενίσχυαν στο στρατόπεδο του Άουσβιτς για τους αιχμαλώτους τους πως δεν έχουν δικαίωμα στη ζωή ως άνθρωποι, ο Λεβί βρίσκει κάτι θετικό.

Αποδεικνύει ότι ό,τι κι αν κάνεις στον άνθρωπο, όσο κι αν τον πατάξεις, όσο κι αν τον ισοπεδώσεις, ποτέ δεν θα τον νικήσεις ολοκληρωτικά. Ποτέ δεν μπορείς να πάρεις την ψυχή κανενός. Ποτέ δεν θα κάνεις τόσο κακό που να είναι αρκετό να χαθεί η ελπίδα ή η πίστη ή... ο άνθρωπος.

Existiram vários períodos negros ao longo da História. Mas nenhum foi cruel e tenebroso como o Holocausto. As câmaras de gás tornaram uns seres humanos em criaturas malignas capazes de cometer as maiores atrocidades.

É sempre um processo doloroso ler algum relato de um sobrevivente judeu. No início evitava muitos livros sobre essa temática. Mas aos poucos forcei-me a ler, e compreendi como se torna importante tomarmos conhecimento de tais factos para a história não voltar a repetir-se

Primo Levi nasceu em Turim, na Itália no seio de uma família judaica burguesa muito religiosa. Em 1973 adere a Resistência italiana sendo depois capturado por uma milícia fascista. Primeiramente é levado para o campo de Monowiz, em que trabalhou numa fábrica de borracha chamada Buna. E finalmente foi enviado para Auschwitz, em que passa a maioria do seu relato.

"Foi uma sorte para mim ter deportado para Auschwitz só em 1944, isto é, depois do governo alemão, devido á crescente escassez de mão de obra, ter decidido prolongar a vida dos prisioneiros a eliminar, concedendo sensíveis melhorias nas condições de vida e suspendendo temporariamente as execuções individuais arbitrárias"

É assim que se inicia esta viagem perturbante pelos confins do campo de morte mais famoso e terrível. Ao longo do relato, o narrador questiona-se quem se tornou e vai perdendo a esperança. Os homens mal tem tempo de pensar, constantemente são colocados a fazer trabalhos forçados. Apenas quando são levados a enfermaria podem refletir sobre as suas miseras condições e pensar nos seus familiares.

Este livro constitui a narração mais profunda e detalhada deste período negro. Que os grandes e pequenos homens pensem antes de cometer outro acto tão cruel?

«Στη ζωή όλοι ανακαλύπτουν -αργά ή γρήγορα- ότι η απόλυτη ευτυχία είναι ανέφικτη, αλλά λίγοι θα εμβαθύνουν στον αντίθετο συλλογισμό: ότι ανέφικτη είναι και η απόλυτη δυστυχία. Οι περιστάσεις της ζωής που αποκλείουν την πραγματοποίηση και των δύο αυτών οριακών καταστάσεων, απορρέουν απ’ την ανθρώπινη φύση, φύση εχθρική προς την έννοια του άπειρου. Τις αποκλείει η σταθερή άγνοια του μέλλοντος που άλλοτε ονομάζεται ελπίδα και άλλοτε αβεβαιότητα για το αύριο. Τις αποκλείει η βεβαιότητα του θανάτου πού βάζει τέλος σε κάθε χαρά αλλά και σε κάθε θλίψη. Τις αποκλείουν οι αναπόφευκτες υλικές φροντίδες που όπως δηλητηριάζουν τη διαρκή ευτυχία, με τον ίδιο τρόπο μας αποσπούν αδιάκοπα από τη σκέψη της δυστυχίας που μας απειλεί, καθιστώντας την αποσπασματική και γι’ αυτό υποφερτή». (σελ. 18-19)

Khi người ta hai mươi bốn tuổi, hãy còn “ít hiểu biết, không kinh nghiệm và dứt khoát muốn sống trong một thế giới siêu thực của mình”, mà bị bắt rồi đưa vào trại tập trung Auschwitz - nơi sau này sẽ được ghi nhận như một trong những nơi chốn khủng khiếp nhất trong lịch sử loài người - người ta sẽ khó lòng gọi đó là một chuyện may mắn. Có lẽ chỉ khi là một trong số rất ít ỏi người sống sót sau Auschwitz (theo nhiều số liệu thì chỉ khoảng 2% tù nhân Auschwitz là còn sống khi trại được giải phóng) và bắt đầu ghi lại những hồi ức kinh khủng về khoảng thời gian đen tối đó trên những tấm vé tàu ở Turin thì Primo Levi mới, như sau này ông viết trong lời mở đầu cuốn Có được là người, coi việc bị bắt vào Auschwitz tương đối muộn là một điều may mắn: Vào thời điểm ông bị đưa vào Auschwitz, đầu năm 1944, do cần nhân công lao động chính phủ Đức đã quyết định kéo thời gian sống của tù nhân trước khi giết, thay vì đưa thẳng vào trại hơi ngạt.

Được viết năm 1947, Có được là người thuật lại câu chuyện thực của chính tác giả từ lúc bị bắt tại Ý đến khi được/bị đưa vào trại tập trung Auschwitz và chuyện ông đã sống sót trong chốn địa ngục đó như thế nào. Cần nói thêm rằng, vào thời điểm tác giả và những người Do Thái khác bị tống lên đoàn tàu chở người nổi tiếng của Đức quốc xã, Auschwitz đối với họ là một cái tên chưa có ý nghĩa gì mấy - thậm chí họ còn cảm thấy “nhẹ cả người” vì ít nhất cái đích đến đó “cũng là một nơi nào đó trên trái đất này”. Họ sẽ nhanh chóng nhận ra cái “nơi nào đó” kia là nơi mà họ bị tước đoạt tất cả: vợ con, bố mẹ già, tư trang, nhân phẩm, thậm chí cả tên - mỗi người tù chỉ còn biết đến như một dãy số xăm vào cánh tay trái; là nơi mà họ sẽ phải sống - nếu như chưa chết hoặc chưa bị giết - dưới những điều kiện phi nhân nhất; là nơi mà rồi họ sẽ chia sẻ những giấc mơ giống nhau đến kỳ lạ: giấc mơ được ăn, mà mỗi khi thức ăn chạm miệng là vụt tan biến thành nghìn mẩu vụn. Ở chốn này, một ngày được coi là tốt lành khi ngày đó họ có vài giờ để “cảm thấy bất hạnh theo cái kiểu của những con người tự do” - tức khi những người tù xoay xở được thêm chút xúp loãng đủ tạm no nê mà có sức nghĩ về gia đình, vốn là việc những khi khác họ không làm nổi.

Cho đến bây giờ, đã có hàng nghìn cuốn sách viết về những trại diệt chủng trong thế chiến thứ hai. Còn vào thời điểm Primo Levi quyết định kể lại câu chuyện của mình, chúng cũng đã quá nổi tiếng. Levi khẳng định trong lời mở đầu rằng cuốn sách không nhằm đưa ra “những lời buộc tội mới” mà chỉ cung cấp thêm tư liệu cho những nghiên cứu về “tâm trạng con người”. Cuốn sách đặt ra nhiều câu hỏi nhức nhối: khi nào một con người là người? con người khác gì với con vật? liệu một con người có thể lấy đi nhân phẩm của một con người khác? người có thể làm gì đối với người? thiện, ác, đúng, sai liệu có ý nghĩa gì trong một nơi chốn khủng khiếp như Auschwitz? Trong quá trình học cách tồn tại, và nhờ cả may mắn để tồn tại đến những ngày cuối cùng giữa chốn phi nhân đó, Levi luôn tìm cách nhận ra những dấu hiệu con người: một cái ôm với người đồng hương trẻ tuổi Schlome, thái độ không từ bỏ, không chịu chấp nhận của Steinlauf, tình bạn với Alberto, Thần khúc của thi hào Ý Dante và nhất là sự tốt bụng của Lorenzo - người không ngại hiểm nguy tặng thường xuyên tặng xúp và bánh mì cho Levi.

Cho dù sau Auschwitz người ta có thể phục hồi về mặt thể chất, tinh thần là một cái gì đó khó hồi phục hơn nhiều. Không phải ai cũng có thể chịu đựng được những hồi ức về quãng lịch sử đen tối đó. Bản thân con người tốt bụng Lorenzo kia đã không vượt qua nổi chứng rối loạn về tâm lý và cuối cùng ch��t vì thiếu sự chăm sóc bản thân vào năm 1952. Còn Levi, dù chọn cách đương đầu với quá khứ bằng cách viết sách và đi nói chuyện về Auschwitz, thì chết vào nhà riêng vào năm 1987, và cái chết nhiều bí ẩn của ông được nhiều nguồn tư liệu coi là tự sát. Dẫu sao, thì như Elie Wiesel, một tù nhân Auschwitz khác, đã nói, thực ra Primo Levi đã chết từ bốn mươi năm trước trong Auschwitz.

Với một câu chuyện u ám như thế, lẽ ra Có được là người phải là cuốn sách nặng nề và khó đọc. Nhưng thật lạ kỳ, đây lại là một page turner - một cuốn sách bắt người ta phải lật không ngừng. Sức hấp dẫn của cuốn sách không nằm ở câu chuyện mà nằm ở cách tác giả kể chuyện - đó gần như là một giọng kể phi cảm xúc, che giấu sự kinh tởm trước những gì được mô tả - và cách mà cuốn sách gợi ra những suy nghĩ, những truy vấn mênh mang trong người đọc.

(Bài đã đăng Tuổi trẻ cuối tuần)

Oggi, questo vero oggi in cui io sto seduto a un tavolo e scrivo, io stesso non sono convinto che queste cose sono realmente accadute.

... se potessi racchiudere in una immagine tutto il male del nostro tempo, sceglierei questa immagine, che mi è familiare: un uomo scarno, dalla fronte china e dalle spalle curve, sul cui volto e nei cui occhi non si possa leggere traccia di pensiero.

Una discesa all’inferno, una lenta lentissima e faticosa risalita, con quasi la consapevolezza, una volta fuori, di non essere ascoltato o capito, ma - cosa ancora più dolorosa - con la convinzione di non essere creduto.

Crudo, terribile, disumano. E purtroppo vero. Ho cercato di leggerlo con un certo distacco: a volte ci sono riuscita, a volte non ce l’ho fatta.

Rispetto. Sempre con la speranza che non succeda mai più.

Não dá para ler este livro de forma seguida. É cruel e gráfico demais para lermos umas páginas e continuarmos as nossas vidas normalmente. É um testemunho lúcido, bem esboçado numa narrativa fluente e honesta. Eu diria que qualquer jovem ou adulto deveria ler Se Isto É um Homem, para refletir sobre a precariedade da vida, a arrogância de pensarmos que temos tudo garantido.

Adiei a leitura deste livro por demasiados anos e agora, em parte motivada pelo projeto #Hol74 da @dorasantosarques e em parte impelida a lê-lo porque terei a oportunidade de visitar Auschwitz muito em breve, terminada a leitura não consigo deixar de pensar que aquele tempo relatado por Primo Levi é como uma fotografia num álbum empoeirado mas vívido: tem vida própria e encontra-se suspenso num espaço de memória colectiva que nos permite apreciá-lo com nojo, horror e admiração. Que ousadia foi sobreviver!

Vídeo com as minhas impressões sobre o livro aqui:
https://youtu.be/AeqmxaXDe_A

Δεν υπάρχουν λόγια για αυτό το βιβλίο όπως δεν υπάρχουν λόγια για το τι είναι ικανός ο άνθρωπος.
Στο επίμετρο του βιβλίου τον ρωτάνε:
«Πως εξηγείτε το φανατικό μίσος των ναζί εναντίον των Εβραίων;»
Μέρος της απάντησης του είναι οι παρακάτω φράσεις που για εμένα είναι η επιτομή αυτού του συγκλονιστικού βιβλίου που από το 60’ διδάσκεται στα σχολεία στην Ιταλία.

«Ίσως δεν είναι δυνατόν να καταλάβουμε όλα αυτά που συνέβησαν, αντίθετα, δεν πρέπει να τα καταλάβουνε, γιατί καταλαβαίνω σημαίνει σχεδόν δικαιολογώ.»

Denuncia

Nella recentissima 12° edizione Super ET Einaudi - 2013, le consuete note sulla biografia dell'autore si limitano a riportarne la morte, avvenuta nel 1987, senza spendere una sola parola sul fatto che si trattò di suicidio. Chiunque lo può constatare a pagina 209.
Ora, quel giorno del 1987 io c'ero, adulto e vaccinato, e ricordo benissimo il telegiornale e le riprese di quella tromba delle scale e gli articoli dei giornali e il dolore di tutti quelli che avevano amato Primo Levi.
E non mi va che qualcuno provi a cancellare quel fatto, qualunque sia la ragione addotta.
Perché a Levi non piacerebbe.
Perché si è battuto una vita per la difesa della memoria contro l'oblio.
Perché le rimozioni e le manipolazioni del passato sono sempre pericolose.

I versi all'inizio del libro valgono da soli le 5 stelle. Poi inizio a leggere la prefazione: “Per mia fortuna, sono stato deportato ad Auschwitz solo nel 1944...”. Fortuna? Solo? Va bene vedere il bicchiere mezzo pieno, ma questo va ben oltre. Nella prefazione, Primo Levi quasi si scusa per come ha scritto il libro, di getto, perché lo ha scritto per sé, per il suo bisogno di liberarsi del Lager. Ed è tristissima l'ultima frase della prefazione: “Mi pare superfluo aggiungere che nessuno dei fatti è inventato”. Non ho ancora iniziato a leggere il libro vero e proprio e ho già il cuore come stretto in una morsa. 650 “pezzi” partirono per il viaggio, ognuno di loro consapevole di andare verso la morte, stipati nei vagoni merci. Nel vagone di Levi, erano in 45 e soltanto 4 tornarono a casa. Prosegue il resoconto di ciò che accadeva quando si arrivava a quel maledetto cancello con la scritta “il lavoro rende liberi”. Chissà quante volte si sarà ripetuta questa terribile routine?
“Allora per la prima volta ci siamo accorti che la nostra lingua manca di parole per esprimere questa offesa, la demolizione di un uomo”.
174517 è il nuovo nome di Primo Levi, un nome inciso nell'avambraccio, per sempre. Quanto sarà questo sempre? La speranza è sparita, in poco tempo; i bisogni primari sono diventati l'unico obiettivo, le poche cose di proprietà, la gamella, la giacca, le scarpe vengono custodite ferocemente. Si impara in fretta a sopravvivere, laggiù nel fondo dove si è stati infilati. Questo libro deve essere letto a piccole dosi, perché nonostante il taglio asettico, quasi giornalistico con il quale Primo Levi descrive i singoli episodi, è impossibile non provare sentimenti feroci per l’impotenza che senti dentro, per le abominevoli quotidianità a cui gli esseri umani sono stati ridotti, un enorme esperimento che di scientifico non ha avuto niente. In mezzo a tante descrizioni immorali e odiose, ogni tanto, un segnale di speranza, minimo, spesse volte seppellito dalla realtà senza speranza della vita del lager. Tutto sommato aveva ragione Primo Levi: è stato fortunato, molto. Mille le volte che poteva morire e mille e una le volte che per un caso fortuito si è salvato.
“Meditate che questo è stato”.

8 de 10*

Campos de concentração, judeus, nazis, alemães, trabalhos forçados, arame farpado. Estas palavras serão suficientes para qualquer pessoa fazer a associação com a barbaridade que a Europa viveu no século passado. Mas nunca serão suficientes os livros, filmes ou debates sobre o tema, para que este se mantenha bem vivo na mente de quem teve a sorte de não o viver e para que não se volte a repetir!

Comentário completo em:
http://abibliotecadajoao.blogspot.pt/...