I don’t know how to explain what I just read but let me tell you, it was a JOURNEY. Incredible.

I have read this book three or four times in both English and French translations. In English, grab the Volonhovsky one. I cannot even begin to describe how awesome this book is. If for no other reason than Ivan's two chapters and especially for the Grand Inquisitor, this book is clearly in the upper reaches of the greatest literature ever written in any language. The range of personalities, emotions, and reactions of the various characters - all so fully developed and realistic in that specific Dostoyevsky way - makes the plot move along so very quickly. One's sympathies shift as we vilify Fyodor and idolise Aliosha at first but then we start to feel a bit sorry for Fyodor and resent Aliosha's naïveté as we learn about Misha and Ivan...

There is just so much in this novel to love. This is one of those desert-island books without which the human race would be poorer.

Also highly recommended is Joseph Frank's excellent biography of Dostoyevski if you wish to understand why this book was his last and his greatest.

Ivan's chapters about unbaptized children and The Grand Inquisitor are among the greatest chapters I have ever read, absolutely spell-binding and critical for today's world of "alternative facts" and disdain of objectivity.

Just finished this again, but in audio format. Always so exhilarating!

I know it makes me look ignorant and uncouth to declare a masterpiece of literature by one of the greats to be awful, but here I am. I've wanted to read The Brothers Karamazov for years and years. I was looking forward to the type of revelatory experience I had with Anna Karenina a few years back--the oh-wow-now-I-see-what-everyone-was-talking-about:-Tolstoi-is-AWESOME experience. But no. I managed to wade through the first quarter or so of the audiobook before the library demanded it back for another patron and I can't say I was sorry to see it go. Although admittedly it was right as I was starting on the story of the Grand Inquisitor which is supposed to be the great contribution of the novel, so perhaps I ought to give it a few more chapters.

It's not the translation and it's not the reader (I'm pretty sure he's the same guy who read The Count of Monte Cristo which has a similar prose style to Karamazov except that I ENJOYED that novel). It's the tedious, repetitious prose and above all the gosh-awful characters. The women especially are all over-the-top drama queens full of hysterics and the men aren't much better. Even the heroic protagonist, Alyosha is not someone I have any interest in spending time with.

The most valuable part of the novel are the occasional dialogues set up as an excuse to give lengthy discourses on politics and religion. Which are intriguing insights to 19th century thought, but for that I could read a history or philosophy book, not a painfully constructed novel.

So please, please--somebody point me to a literary critic or something that can help me appreciate this book so I don't feel like such a clueless oaf.

Con qualche licenza poetica, da piccolo demone quale io sono, rigorosamente in disordine (“amate il disordine?”).

Un personaggio ha un minimo di sei nomi.
Tutti odiano Fedor Pavlovic. Hanno ragione.
Tremila rubli.
Pasticcio di pesce (quasi sempre freddo).
Il sangue dei Karamazov porta sfiga.
“Anche in te che sei un angelo vive questo insetto e suscita nel tuo sangue delle tempeste”.
L’eredità va sudata.
Caccia i tremila rubli o succede un bordello.
Gente ubriaca.
Jurodivyj.
Dio esiste. Forse.
Dio non esiste.
E Gesù?
E allora i bambini?
“Tutto è permesso”. Con la coscienza degli altri.
Questo è figlio di quale delle trentotto madri?
"Una belva non può esser mai crudele come un uomo, così raffinatamente, così artisticamente crudele". Vero.
Lo starec fa miracoli.
Inchini.
Lo starec dice cose sulla sua vita (leggermente peso ma ok).
Lo starec fa puzza, Alesa è turbato.
Il classico momento: “mo’ chi è questo?” (problema manifestatosi già da pagina 30).
Il calvario di un’anima. Tribolazione prima (e poi a seguire).
Smerdjakov suona le serenate (secondo me, è innamorato di Ivan).
Il grande inquisitore. Resistete.
Ivan è intelligente e laconico. Non ha preso dal padre.
Grusenka urla (Grusenka è diminuitivo di Agrafena, per qualche motivo…).
La febbre nervosa.
“è libero un uomo simile?”. Non è una domanda.
I tremila rubli.
La febbre cerebrale.
I cinquemila rubli.
La crisi isterica.
Rubli.
Malattie varie (tra cui alcune paralisi).
I lavori in miniera.
Grusenka, sei tu? O è il vento?
I segnali alla porta. Fedor, c’hai un’età, sei ridicolo. Mi pari Berlusconi, mi pari.
Maniaci, ossessionati, indemoniati. Insomma, la gente non si sente tanto bene.
Non ha cacciato i tremila rubli e succede il bordello.
Tutti si credono Sherlok Holmes.
Katja o Grusa? Ambarabaciccicoccò.
L’attacco epilettico di tre giorni. L’alibi di topo gigio.
Bambini si tirano sassi. Anche loro con problemi comportamentali.
Tutti a casa della signora Chochlakova, festa a sbarco.
In provincia le porte degli appartamenti sempre aperte, open bar, tutta notte.
L’unica porta chiusa è quella che vede Grigorij (mortaccitua).
“Detestava le tenerezze vitelline”. In compenso amava molto i binari.
“Vile, vile, vile!”.
Dimitrij, che cazzo fai, buon’anima? (buono sempre).
Dannata coscienza.
I due abissi. Sopra e sotto. Senza scampo.
"I rettili si divorano a vicenda".
Dio esiste. Oppure no.
Gesù c’entra, comunque.
M’ama o non m’ama?
“Ho scoperto il mio caro Alesa in flagrante gesuitismo”.
Ve l’avevo detto che Gesù c’entrava.
“Non sei tu che l’hai ucciso”.
Dire a cani e porci di volersi macchiare di parricidio.
“Non sono colpevole del sangue di mio padre” (mo’ è tardi).
“Credi che io l’abbia ucciso?” (eri tu quello che gridava “al lupo, al lupo”).
Scrivere lettere ad ex amanti incazzate confessando di voler uccidere il proprio padre (bravo).
“Non sei tu che l’hai ucciso”.
Ho stato io.
Un uomo nuovo.
"Disperazione e pentimento sono due cose completamente diverse". Vero.
Rakitin è un po’ Alfonso Signorini.
Lise, lo Xanax l’hai provato?
Il processo. (Sarà doloroso).
I tremila rubli.
I millecinquecento rubli.
Testimoni esagitati.
Testimoni ubriachi.
Bordello in aula.
In fondo tutti vogliamo uccidere il papà, non c’è bisogno di prendersela tanto.
Perry Mason.
“Avete la testa a posto?”. “Certo che ce l’ho a posto…ed è una testa ignobile”.
I lavori in Siberia (immancabili).
Ancora rubli.
“Che tu mi perdoni o no, resterai per tutta la vita nella mia anima come una piaga”. E questo è certo, Katja.
L’America (ma che c’annamo a fà in ameriga? poi che famo? siamo russi fino al midollo)
Si è trovato il cane mangiachiodi?
Ammaestrare il cane.
Umiliati, offesi e trascinati per la barba.
Funerali e grossi lacrimoni.
I bambini sono innocenti.
"C'�� Dio, sì o no?".

Ho voluto fare caciara. La verità è che questo romanzo è tutto. Fede, Libertà, coscienza, invidia, disgusto, desiderio, fratellanza, vizio, amore, Mistero, Bene, Male, Assoluto, Altro.

واقعا نمی‌دانم این داستایوسکی کیست! یک نابغه‌ی داستان‌نویسی؟ یک فیلسوف اگزیستانسیالیست؟ یک دیوانه؟

فقط این را می‌دانم که لذت خواندن رمان‌هایش را هیچ وقت فراموش نمی‌کنم. آن از "قمارباز" که تمام یک فرهنگ و گوهر یک قوم بزرگ را در گیرودار یک نوع قمار به نام رولت روایت می‌کند و تازه این همه‌ی ماجرا نیست و آن کنار آدم‌ها داستان خودشان را دارند و دور این میز رولت هر لحظه ممکن است معادلات تغییر کند و این دقیقا شبیه آدم‌های داستان است که هر لحظه ممکن است یک مسخره‌بازی از خودشان دربیاورند.
جنایت و مکافات را هم که دارم میخوانم و بسیار از غرق شدن در مداقه های موشکافانه این نویسنده در شخصیت هایش لذت میبرم. شاید کامل ترین و روانکاوانه ترین نوع شخصیت پردازی را بشود در جهان داستایوسکی یافت.

"برادران کارامازوف" هم یک رمان به شدت فلسفی است که نیروهای بزرگ معنابخش به زندگی انسان در جسم این سه برادر تجسم می‌یابند و با هم به بحث و حتی جدل و حتی جنگ می‌پردازند. آلیوشا که مهم‌ترین نقش را بین آن‌ها دارد تجسم معصومیت و ایمان انسان دین دار و معتقد مسیحی ارتدوکس است که در برخورد با برادرانش روحش متلاطم میشود و به سمت پرتگاه میرود. دیمیتری تجسم عشق شهوت‌آلود و گناه رنگ است که حاضر است روح معشوقه‌ی خود را با خیانت و هرزگی آزرده کند. و ایوان هم تجسم انسان علم‌زده و علم‌گرای مدرن است که از سویی دیگر ایمان خود به غیب را از دست داده و به عشق هم ایمانی ندارد. خود فئودور کارامازوف هم که پدر این سه برادر عجیب است تجسم کامل "انسان دیوانه و طماع" است. طماع را تنها به معنی طمع پول نگیرید. درست ترش طمع زندگی است در همه جنبه‌های حیوانی آن. این معنا را ایوان به این شکل بیان میکند که " پدر قصد ندارد تا هفتاد سالگی از جام رو بگرداند، راستش در رویای رسیدن به هشتاد سالگی است، خودش این طور می‌گوید." (فئودور داستایوسکی، برادران کارامازوف، ص324) حال آن که در کتاب مقدس عمر انسان را هفتاد سال ذکر کرده‌اند.

بالاخره این رمان نمی تواند این همه نیروی کنترل نشده را در خود تاب بیاورد و دیمیتری کارامازوف پدر خود را می کشد. ظاهر قضیه هم یک کشمکش عشقی و رقابت عجیب بین پدر و پسر بر سر زنی به نام گروشنکاست اما فکر میکنم جنبهء عینی و پلیسی قضیه کوچکترین بخش ماجراست و داستایوسکی با نوع داستان نویسی اش ما را مجبور میکند به جنب�� های عمیق تر ماجرا فکر کنیم. به درون آدمها نفوذ کنیم و از روان و ایمان آدمها سوال کنیم.
برادران کارامازوف و جنایت و مکافات هر دو حول و حوش یک قتل شکل میگیرند. در هر دو داستان مقتول شخصی است دنیاپرست و تهی از ارزشهای عالی انسانی اما حذف شدنش از دایره شخصیتها بر بدبختی بقیه می افزاید. کشمکش داستایوسکی به کشمکش نیچه یعنی انسان ذلیل نزدیک است. او هم به این فکر میکند که نکبت جامعه از وفور آدمهای ذلیل و حقیر نشات میگیرد اما این مسئله را نمیتواند حل کند که با این همه موجود حقیر چه باید کرد.
فقط این را میداند که ذلتی بالاتر از ذلت آنها که با تنزه طلبی قصد دارند دامن از این معرکه برچینندوجود ندارد.
بر اساس نظریه چندصدایی باختین این رمان نسبت به جنایت و مکافات اثری موفق تر است چون صدای دین صدای علم و صدای طمع را با وضوح بیشتری میشنویم.
---

اسفند 96:

The dreamy bearded shrink called the author of The Brothers Karamazov a neurotic, repressed bisexual epileptic in a preface of which I understood one sentence out of three. The friend of Sartre and the plane trees (sorry) has, for his part (passenger), drawn from this 850-page monument the genesis of "The Rebel," the one who always says no. With its murder in mysterious circumstances, investigation, and dramatized trial, The Brothers Karamazov follows the plot of a detective novel. Fyodor Karamazov, the victim, did not steal his fate as a murder victim. A detestable being, he has fleeced and driven his two wives mad. He has not an ounce of affection for his three sons: Alyosha (or Alexis, depending on the page), the youngest, the saint of the novel who devotes his life to religion and spreading good around him; the youngest, Dimitri (Mitia for his friends), a romantic party animal, with a debt of affection and Ivan, a cultured elder who cultivates his nihilism. This legitimate offspring, completed by an envious and epileptic bastard with the name of a cousin, Smerdiakov, has every reason to hasten the succession. Dimitri does not hide his hatred for this older man who refuses him his share of the inheritance and who covets the chosen one of his ardent heart.
Suppose this novel is a monument of literature. In that case, it is because it brilliantly explores the existential questions of all its characters around Faith, Freedom, Evil, and Free Will (no, not the one that calls on VAR, my football friends).
Some passages, particularly the one devoted to Ivan's poem, "the Grand Inquisitor," are incandescent and flammable. I'll summarize it for you. That's the Faith resting on the freedom to believe without proof; the long-awaited resurrection of Christ occurs in Seville amid the Inquisition, barbecues of infidels, and planchas of fornicators. After a few miracles recycled from the gospels, the Grand Inquisitor decides to burn the former crucified (no wonder he keeps us waiting when you see how he is received!) with full knowledge of the facts so that he does not deprive man of doubt, hope and the possibility of choosing between good and evil. Without God, there are no more boundaries between good and evil. With Him, how can we forgive him our suffering and accept the justice of men? The absence is not always wrong.
The rest of the novel is a unique reading experience due to the richness of the characters and dialogue, which makes the narration near-perfect.
That's the last novel by Dostoyevsky, an author with whom one should not count one's hours; I only have to go back in his bibliography.
Unmissable.

The Karamazov Brothers is a challenging novel to review because of its complex nature. Thus my review of the novel is based on my interpretation of the novel, and that in turn is based on limited knowledge of Dostoevsky and the political, social, and religious climate of Russia at the time of his writing this novel. I want to establish this fact at the outset because I believe that this novel is capable of producing different interpretations.

Readers and critics have claimed that The Karamazov Brothers is the best work of Dostoyevsky. After having read many Dostoeveskian novels, I also agree with the universal acclaim. The book in my opinion is a complete work in every aspect: in writing, storytelling, and character and plot development. It is not an easy task to write a lengthy novel that could engage readers' interest and attention but to a master like Dostoevsky, this is not a challenge.

The book is both a crime story and a philosophical debate on religion. In my first reading, I treated the two strands as separate and disconnected from each other. On my second reading, I realized how wrong I had been. There is a closer and inseparable connection between these two threads of the novel, for the crime is at the heart of the religious debate.

Dostoevsky was disturbed by the growing atheism in Russian society, especially in the Russian youth. The newly emerging intellectuals questioned the existence of God and they rejected the claim that HE is the almighty creator of all beings. They couldn't reconcile the idea of suffering with God's creation of beings. There is a part in the story where Ivan Karamazov (the atheist) questions why God created children to suffer as they did, from parental abuse, poverty, sicknesses, etc. But to Dostoevsky, the suffering IS the way to reach God. For the Russian atheists, the Christian principles were a necessary tool to establish some organized social order and no more. They rejected the moral responsibility the religion imposed on men. This is where "everything is permissible" is established. But it is a dangerous idea that permits the committing of crimes. And in the novel, a crime as horrific as patricide is committed because "everything is permissible".

Dostoevsky's religious views play a dominant role in the novel. He was also a non-believer at one point in his life. But his life in the Siberian prison considerably changed his perspective. Dostoevsky who returned from the prison was a believer. However, his belief didn't come within the purview of the Russian Orthodox Church Of course. He accepted the existence of God but believed in a relationship between God and man without the mediation of the Church. His faith was the active practice of love through which God's message could be spread. This is the role of Alyosha Karamazov, Dostoevsky's proclaimed hero.

Alyosha Karamazov may be the proclaimed hero of Dostoevsky, but to me, Ivan is also a hero. I loved them both. They are the two major opposing characters in the story. They both are sensitive and have character. Ivan realizes at a greater cost that his atheist views are destructive to society and that they permit horrible crimes. This knowledge horrifies him and he suffers a nervous breakdown. Although Ivan's reform is not stated, Dostoevsky has hinted this at the end.

Dostoevsky is a brilliant storyteller. Through his masterly storytelling, he invests the readers in the novel. I felt like a part of their community all through the read. Dostoyevsky's beautiful and heartfelt writing absorbed me into the world of Karamazov.

Needless to say The Karamazov Brothers is the sort of book that will become a part of the reader for life. That is the true quality of a masterpiece. It is a blessing to come across in one's reading life such a magnificent work of literature. I feel so privileged.

More of my reviews can be found at http://piyangiejay.com/

n  n

ها وقد انتهت حكاية آل كارمازوف
لماذا انتهت؟ لماذا لا يوجد لها جزء رابع وخامس.. وخمسين؟
كيف تعيش مع أشخاص أكثر من 1500 صفحة، ثم تنتهي هكذا بغتة
أنت لم تعش معهم، فكثير من الناس تعاشرهم ويعاشرونك دون أن تفهمهم أو يفهموك
ماذا عن كل فرد في تلك القصة
أنت تغوص في أعماق أعماقهم، تفهم دوافعهم النفسية، تصرفاتهم الخرقاء وربما الدنيئة، حتى أنك تتطلع على أحاديثهم مع أنفسهم
وتصبح متعلقًا بهم وبمصيرهم، ثم وها تنتهي الصفحات فجأة!
تقول رندة بطلة أعراس آمنة: واحد مثل غسّان، يجب أن يسمحوا له أن يكتب رواية واحدة على الأقل بعد الموت
ودوستويفسكي أيضًا عزيزتي
يجب أن يسمحوا له بكتابة رواية أخرى على الأقل، مجلد آخر، جزء آخر من حياة هؤلاء الكارامازوف!

الجزء الثالث والأخير من الرواية هو الجزء الأكثر إنسانية من بين الأجزاء كلها
هنا وبمنتهي الذكاء يقوم دوستويفسكي بتحليل سيكولوجي عبقري لكل تصرف، ولأقل حركة، ولأدني هفوة صدرت عن أبطاله في الجزئين السابقين
هنا في هذا الجزء طرح فرضيات لما يمكن أن يكون عليه تفسير سلوك الأبطال من وجهات نظر مختلفة
الأولى تتمثل في وجهة نظر وكيل النيابة، والأخرى وجهة نظر المحامي والدفاع

حقًا النفس البشرية هي من أعقد المخلوقات وأكثرها تشعبًا
هناك تصرفات تنبع من الفرد دون أن ينتبه لها أو يقصد شيئًا ما من وراءها
تصرفات حمقاء سخيفة لا تشكل أي قيمة
لكن حين تكون بحظ عاثر مثل دمتري كارامازوف فإن هذه التصرفاات التافهة ستجتمع معًا لتطيح بحياتك ومستقبلك!
العلم النفسي والسلوك من أصعب العلوم، أنت لا تستطيع فهمها وبناء منهج خاص بها
فكلها قائمة على التخمينات
فكيف لك أن تضع لها منهج محدد لدراستها وتدريسها
هي حقًا كما قال دوستويفسكي:
السيكولوجيا سلاح ذو حدين
وبرهن على أنه سلوك واحد من شخص ما، يمكن أن يحلله الشخص-وبدلائل مقنعة- على أساس معين ويستنتج منه نتائج محددة تتوافق ووجهة نظره الخاصة بالطبع
ويقوم آخر يحمل وجهة نظر مخالفة تمامًا لوجهة النظر الأولي، فيحلل السلوك ويستخلص منه نتائج تتوافق مع وجهة نظره أيضًا
بل وبدلائل منطقية مقنعة أخرى!!
حقًا إنها سلاح ذو حدين
لا تحتاج علماء ولا دارسين لوضع نظريات أغلبها مبنيّ على التخمين والتجارب والظواهر
هي فقط تحتاج لشخص كشخص دوستويفسكي
اجتمع الحزن والألم والمعاناة معًا، ليعطوه قلب حساس يشعر بمعاناة الأخرين ويغوص في داخلهم
والأذكي، تلك القدرة في التعبير عنهم بعطف رغم كل ما قد يقترفوه من أفعال بشعة
أنت مع الشخوص التي يخلقها دوستويفسكي، لا تستطيع أن تدين أيًا منهم

n  n

أعتقد أنه حينما قال هذه الجملة، إنما كان يصف نفسه
إلى لقاء آخر أيها العزيز دوستويفسكي
عزائي الوحيد أن هنا الكثير من المجلدات التي خلقت بها المزيد من الحيوات لشخوص أعتقد أن معاناتها لن تقل عن معاناة آل كارامازوف

لا تخافوا الحياة، ما أجمل الحياة حين يحقق المرء في هذا العالم شيئًا من خير وعدل

تمّت

Ask me what book has now transformed my thought about what literature can do and I will name this book. Ask me about a book whose characters I will reference for years—not because they were so relatable or lovable but because they were replacements of philosophical thought—and I will name Alyosha, Ivan, and Mitya. Ask me about an author whose works I won’t mind reading and rereading, and I will name Fyodor Dostoevsky.

To think, before reading this, I didn’t even know how to properly pronounce the author’s name. First thing I did was look up the proper pronunciation. Now it slides off my tongue: duh-stuh-yef-skyee.

When I started my personal challenge to read more Russian literature, I had no idea that I would discover the language and nuance that I have. I had no idea that I would even like a Dostoevsky piece. But thanks to my Goodreads friends who started the Fyodor Dostoevsky Group, I’ve become acclimated to the wordy intricacy of the Dostoevsky novel. I can earnestly say that after a couple months of courtship, where I had to get familiar with the storytelling structure and the interchangeable names of characters (by the way I learned that the middle names are patronymics, derived from the first names of the father, like Alexey Fyodorovitch Karamazov), I can now say that I am in love and on a nickname basis.

Three brothers, n  The Brothers Karamazov,n each standing in for the profoundness that is the human condition: one representing the reckless way of living and thinking; another, selfishness and intellectual arrogance; and the third, timidity and religious belief. At the novel’s core is a contemptuous father, the absence of motherhood, and brothers who travel different courses in life, only to reunite as adults. There is love, betrayal, poverty, riches, death, murder, shame, good, bad, evil—you name it, the things we seek in novels because we come across them in life.

Yet narrowing things down a bit in this multi-layered novel, I would say that it is about belief and loyalty: after harsh childhoods, do these brothers believe in themselves; do they believe each other; do they believe in something greater than themselves?

n  Fragments of thoughts floated through his soul, flashed like stars and went out again at once, to be succeeded by others. But yet there was reigning in his soul a sense of the wholeness of things—something steadfast and comforting.n

There is one other book which has philosophically penetrated me like this one has: The Bible. When I was a little girl I lived in a wartime shelter and foster home of a church in Liberia, separated from my parents. I loved reading but there were not a lot of books because they were either burned or left behind as people ran for their lives. But there were Bibles everywhere. So I turned to the great storytelling of the Bible: Jacob and Esau, the brothers at war with each other; the story of Joseph and the striped cloak and how he was sold into slavery by his own brothers, and more. To date, I still think The Bible has the most beautiful stories and poetry (i.e.: The Book of Psalms). Reading The Brothers Karamazov, I was again reminded of those stories of brotherhood and betrayal and their underlying themes and lessons.

It is hard to believe that Dostoevsky was said to have been an atheist at some point, having endured some personal struggle with belief and nonbelief, especially since there are moments in his novel when he adds the type of posturing (n  “Deep calls to deep” n and n  “If I forget thee Jerusalemn…)” whose true meanings are only gathered from knowledge of biblical text. Yet his characters deal with this same struggle with moral and religious belief and this makes for an alluring read.

But just like the psychoanalysis of Greek tragedy (think Oedipus Rex) this is not a novel about someone or some belief being triumphant over the other, for it is about the passionate struggle that each character endures and their individual transformations in the end.

n  You are a lie, you are my illness, you are a phantom. It’s only that I don’t know how to destroy you and I see I must suffer for a time. You are my hallucination. You are the incarnation of myself, but only of one side of me…of my thoughts and feelings, but only the nastiest and stupidest of them.n

به نام او

زنده‌باد داستایفسکی!

آخرین عبارت از آخرین رمانِ منتشر شدة فیودور داستایفسکی این است:‌ «زنده‌باد کارامازُف!»
و حالا برایِ تکریمش و به مناسبتِ اینکه آخرین رمانش را برای اولین‌بار و به عنوان آخرین شاهکاری که باید از او می‌خواندم تا کهکشان داستایفسکی‌خوانیم تکمیل شود، خواندم. با شور و شعف هرچه تمام می‌گویم: «زنده‌باد داستایفسکی!»
زنده‌باد نویسنده بزرگی که اگر نبود نه تنها بسیاری از رمانهای ماندگار ادبیات، بلکه بسیاری از شخصیتهای ادبی که به ظاهر خیالی‌اند ولی در اصل موجودیت دارند و مانا خواهند ماند، نیز نبودند و چه تاسف‌آور می‌بود اگر راسکلنیکف، سونیا، پرنس میشیکین، راگوژین، اسماردیاکف، ایوان کارامازُف و تعدادی دیگر از ستارگان کهکشان داستایفسکی خلق نمی‌شدند و در میان ما نفس نمی‌کشیدند.

به نظر بنده دو نوع داستان داریم، یک داستان‌های روایت‌محور و دیگری داستان‌‌های شخصیت‌محور. برای نویسندگان دسته اول، داستان و بستر روایی ،اهمیت بسیار بالایی دارد چنین نویسندگانی روایت و گره‌های روایی را طراحی می‌کنند و شخصیتها را در دل این روایت قرار می‌دهند. اغلب نویسنده‌ها چنین تکنیکی استفاده می‌کنند به عبارتی آنها افراد عادی را در بستری غیرعادی قرار می‌دهند. در این شیوه هرنویسنده به فراخور استعدادش موفق است به نظر من لف تالستوی استاد و سرآمد نویسندگان این شیوه است و به قولی مو لای درز داستانها و منطق روای‌اش نمی‌رود. در مقابل، نویسندگانی هستند که شخصیت‌پردازی را بر روایت ارجح می‌دانند من به شخصه نویسندگان کمی را می‌شناسم که به این شیوه قلم زده و می‌زنند. چنین کسانی شخصیتهای غیرعادی را در بستری عادی قرار می‌دهند و این افراد غیرعادی موتور محرکه داستانهایشان هستند، اگر افرادی پیدا شوند و با من اختلاف نظر داشته باشند و نپذیرند که تالستوی سرآمد نویسندگان دسته اول است ولی مطمئنا در اینکه فیودور داستایفسکی بزرگ و به نوعی پادشاه بلامنازع شیوه دوم است با من هم‌نظر هستند.

و اصلا به همین‌خاطر است که بسیاری از منتقدان ادبی ایرادات اساسی و غالبا به‌جایی بر رمان‌های داستایفسکی و خط روایی‌اش می‌گیرند داستایفسکی حتی در شاهکارهایش هم در بعضی مواقع بسیار سهل‌انگارانه عمل می‌کند ولی در عین حال چنان شخصیتهای جذاب و بی‌بدیلی خلق می‌کند که بسیاری از مخاطبان یا آن خلل‌ها را نمی‌بینند و یا به راحتی از کنار آنها می‌گذرند و این است جادوی داستایفسکی.

و دیگر اینکه به همین دلیل است که ادبا و نویسندگان بزرگ طرفِ تالستوی را می‌گیرند و فیلسوفان و روانشناسان شاخص جانبِ داستایفسکی را.
و اما من که به فرم علاقمندم (و در گوشی به شما می‌گویم جزو گروه اولم) اگر بخواهم از میان آثار داستایفسکی اثری را به عنوان بهترین اثر انتخاب کنم مطمئناً جنایت و مکافات را انتخاب می‌کنم، به این دلیل که این رمان در عین اینکه یکی از شاهکارهای اوست ساختمندترین آنها نیز هست تا پیش از خواندن برادران کارامازُف هم انتخابم همین بود ولی گمان می‌کردم ممکن است بعد از خواندن آن نظرم تغییر کند ولی چنین نشد باز هم جنایت و مکافات انتخاب من است. ولی باید بگویم که اگر از من بخواهند داستایفسکی‌وارترین رمان داستایفسکی را انتخاب کنم، مطمئنا این کتاب برادران کارامازُف خواهد بود. این رمان به نوعی کمال شیوه این نویسنده بزرگ است و به خوبی تمام جنبه‌های کارنامه هنری او را نشان می‌دهد هم امتیازاتی که برای او برمی‌شمرند و هم نقایصش را.

به عنوان مثال از لحاظ روایی صد صفحه این رمان به راحتی قابل حذف است و خللی به داستان وارد نمی‌کند (هرچند خیلی‌ها خصوصاً عشاق سینه‌چاک فلسفه و روان شناسی این نظر را برنمی‌تابند) ولی با این حال این رمان فرازهایی دارد که به نظر من هیچ‌کس به غیر از داستایفسکی توانایی نوشتن آنها را ندارد و اصلاً ورای استعداد هر نویسنده‌ایست مثلا فصل مفتشِ اعظم و فصل دیدار ایوان با شیطان.

به هر رو اگر داستایفسکی‌بازید و برادران کارامازُف را نخوانده‌اید بدانید که خودتان را از خواندن مهمترین اثرش محروم کرده‌اید. البته من یک دلیل داشتم برای نخواندن و آن اینکه ترجمه خوبی از آن در بازار نبود، ترجمه صالح حسینی که اصلا خوب نیست و ترجمه احد علیقلیان نیز به مانند اغلب کارهایش بی‌روح و مکانیکی بود و من نخواندم نخواندم تا اینکه ترجمه اصغر رستگار بیرون آمد و واقعا چقدر خوب که اینقدر صبر کردم چرا که ترجمه رستگار با فاصله بعیدی بهتر از آن دو است. امتیاز دیگری که ترجمه رستگار –علاوه بر نثر بسیار خواندنی‌اش- دارد. پانوشتهای آن است. رستگار که خود کتاب مقدس را پیش از این ترجمه کرده‌است، تمام ارجاعات متن به کتاب مقدس و همچنین اطلاعات تکمیلی دیگر را در قالب پانوشت در انتهای هر فصل آورده است. این ترجمه اینقدر خوب است که اگر پیش از این برادران کارامازُف را با ترجمه دیگری خوانده‌اید پیشنهاد می‌کنم این‌یکی را نیز بخوانید. تنها خرده‌ای که بر این ترجمه می‌توان گرفت افراط رستگار در اعراب‌گذاری‌ها و برخی ابداعات نه‌چندان مناسبش در زمینه رسم‌الخط است و دیگر هیچ.

در آخر اینکه برای مقایسه بخشی از فصل «مفتش اعظم» را با این سه ترجمه در انتهای این یادداشت آورده‌ام:

«"انصاف بده حق به جانب که بود- تو یا آن‌که از تو پرسش کرد؟ نخستین پرسش را به یاد بیاور، مفاد آن -هرچند نه عین واژه‌ها- چنین بود: "تو به دنیا می‌روی، و با دست تهی می‌روی، با وعدة آزادی، که انسانها در سادگی و تمرّد ذاتیشان حتی نمی‌توانند به آن پی ببرند، از آن می‌ترسند و وحشت می‌کنند –چون تاکنون برای انسان و جامعة انسانی هیچ‌چیز تحمل‌ناپذیرتر از آزادی نبوده است. اما این سنگها را در بیابان ترک‌خورده و بی‌حاصل می‌بینی؟ آنها را به نان بدل کن و آدمیان چون گلّه، سپاسگزار و فرمانبردار، سر در پی تو خواهند گذاشت، هرچند تا ابد می‌لرزند که مبادا دست خود را پس بکشی و نانت را از آنان دریغ کنی"»
ترجمه صالح حسینی

«"خودت قضاوت کن حق با که بود: تو یا کسی که آن‌گاه از تو پرسید؟ پرسش نخست را به یاد بیاور؛ معنایش، هرچند نه عین کلماتش، این بود: «می‌خواهی به دنیا بروی، و داری تهی‌دست می‌روی، با وعده‌ی آزادی که آن‌ها به سبب سادگی و بی‌قانونی ذاتی‌شان نمی‌توانند حتی درکش کنند، از آن در هول و هراسند –چون برای انسان و جامعه‌ی انسانی هرگز چیزی تحمل‌ناپذیرتر از آزادی نبوده است! اما آیا این سنگ‌ها را در این بیابان لخت تفته می‌بینی؟ آن‌ها را به نان مبدل کن و انسان‌ها همچون گوسفند از پی تو خواهند دوید، سپاسگزار و فرمانبردار، گرچه تا ابد لرزان که مبادا دستت را پس بکشی و نان تو دیر به آنان نرسد.»
ترجمه احد علیقلیان

«"خودت کلاهت را قاضی کن ببین حق با تو بوده یا با آن روحی که می‌خواست وسوسه‌اَت کند. وسوسه‌یِ اول را یادت بیار، عینِ جمله‌اَش را نمی‌گویم، مفهومش را می‌گویم: وسوسه‌یِ اول را یادت بیار، عینِ جمله‌اَش را نمی‌گویم، مفهومش را می‌گویم: وسوسه‌گر به تو می‌گوید: "تو می‌خواهی بروی سراغِ اهل دنیا ولی با دستِ خالی، با یک وعده‌یِ گنگ و مبهم، با وعده‌یِ آزادی، وعده‌یی که آدم‌ها چون نادانند، چون ذاتاً مسئولیت‌پذیر نیستند، نمی‌توانند درست درکش کنند چون وعده‌یی است که آدم‌ها را به وحشت می‌اندازد و مرعوب می‌کند؛ چون برایِ بشر و جامعه‌یِ بشری هیچ‌چیز طاقت‌فرساتر از آزادی نیست!"وسوسه‌گر به تو می‌گوید: "این سنگ‌ها را در این بیابانِ برهوت ببین. اینها را تبدیل کن به نان، آن‌وقت می‌بینی که بشریت، عینِ یک گله‌یِ حق‌شناس و مطیع، دنبالت افتاده، ولو این که دائم بترسند از این که دستت را پس بکشی و دیگر نانی تویِ دامن‌شان نگذاری."»
ترجمه اصغر رستگار

Contrary to widespread rumor, this is a far from bleak book. While every character has his or her own misery, and it all takes place in a place called something like "cattle-roundup-ville", the moments of religious ecstasy and moral clarity are heartbreaking in their frequency - it's hard not to wish that one had such bizarre events going on around one in order to prompt such lofty oratory.

The story involves Ivan, Dmitri, Alyosha, and Smerdyakov, four brothers with a rich but notoriously lecherous father, Fyodor. All four brothers were raised by others, Fyodor having essentially ignored them until others removed them from his care. In the beginning of the book, Alyosha is in the monastery, studying under a famous elder name Father Zosima; Dmitri has just left the army and stolen a large sum of money from a government official's daughter, who he has also apparently seduced, all while pursuing a lawsuit against Fyodor for his inheritance and canoodling with his own father's intended, the local seductress Grushenka; Ivan, the intellectual in the family, has just returned from (I think) Petersburg. Dmitri is violent and impulsive, referring to himself as an "insect," and gets into fistfights with Fyodor several times. Smerdyakov works for Fyodor as a lackey, having gone to France to learn to cook at some point in the past. It's unimaginably more complicated and digressive than all this, and just trying to follow this crucial sum of three thousand rubles through the story is almost impossible. But anyway, Fyodor is killed and much of the book hinges on which brother killed him and why.

When I first read this book in high school, my teacher (who was a devout Catholic, a red-faced drunk who wore sunglasses to class, and the most enthusiastic reader of Russian literature imaginable) asked everyone who their favorite brother was. Was it Ivan, the tortured skeptic? Dmitri, the "scoundrel" who tortures himself for every wrong he commits but can't help committing more? Or Alyosha, the saintly one who always knows the right thing to say? (Certainly Smerdyakov is no one's favorite.) At the time I went with Ivan - I was in high school, after all, and his atheism and pessimism were revolutionary to me.

But now Ivan seems rather selfish and callow, and I can't help siding with Dmitri, the one Dostoevsky uses almost as a case history of conscience. Like Shakespeare, Dostoevsky gives his characters all the space to talk like gods, clearing pages upon pages for their reasoning and dialog. Dmitri fumbles with Voltaire and is clearly not overly literate, but in some ways that's apropos, because his main problem is the constant internal conflict between his desires and his ethics which is only partly resolved when he chooses to become responsible for not only what he does, but also what he wants.

The most famous passage in the book, Ivan's tale of the Grand Inquisitor, is, to me, far less interesting than Zosima's meditations on the conflict between justice and the collective good. The elder Zosima is a kind of Christian socialist who grapples with the typical mid-19th century Russian issues of how to build a equitable society without the extremes of coercion that the Tsar used to turn to, while also ensuring public morality and avoiding the kind of massacres that characterized the French Revolution (an event that seems to have been even more traumatizing for Russians than it was to the French due to the enormous cultural influence France had there at the time.) Zosima's answer is unworkable and in some ways naiive, but the discussion is well worth it, moreso than Ivan's somewhat simplistic dualism of Christ vs. the Inquisitor. Dostoevsky was a cultural conservative in the sense that he was constantly renewing his commitment to the obligations imposed on Russians by the Orthodox Church. At the same time, he was committed to the pursuit of joy through kindness and community and a kind of interpersonal fair dealing in a way that transcends his political concerns and is inspiring to see articulated in the lives of people who are as confused as the rest of us.

It's a huge, messy book, but so worth the effort. It took me about three months to read carefully, though my reading has been flagging lately, as well. I read this while listening to Hubert Dreyfus's accompanying lectures at Stanford on existentialism and this book which are available on iTunes U, and even when I felt his readings overreached, it was a good way to reread a tough and subtle work like this.

"La cuestión principal que se tratará en todas las partes de este libro es la misma que me ha hecho sufrir consciente o inconscientemente: la existencia de Dios."

Esta frase resume toda la epopeya karamazoviana que Fiódor Dostoievski encarara a final de su vida en esta obra literaria monumental y que le llevara tres años de apretada y sufrida elaboración. Dostoievski, que había tenido una vida plena de emociones iba a culminar su propia carrera con un libro perfecto, más allá de que tenía pensado elaborar una segunda parte del mismo que se iba a llamar “Los niños”, aunque la muerte lo alcanzaría a los 59 años y para posicionarlo merecidamente en el sitio de uno de los más grandes escritores de toda la literatura universal.

“Los Hermanos Karamazov” comenzó a ser publicado por capítulos en “El Mensajero Ruso” y editado definitivamente como libro en noviembre 1880, un año antes de su deceso, cerrando con lazos de oro su brillante carrera literaria.
No hay forma alguna de abstraerse de semejante tour-de-force literario que implica leer Los Hermanos Karamazov y es evidente que Dostoievski puso absolutamente todos sus conocimientos, vivencias, alegrías, tristezas, creencias, miedos y esperanzas en esta obra descomunal. Usualmente, al rememorar los más grandes libros que nos dio la literatura rusa nos vienen primero a la cabeza “La Guerra y la Paz” y “Anna Karenina", ambos de Lev Tolstói y es precisamente a este último al que Dostoievski calificaba “una obra de arte perfecta.” Personalmente, me es indispensable agregar a estos dos libros antes citados, éste libro que estoy reseñando junto con “Crimen y Castigo” y además sumaría a esa lista otros clásicos como “Almas Muertas” de Nikólai Gógol o “Eugenio Oneguin” de Alexandr Pushkin, esa especie de semidiós que representaba el padre de las letras rusas para Dostoievski.

Es imposible despegar a Los Hermanos Karamazov de la resonancia que tuvo en la sociedad rusa de la época, tan convulsionada ya a esas alturas de la dinastía zarista que iba en declive a partir de 1870. Gran parte del pensamiento ruso comenzaba a cambiar, incluso habían aparecido sendos grupos revolucionarios nihilistas que estallaban contra el sistema sus ideas de rebeldía y caos. Esto es algo que Dostoievski anticipara en su libro “Los Demonios” de 1872 a través de personajes como Piotr Verjovenski, Nikólai Stravroguin o Alexéi Kirilov. El nihilismo, mezclado con altas dosis de ateísmo fervoroso y convulsión social entre los jóvenes de la época tarde o temprano iría a desembocar en una verdadera revolución que explotaría literalmente en 1917 con la caída del imperio zarista para dar luz (u oscuridad) a otro período que Rusia conocería a partir del siglo XX.

Considero que en general, la idea que mantuvo presente Dostoievski en “Los Hermanos Karamazov” fue la de incluir absolutamente todos los aspectos de los que se componía la sociedad rusa, aquella que había defendido Pushkin y que habían infectado los “occidentalistas” con Turguéniev a la cabeza, intentando europeizar las raíces de un pueblo que nunca pudo congeniar con las ideas de Europa. Esto hizo que la literatura y los intelectuales de la época giraran a aspectos e ideales que nunca habían pasado por la mente y los corazones de los rusos. A mi entender, fue muy importante la acérrima defensa que autores como Dostoievski o Tolstoi hicieron de la cultura rusa ante el avance de ideas que chocaban contra la realidad que atravesaba Rusia y que este país en cierta manera no aceptaba.

Dostoievski sabía que podía incluir todos los elementos posibles en la elaboración del nudo argumental en su libro y que además, podía contar con todos los estratos sociales de su amada Rusia. Es asombroso descubrir que en este libro nos encontraremos con cinco (no tres) personalidades distintas, a saber, la del padre Fiódor Pávlovich Karamazov, sus hijos Alexéi “Aliósha” Fiodoróvich, Iván Fiodoróvich, Dmitri “Mitia” Fiodoróvich y la de Pavel “Smerdiakov”, el lacayo e hijo no reconocido de Fiódor Karamazov. A su vez, aparecerán otros personajes claves para la historia como lo son Katerina Ivanovna, Agrafievna “Grushenka” Aleksándrovna, el Stárets Zósima, Lisaveta Smerdiáshaia, Ippolit Kirilovich, el pequeño Illiusha, “Kolia” Krasotkin, Rakitin y tantos otros.

No voy a hacer un estudio de perfil psicológico de los tres hermanos, puesto que de eso se encarga magistralmente el autor durante toda su obra, pero sí puedo dar unas leves pinceladas de cada uno de ellos y de otros personajes que son los más importantes durante la lectura de este libro.

En el caso del padre, Fiódor Pávlovich Karamazov, podemos encontrarnos rápidamente con un ser frío, déspota, desamorado, que nunca quiso hacerse cargo de sus hijos (“cuanto más lejos, mejor, que los cuide el criado Grígori). Sumamente borracho y déspota y con una avaricia devoradora que haría poner colorado al personaje de Molière y al padre de Eugènie Grandet. Se cree que este personaje tiene una conexión directa con el propio padre de Dostoievski, quien fuera supuestamente asesinado por sus siervos debido a su crueldad sin medida, algo que Dostoievski siempre recordaba de su infancia. Probablemente todo esto haya influido en la creación de este personaje tan importante en la novela.
“En el cielo Dios, en la patria el Zar, en la casa el Padre”, reza un tratado espiritual de la época del zar Iván "el terrible” y pone en el candelero el tema de lo que la figura de padre representa para nosotros a través de la historia por la cuestión del parricidio que luego se transformará durante el juicio en el eje de las exposiciones del fiscal Ippolit Kirilóvich y del célebre abogado defensor Fetiukóvich.

Iván Fiodoróvich Karamazov es compasivo al principio del libro, mantiene firme sus ideales y su particular visión acerca de la duda sobre la existencia o no de Dios: ”Si Dios no existe, todo está permitido”, posee un profundo existencialismo y una alta filosofía. Pero este hombre comenzará a tener un desmoronamiento mental que desdibujará lo que al principio del libro vemos de él.
Hay dos capítulos esenciales en el libro que involucran a Iván y que hasta se pueden leer como libros separados y son “El Gran Inquisidor” y “El Diablo. La pesadilla de Iván Karamazov”. Sobre el primero pueden leer mi reseña aquí en goodreads y no voy a explayarme porque habla por sí misma. Es aquí donde toma fuerza la frase de Dostoievski sobre la existencia o no de Dios. Y vaya que tenía forma de plantearla…
Para ello, Dostoievski nos prepara en el capítulo previo al Inquisidor, llamado “Rebelión”, ese en donde expone el planteo moral y religioso y sobre lo destructivo de la injusticia y crueldad de los hombres, es acaloradamente expuesto en esa charla con Aliósha.
La pesadilla de Iván y el Diablo es sencillamente de antología. Dostoievski, en este encuentro casi real que sufre Iván nos recuerda al desdoblamiento que sufriera otro atormentado héroe dostoievskiano, el señor Goliadkin de su segunda novela, “El Doble”. Esa declaración de principios que realiza el Diablo solamente puede salir de una pluma tan genial como la de este escritor y no tiene nada que envidiarle ni a Dante, ni al Mefistófeles del Fausto de Goethe ni al Lucifer de Milton y es imposible que Mijaíl Bulgákov no se haya maravillado con este capítulo. Me arriesgaría a decir que lo leyó como inspiración para su Voland en “El Maestro y Margarita”.

Aliósha Karamazov es junto con su hermano Dmitri quien domina gran parte del espacio del libro y ambos los más importantes, en primer lugar por su relación directa con su protector espiritual, el Stárets Zósima, pero además porque es el propio Dostoievski quien comienza a contar la historia ”Al comenzar la historia de mi héroe, Alexéi Fiodoróvich Karamazov…” y aquí nuevamente una implicancia autobiográfica del autor, puesto que en Aliósha Dostoievski le rinde homenaje a su hijo fallecido, que también se llamaba Alexéi. Dostoievski lo llama "mi héroe".
Hay señales de que Dostoievski buscó delinear en él la figura de Cristo que no tuvo la solidez que pretendía para el Príncipe Mishkin. Sus carácter reflexivo, su humildad y el "poner constantemente la otra mejilla", su intento de ayudar al prójimo, su férrea creencia en Dios y en las actitudes cristianas más solidarias son sus cualidades más sobresalientes. Su amor incondicional con sus hermanos (especialmente con Dmitri) lo posicionarán en el ser más espiritual de esta familia tan particular.
Hay episodios en el libro en el que aprendemos sobre lo maravilloso que es “ser humano”, puesto que las experiencias que atraviesa Aliósha son edificantes: todo lo que tiene que ver con el Stárets Zósima lo marcarán a fuego, su anécdota con Snieguiriov, el padre de Iliusha, la especial y fraternal relación con este niño enfermo, los diálogos con sus hermanos, interceder con Katia Ivanovna y Grushenka para llegar a soluciones dentro del caos que se desata a mitad del libro, son algunos de los ejemplos de la importancia que este personaje posee.

En tercer lugar, nos encontramos con Dmitri Karamazov, de una vida disoluta, es pendenciero, impulsivo y desenfrenado y vive siempre con grandes deudas de dinero producto de su hedonismo desmesurado. Un ser sin control que despilfarra dinero mientras reniega de la herencia que su padre no le concede. Su violenta enemistad con Fiódor Karamazov lo llevará a vivir las escenas más difíciles y desgarradoras del libro. Su personalidad no lo ayuda, su impulsividad de caballo desbocado lo hará caer en lo más bajo y degradante que le hará auto proclamarse “infame”. El mundo se le volverá en contra y conocerá el sufrimiento, la desesperación y el pecado. Deambulará entre Grushenka y Katerina Ivanovna, a quien el propio Dostoievski definía como "Una criatura que no vive, sino que se pasa la vida cavilando". Tendrá las ideas más radicales, esas que se le atravesaran alguna vez a Rodion Raskólnikov y fermentarán la idea de matar en su cabeza. Porque no queda otra solución a su problema que matar. Algunas de las mejores frases del libro le pertenecen a él. Son contundentes, maravillosas y ejemplificadoras, aunque procedan del personaje más polémico del libro: "Yo creo que si el Diablo no existe y es entonces el hombre el que lo creó, lo creó a su imagen y semejanza.”

El caso de Smérdiakov es clave para el desarrollo de la historia. Su participación en el crimen es vital, demasiado crucial e importante. Es un ser con cierto rencor en su corazón por su condición de lacayo cuando sostiene que podría haber sido un Karamazov. Sabemos que el hijo bastardo de Fiódor Pávlovich es totalmente taimado y sumiso a su padrastro. Sus cruces con Mitia o Iván serán tremendos y en ellos se desentrañará el nudo de la intriga que nos ofrece el autor.

Por último, nos encontramos con el más importante de todos: Fiódor Mijáilovich Dostoievski.
Se preguntarán por qué sostengo esto: yo siempre he estado de acuerdo con el teórico Mijaíl Bajtín acerca de que Dostoievski es el inventor de la novela polifónica, que se hace un costado, casi desaparece como autor y deja a sus personajes la exposición de sus ideas como estandarte para que todas ellas armen como engranajes el motor de la historia principal.
En este libro he podido descubrir otro Dostoievski. Un autor que decidió meterse de lleno en la ficción desde lo real a partir de lo experimentado en su vida y transformado en enseñanza para todos nosotros. Este autor maravilloso, único e irrepetible que agradezco a Dios haber conocido me enseñó sobre la vida como si fuera mi propio padre.
Dostoievski es el Stárets Zósima, por sus lecciones espirituales en oposición al ateísmo reinante en esa época y que se extienden hasta nuestros días siguiendo el camino de Cristo como única fuente de fe: ”Sólo es necesaria una semilla diminuta: arrójala al alma simple del hombre y no morirá, va a vivir en su alma toda la vida, va a ocultarse en él en medio de las tinieblas, en medio del hedor de sus pecados, como un punto luminoso, como una gran advertencia”.

Dostoievski puede transformarse en un férreo fiscal acusador devenido en Ippolit Kirilóvich, quien me hará reflexionar acerca del crimen y de todo el castigo que ello me puede causar. La exposición que hace durante el juicio es contundente, pero también se pone las investiduras Fetiukóvich, el abogado defensor de la injusticia. Él defenderá a capa y espada la inocencia de su cliente y nos reconfortará el hecho de saber que nos custodiará hasta el final, hasta que llegue la verdad.

Y Dostoievski también puede personificar al Diablo con una versatilidad inusitada para dar su propia versión de los hechos ante un alucinado Iván: ”“Pero Dios mío, yo ni siquiera pretendo compararme contigo en inteligencia. Mefistófeles, al aparecérsele a Fausto, testimonió sobre sí mismo que él quiere el mal pero sólo hace el bien. Bueno, como a él le parezca. Yo, al contrario, quizás sea la única persona en toda la naturaleza que ama la verdad y desea sinceramente el bien.”
Hay también en el libro otra frase que define con exactitud a los hermanos Karamazov y la dice el fiscal Kirilóvich:
”Dos abismos, señores, ¡recuerden la naturaleza karamazoviana de mezclar todos los puestos posibles y contemplar a la vez ambos abismos, el abismo sobre nosotros, el abismo de los ideales superiores y el abismo debajo de nosotros, el abismo de la más baja y fétida caída!”

Su último libro, su obra cumbre es a la vez el último libro que me faltaba leer de él. Puedo levantar la cabeza, mirar hacia atrás y decir orgulloso que he leído toda su obra, que he aprendido y que soy otro a partir de él. Este no es un libro sobre la vida de tres hermanos y un padre.
Es un libro sobre la vida misma.