The Brothers Karamazov is the greatest novel… The Brothers Karamazov is the greatest grotesque novel. And I’m afraid my interpretations of it will hardly be very popular.
What is God? What is man? And what are their relationships?

“You see, I close my eyes and think: if everyone has faith, where does it come from? And then they say that it all came originally from fear of the awesome phenomena of nature, and that there is nothing to it at all. What? I think, all my life I’ve believed, then I die, and suddenly there’s nothing, and only ‘burdock will grow on my grave,’ as I read in one writer? It’s terrible! What, what will give me back my faith?”

In his deepest novel Fyodor Dostoyevsky created the whole gallery of human types – both male and female – that later n  T.S. Eliotn will define as ‘The Hollow Men’

“Vanity! Ivan does not have God. He has his idea. Not on my scale. But he’s silent. I think he’s a freemason. I asked him – he’s silent. I hoped to drink from the waters of his source – he’s silent. Only once did he say something.”
“What did he say?” Alyosha picked up hastily.
“I said to him: ‘Then everything is permitted, in that case?’ He frowned: ‘Fyodor Pavlovich, our papa, was a little pig,’ he said, ‘but his thinking was right.’ That’s what he came back with.”

Fyodor Karamazov, the father was a swine, a hungry greedy hog that would devour everything and everybody on its way and nothing, bar death, would stop him.

“Oh, we love to live among people and to inform these people at once of everything, even our most infernal and dangerous ideas; we like sharing with people, and, who knows why, we demand immediately, on the spot, that these people respond to us at once with the fullest sympathy, enter into all our cares and concerns, nod in agreement with us, and never cross our humor.”

Dmitri Karamazov is a parrot, a popinjay – the poseur who admires nothing but his own reflection.

“But Ivan loves nobody, Ivan is not one of us; people like Ivan are not our people, my friend, they’re a puff of dust… The wind blows, and the dust is gone…”

Ivan Karamazov is a peacock proud of his iridescent tail – he cares about nothing but his empty and fruitless ideas.

His heart trembled as he entered the elder’s cell: Why, why had he left? Why had the elder sent him “into the world”? Here was quiet, here was holiness, and there – confusion, and a darkness in which one immediately got lost and went astray…

Alyosha Karamazov is a frightened calf, a cat’s paw – an infantile whipping boy created to serve the others and to be used.

…while the sun, moon, and stars might be an interesting subject, for Smerdyakov it was of completely third-rate importance, and that he was after something quite different. Be it one way or the other, in any event a boundless vanity began to appear and betray itself, an injured vanity besides.

Smerdyakov is a rat – he hides in darkness but he hates the entire world and he is capable of any meanness.

Man is one’s own enemy… By living one unavoidably destroys oneself and the others.

Αδελφοί Καραμάζοφ: η τέλεια τραγωδία.
Ένα έργο ευσυνείδητης μεγαλοφυΐας, αποκορύφωση, διακριτή ως επίτευγμα στην υπαρξιακή παράδοση της ανθρωπότητας και στα παγκόσμια λογοτεχνικά πρόσωπα.

Η πατρίδα όλων των ανθρώπων βρίσκεται σίγουρα στην καρδιά αυτών των μεγάλων τραγωδιών.

Τρομάζει το μεγαλείο που κρύβεται μέσα σ’αυτό το βιβλίο. Μια φανταστική ύφανση πολυπλοκότητας κατακλύζει πλήρως τον αναγνώστη κατά τη δι��ρκεια της εξέλιξης.
Η αλληλεπίδραση είναι τόσο απλή και φυσική σαν να συμμετέχεις στην πλοκή της ιστορίας παρέα με τους υπέροχα δημιουργημένους χαρακτήρες φθάνοντας απο κάποιο σημείο και μετά να θεωρείται αυτονόητο πως είσαι μέρος της ζωής τους.
Αυτό βέβαια δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται. Ο Ντόστο σε πετάει σε απροσμέτρητα βάθη με τη γραφή του, όσο προσπαθείς να αποστασιοποιηθείς ως αντικειμενικός αναγνώστης, τόσο περισσότερο σέλιδα τη σελίδα σε κατακαίει μια αχνιστή λογοτεχνική τελειότητα που σε αφήνει άφωνο και κατάπληκτο.
Πως μπόρεσε αυτός ο μύστης να γράψει με τέτοιο βάθος για την ανθρώπινη ψυχική άβυσσο, πως δημιούργησε μια τέτοια ομορφιά γεμάτη καρδιακές θραύσεις και οδυνηρές ιδέες.
Γαντζώνεσαι απο μια δυστυχισμένη γοητεία και γίνεσαι έρμαιο των περιστάσεων ως την τελευταία σελίδα.

Άπειρες φορές ένιωσα πως θέλω άμεσα να επέμβω στα γεγονότα. Να βοηθήσω, να παρηγορήσω, να φιλήσω παιδικά δακρυσμένα μάγουλα, να εμπόδισω το θάνατο και το σπαραγμό, να φωνάξω οργισμένη την αλήθεια, να πετάξω μέσα στο κενό τους τις εγωιστικά ηλίθιες, χαμένες αριστοκρατικές φιγούρες που προκαλούσαν πόνο, να ζεστάνω ψυχές, να χαμογελάσω διώχνοντας τη θλίψη, να προειδοποιήσω, να συμφωνήσω, να αγκαλιάσω την απόγνωση και να διώξω την απελπισία. Άπειρες φορές.
Τόσο πολύ που κουράστηκα, και ως ανήμπορη μπροστά στα τεκταινόμενα απλώς έκλαιγα ή γελούσα, με το μαύρο ζοφερό χιουμορ, εκ περιτροπής.

Ο μεγαλύτερος συγγραφέας ψυχών όλων των εποχών ο Ντόστο, δημιουργεί ένα έργο πολιτικής, ψυχολογικής, κοινωνιολογικής, φιλοσοφικής και θεϊκής σκέψης, το οποίο ταυτίζεται ως αληθές σε χώρες και λαούς παγκόσμιας κλίμακας.

Οι αδελφοί Καραμάζοφ είναι ο πυρήνας πολλών ιστοριών. Ουσιαστικά είναι ένα επιβλητικό έπος που σαρώνει αλήθειες και ψέμματα της ζωής και της ανθρώπινης μοίρας. Αποκαλύπτει, εξηγεί, μετριάζει, περιπλανιέται μέσα στη ζοφερή πραγματικότητα που αντανακλάει τα αιώνια αναπάντητα ερωτήματα της ζωής.
Η πίστη κυριαρχεί και άρχει μέσα στην ιστορία, ποτέ όμως ως δόγμα πάντα ως απαντοχή στην δυστυχία της δημιουργίας του κόσμου.
Ενός κόσμου που δεν ειναι τέλειος. Δεν θα γίνει ποτέ. Ενός κόσμου που χωρις θεό δεν έχει όρια και φραγμούς δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει επομένως ο θεός δημιουργείται απο τον άνθρωπο όπως και ο διάβολος.

Έτσι πρέπει. Έτσι θα κρατηθούν οι συμπαντικές ισορροπίες. Όταν κλείνεις την πόρτα στη φυσική νομοτέλεια του καλού και του κακού ως αμάγαλμα σύνθεσης της ζωής αυτή σίγουρα θα μπει απο το παράθυρο με περισσότερη ορμή και οργή.

Αριστουργηματική η στιχομυθία του σατανά με έναν απο τους αδελφούς, όπως επίσης και η ιστορία του μέγα ιεροεξεταστή που καίει στην πυρά τον Χριστό για να σώσει την ανθρωπότητα απο το βάρος της απόλυτης ελευθερίας.

Η ιστορία που κυριαρχεί είναι απλοϊκή.
Ένας άξεστος, αδίστακτος, χαμένος μέσα στα πάθη του γαιοκτήμονας εκπροσωπεί την πατρική φιγούρα Καραμάζοφ.
Οι τρεις γιοί του απο δυο διαφορετικούς γάμους και οι υπηρέτες τους αποτελούν τον κορμό του οικογενειακού δράματος.
Κλοπή. Φόνος. Δική.
Εξελίσσεται αργά και βασανιστικά η εξιστόρηση πολλών γεγονότων που απεικονίζουν όλη τη χαμέρπεια και την μεγαλοψυχία των ανθρωπίνων συναισθημάτων και κινήτρων.
Πολλοί δευτερεύοντες χαρακτήρες που κρίνονται απαραίτητοι για να μας δωθούν σε ισάριθμες δόσεις η ζήλεια, η αγάπη, ο πόνος, η απανθρωπιά, η φτώχεια, οι αρρώστειες,ο θάνατος,το ερωτικό πάθος που κινεί τα νήματα και η ευλογία της βαθύτερης κατανόησης του συνανθρώπου.
Το βιβλίο αυτό είναι μια παγκόσμια κοινωνία, είναι ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι, είναι αυτός, σε ένα βιβλίο. Γύρω του οργισμένες φιγούρες ουρλιάζουν, κλοτσούν, σκέφτονται και προσεύχονται.

Ο συγγραφέας πραγματοποιεί έναν προσωπικό άθλο. Αν είναι μάταιος ή επιτυχημένος δεν κρίθηκε ακόμη. Δεν νομίζω πως θα αξιολογηθεί ποτέ. Δεν υπάρχουν κριτήρια.

Ανεβαίνει -γράφοντας- την πλαγιά ενός πανύψηλου απόκρημνου βουνού. Απο κάτω η γήινη άβυσσος, πάνω, στα δυσθεώρητα ύψη, η ουράνια άβυσσος, εκεί που αναπνέει ο Θεός. Προσπαθεί να αναρριχηθεί για να φτάσει στην κορυφή, να δει τον ορίζοντα και να γράψει πάνω σε αυτόν τα όνειρα του για μια πιο δίκαιη και στοχαστική κοινωνία.
Ξαφνικά γλιστράει σε μια τρελή πτώση με τον διάβολο και βυθίζεται στην γήινη άβυσσο. Δεν απελπίζεται. Γεμάτος σκοτεινή ενέργεια και αναρχία αρχίζει πάλι
-γράφοντας-την αναρρίχηση προς τον ορίζοντα, θέλει να τα πει όλα, θέλει να πιστέψει, θέλει να ακούσει την αναπνοή του θεού.
Κάθε φορά που πέφτει μυείται σε έναν μυστικισμό και ψάχνει να βρει απαντήσεις στον πόνο του ανθρώπου. Συνεχίζει να γράφει, να μας παίρνει μαζί του σε αυτή τη σισύφεια προσπάθεια. Παγιδεύεται σε όλα τα πάθη και τα λάθη κατά την ανάβαση και μαζί του και μεις, που ίσως κάπου χάνουμε την ελπίδα, έρχεται η απογοήτευση.
Ο αναγνώστης κουράζεται, ο συγγραφέας γεμάτος ενέργεια οδηγείται στην αποδιοργάνωση, μα δεν σταματάει να γράφει και αυτό ακριβώς κάνει το βιβλίο τούτο αξεχαστο.
Όντας αποδιοργανωμένος δεν παύει να χτίζει με την πένα του υπόβαθρα και μία τεράστια μεταφυσική, υπαρξιακή, ψυχολογική υπό-δομή για να μπορέσει να σταθεί ο αναγνώστης.
Όσο για τον ίδιο, συνεχίζει την ανάβαση ,θέλει πάση θυσία να κρεμάσει στον υπερβατικό ορίζοντα τα κάδρα της φιλοσοφίας και των πεποιθήσεων του. Ακυρώνει την πίστη όταν η σωτηρία της ψυχής δέχεται την ακραία και άδικη ταλαιπωρία των παιδιών και των αδύναμων, όμως δεν επικροτεί την αθεΐα.
Σε όλο το έργο του Ντοστογιέφσκι επικρατεί εξαιρετική τήρηση αναλογιών.
Η πίστη, η δουλεία, η αθεΐα, η αδιαφορία, η πραότητα, τα αρνητικά ένστικτα και οι παρορμήσεις συγκρούονται.

Η παραπλάνηση ανοίγει την πόρτα στους εφιάλτες και χάνεται η λογική και το νόημα. Όλα τα πλάσματα εκτός απο τα ανθρώπινα όντα γνωρίζουν το μονοπάτι που πρέπει να ακολουθήσουν.

Στο τέλους του βιβλίου υπερισχύει η δήλωση πίστης, η υπόσχεση αγάπης και μεγαλοπρέπειας.
Επικρατεί μια όμορφη εκστατική ατμόσφαιρα ελπίδας, όμως κατά τη γνώμη μου δεν εξαλείφεται η αμφιβολία, η τραγωδία, η ειρωνεία και η αμφιθυμία που χαρακτηρίζουν αυτό το ορόσημο της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Καλή ανάγνωση
Πολλούς ασπασμούς.

*Είτε διαβάσατε όσα έγραψα,είτε όχι, λίγη σημασία έχει.