تراژدی پاک است و آرام‌بخش، و اطمینان می‌بخشد. در درام، با وجود این خائنان، بدذاتانِ ستیزه‌جو، بی‌گناهان مظلوم، انتقام‌جویان و بارقه‌های امید، مُردن مثل حادثه‌ای هولناک است. تراژدی آرامش‌بخش است، چون دیگر می‌دانیم هیچ امیدی وجود ندارد، این امید کثافت.

ژان آنوی_ آنتیگون

«آنتیگونِ» سوفوکل به ما می آموزد که کرئون دیر می‌رسد نه برای اینکه کرئون است، کرئون دیر می‌رسد چون انسان است. تنها و تنها استوره‌ها هستند که در ژرفترین و زیباترین و دهشتناک‌ترین ریختی، ما آدمیان را با واقعیتِ واقعی‌مان روبه‌رو می‌سازند. 

اضطراب مردان در مورد زنانی که از محدودیت‌های فرهنگی‌ پا فراتر می‌گذاشتند، خود را به شکلی قوی و به یاد ماندنی در تراژدی‌های یونان نمایان می‌کند. تمام تراژدی‌هایی که تا به امروز باقی‌ مانده متعلق به نمایشنامه نویسان آتنی قرن پنجم است و فقط یکی‌ از آن‌ها، تراژدی فیلوکتت نوشته سوفوکلس، فاقد شخصیت زن می‌باشد. عنوان بیشتر این تراژدی‌ها یا اسم یک زن است و یا مربوط به یک زن.  در اکثر این تراژدی‌ها زنان در حالت قیامی سبعانه درمرکز داستان قرار می‌گیرند.

تراژدی آنتیگون از موقعی شروع می‌شود که یک زن از نظم موجود در جوامع مرد سالار سرپیچی می‌کند و بطور موقت خود را از قید و بند‌های تحمیل شده می‌رهانند. لیکن طغیان او همراه با تائید ادعایی است که زن را با «طبیعت» مساوی می‌پندارد. سرکشی او از حس تعهد به خانواده، که ارگانی‌ قدیمی‌تر از ارگان دولت و از ارجحیت بیشتری برخوردار است، سرچشمه می‌گیرد. وقتی‌ آنتیگون شهادت می‌دهد که علاقه و احترام نسبت به برادرش او را وادار به دفن جنازه‌اش و سرپیچی از کرئون کرده، کرئون جواب می‌دهد که "تا وقتی‌ من زنده‌ام ما هرگز در اینجا قانون زنانه نخواهیم داشت."

قهرمانان زن داستان‌های تراژدیک علیه وضع موجود می‌شورند و از مرز رفتار مورد قبول جامعه مرد سالار عبور می‌کنند. در این داستان، در حالیکه آنتیگون قانون را به چالش می‌کشد، خواهرش ایزمین به او می‌گوید: "ما زن به دنیا آمده‌ایم… ما نباید با مردان بجنگیم."
پیام این سبک از نمایشنامه‌ها اگر متناقض نباشد، حتما مغشوش است. در حالیکه نمایشنامه‌نویسان اغلب با زنان، به خاطر رنج و ستمی که موجب عصیان آن‌ها شده، همدردی نشان می‌دهند، خشونت و توحش حاصله به این اضطراب قوت می‌دهد که زنان موجوداتی بی‌ منطق و وحشی هستند که بروز سرشت واقعی‌شان تهدیدی علیه نظم تمدنی است که مردان ایجاد کرده‌اند.
.....

آثار جاویدان نمایشی به این علت جاویدان نامیده شدند که در خود این استعداد را دارند که آلام، شادی‌ها، خواست‌ها و رنج‌های تمام بشریت را در خود منعکس کنند.

Rebel without a cause.

Very intense and affecting dialogues. The play pits idealism against realism in the form of heated arguments between Antigone and her uncle King Creon. By presenting Antigone as being almost naive and pigheadedly irrational and Creon as tenuously considerate and reasonable, Anouilh exposes the real pith of both characters. In truth, Antigone is the epitome of the perfectionist idealist, whereas King Creon represents the hypocritical and callous tyrant whose only concern is power and politics.

In the commentary, it is mentioned that some critics interpret the play as apologist for the Vichy regime in Nazi-occupied France by reading pragmatism and circumspection into the character of Creon. My own conclusion is that that is hardly what the author intended.

I'm giving the play 4 stars.

"اگه قرار باشه هر وقت من رنگم می پره رنگ اون نپره، اگه قرار باشه هر وقت من 5 دقیقه دیر می کنم، اون فکر نکنه که من مرده ام، اگه قرار باشه هر وقت من دارم می خندم بدون اینکه اون دلیلش رو بفهمه، احساس نکنه که تنهاست و از من متنفر نشه، اگه قرار باشه اون پیش من آقای هِمون باشه، اگه قرار باشه اون هم یاد بگیره که بگه "باشه"، من دیگه همچین هِمونی رو دوست ندارم."

Bislang nur Sophokles' antike Antigone kennend, wurde ich von Jean Anouilhs modernen Version aus dem Jahre 1942 geradezu positiv überrascht. Beide Dramen zu lesen und miteinander zu vergleichen, lohnt sich in der Tat. Während die Personen namentlich und mit ihrem Schicksal dieselben sind, existieren doch unsagbare Unterschiede in ihren Motiven, Gefühlen und Prinzipien.
Die Sprache Anouilhs ist klar, unverblümt und leicht verständlich. Sophokles Chor wurde von einem Sprecher ersetzt und zugleich die Rolle des Wächters, der Antigone bei ihrer Tat aufgreift, erweitert. Kreon ist nicht länger der unnachgiebige Tyrann, sondern ein vergleichsweise milderer pflichtbewusster Herrscher, der die Verlobte seines Sohnes retten will. Die moderne Antigone, das Leben mit seinen dunklen Seiten fürchtend und keinen Sinn im Erwachsenwerden sehend, liefert sich mit ihrem Schwiegervater in spe einen interessanten und für mich gehaltvolleren Wortwechsel als ihre antike Zwillingsschwester es getan hat. Gerade für Jugendliche, die dieses Drama in der Schule als Pflichtlektüre vorgesetzt bekommen, bietet es bessere Möglichkeiten sich mit den Charakteren auseinander zu setzen, sie zu verstehen oder sich gar mit der einen oder anderen Figur zu identifizieren.
Mir gefiel zudem der leicht ironische Unterton, mit dem der Sprecher das Wesen einer Tragödie erklärt.

One of my favorite drama books that I recently read again.

Un de mes classiques préférés «Antigone».
C’est un livre que j’ai lu au lycée et je me rappelle que ça m’avait tellement marqué que je l’ai relu en boucle.
Je l’ai relu tout récemment ce weekend et mon opinion a quelque peu évolué.
Antigone de Jean Anouilh est une pièce inspirée de la mythologie grecque —on y retrouve le nom d’Œdipe et de sa tragédie mais aussi celle de ses enfants. (Par contre, je ne connais pas la version de Sophocle pour pouvoir comparer les deux). En tout cas, la version d’Anouilh m’a accompagné durant mon adolescence, et j’avais été particulièrement marquée par le personnage d’Antigone. J’y avais retrouvé beaucoup de cet idéalisme puéril et naïf de l’adolescente que j’étais mais aussi le mépris pour tout ce qui n’était pas pur, binaire. Comme Antigone, j’étais incapable de faire des compromis sur beaucoup de convictions. Heureusement, cette rigidité s’est quelque peu fléchie !

Pour résumer un peu l’histoire.
Antigone se met en tête d’enterrer son frère dont le cadavre est condamné à puer pour le punir de sa supposée traitrise, tandis que son autre frère lui a eu droit aux plus glorieuses des sépultures. Antigone voit en cela une profonde injustice qu’elle essaiera de rétablir au nom du lien familial qui les unit mais surtout par devoir moral, puis finalement —je le réalise plus aujourd’hui— par amour de la tragédie.
C’est certes une histoire triste et tragique. Mais la multitude d’interprétations possibles qui font d’Antigone soit une héroïne soit une sotte, et la personnalité de son antagoniste Créon le roi —qui se trouve être aussi son oncle— qui passe tantôt pour un tyran qui refuse un droit aussi simple que celui de sépultures, tantôt pour un homme honnête intransigeant sur le respect de la loi, font que dans cette pièce il n’y a ni “méchant” ni “gentil”.
La façon dont Anouilh fait miroiter l’idéalisme de l’une et le réalisme de l’autre apporte une complexité à la pièce dont on ne se lasse pas d’analyser.
J’ai appris récemment que la pièce d’Anouilh a été présentée la première fois à Paris durant l’occupation allemande. On se demande alors pourquoi elle n’a pas été censurée vu le message patriotique qu’elle peut inspirer dans le personnage farouche d’Antigone (mais peut être aussi que les allemands se sont vus dans la victoire de Créon qui gagne à la fin en faisant condamner l’impétuosité de sa nièce).
On se pose aussi la question sur les raisons pour lesquelles Anouilh a décidé d’écrire une telle pièce pendant la guerre. Je suis tombée sur une citation de sa propre personne qui nous éclaire un peu :
« L’Antigone de Sophocle, lue et relue, et que je connaissais par cœur depuis toujours, a été un choc soudain pour moi pendant la guerre, le jour des petites affiches rouges. Je l’ai réécrite à ma façon, avec la résonance de la tragédie que nous étions alors en train de vivre.»

Et vous, avez-vous déjà lu la pièce Antigone ? Quelle impression vous a t’elle laissé?
Sinon, partagez les titres de vos classiques préférés et dites moi pourquoi vous les adorer :)

One of the best plays I have ever read.

Le Antigoni

Ancora una volta, come già mi era accaduto grazie alla lettura di Salvare le ossa di Jesmyn Ward, che mi aveva portata all'immediata e successiva lettura della Medea di Euripide, sono debitrice per la lettura della Antigone (qui nella versione di Jean Anouilh scritta fra il 1941 e il 1942 e messa in scena per la prima volta a Parigi il 4 febbraio 1944 durante l’occupazione tedesca) a quella di La quarta parete di Sorj Chalandon, e grata a entrambi i romanzi per avermi stimolata a leggere due tragedie che avevo solo visto rappresentate a teatro.



Prologo

«Ecco. Questi personaggi stanno per rappresentarvi la storia di Antigone. Antigone è quella piccola magra che è seduta là in fondo, e che non dice niente. Guarda dritto davanti a sé. Pensa. Pensa che tra poco sarà Antigone, che sorgerà improvvisamente dalla ragazza magra di carnagione scura, chiusa, che nessuno prendeva sul serio in famiglia e si ergerà sola in faccia al mondo, sola in faccia a Creonte, suo zio, che è il re. Pensa che morirà, che è giovane, e che anche a lei sarebbe piaciuto vivere. Ma non c’è niente da fare. Lei si chiama Antigone e sarà necessario che reciti la sua parte fino in fondo… e da quando questo sipario si è levato, lei sente che si sta allontanando a una velocità vertiginosa da sua sorella Ismene, che chiacchiera e ride con un giovane, da noi tutti, che siamo qui belli tranquilli a guardarla, da noi che non dobbiamo morire questa sera.

[…]

Creonte – Non conta nient’altro. E tu stavi per sprecarlo! Ti capisco, avrei fatto come te a vent’anni. È per questo che mi bevevo le tue parole. Ascoltavo dal fondo del tempo un piccolo Creonte magro e pallido come te e che non pensava ad altro che a dare tutto anche lui… Sposati in fretta, Antigone, si felice. La vita non è quello che credi. È un’acqua che i giovani lasciano colare senza saperlo, tra le loro dita aperte. Chiudi le tue mani, chiudi le tue mani, fai presto. Trattienila. Vedrai, diventerà una piccola cosa dura e semplice che si sgranocchia, seduti al sole. Ti diranno tutti il contrario perché hanno bisogno della tua forza e del tuo slancio. Non ascoltarli. Non ascoltarmi quando farò il mio prossimo discorso davanti alla tomba di Eteocle. Non sarà vero. Niente è vero se non quello che non si dice… lo imparerai anche tu, troppo tardi, la vita è un libro che si ama, è un bambino che gioca ai tuoi piedi, un arnese che si tiene bene in mano, una panchina per riposarsi la sera davanti casa. Mi disprezzerai ancora, ma scoprire questo, vedrai, è la consolazione derisoria di invecchiare, la vita, non è forse comunque che la felicità.
Antigone – La felicità…
Creonte – Una parola misera, eh?
Antigone – quale sarà, la mia felicità? Che donna felice diventerà la piccola Antigone? Quali miserie bisognerà che compia anche lei, giorno per giorno, per strappare coi suoi denti il suo piccolo brandello di felicità? Ditemi, a chi dovrà mentire, a chi sorridere, a chi vendersi? Chi dovrà lasciare morire voltando lo sguardo?»

Qui, in questo interessante articolo pubblicato da Avvenire lo scorso anno, le tante Antigone della letteratura, del teatro, del cinema, a testimoniare l’importanza di un personaggio e di una tragedia la cui attualità che sembra non tramontare mai.

Per chi volesse leggerlo, qui  trova un adattamento teatrale del testo di Jean Anouilh.

آدمیزاد تنها به خودش وفادار است و بس
.
.
.
شیلا در نقد این گفته حرف خوبی زد
گفت خیلیا هستن که رو حرف خودشونم نمیمونن وفادار به خود هم نیستن
احتمالا نویسنده مال قدیما بوده
جالب بود نقدش

I think I might just prefer Jean Anouilh’s adaptation of Antigone to the original. Which is not to say that Sophocles’ Antigone is in any way inferior, just that I enjoyed Anouilh’s version a little more. That may just be my modern-day bias showing. On the other hand, Anouilh is following on in the tradition of adapting an earlier story just as Sophocles himself did, so maybe it’s not such a blasphemous thought after all! Either way, Anouilh does an immense job of adapting Sophocles for modern audiences, bringing his own flair to it while maintaining the essence of the original.

The central conflict of the drama remains the same. King Creon argues that denying an individual’s civil liberties can be justified if it’s in defence of the state. Antigone, on the other hand, insists that the right of the individual is paramount. Here, however, they are made more relatable than in the original. Creon is a workaday ruler: rather than claiming divine right he argues that he’s just doing his job. Antigone is a more sympathetic individual, as we are made privy to her insecurities and her desperate love for Haemon, her fiancé. There is also the added nagging feeling that she is not going about her protest in quite the right way. I think it would be fair to say that Anouilh has shifted the focal point of the drama slightly from the thesis and antithesis to a clash of personalities, doing so without losing any of the impact of the original.

Although modern audiences are now more inclined to root for the underdog or rebel - as evinced in the role of the Chorus who sided with Creon and the state in the original, but who now sympathises with Antigone – Anouilh presents us with credible and coherent arguments from both Antigone and Creon. Indeed, as other Goodreads reviewers have mentioned, it is Creon’s formidable reasoning that allowed Anouilh’s drama to avoid censorship in Nazi-occupied France in the first place. This is what make’s Anouilh’s Antigone such a masterpiece; it never allows the reader get complacent. As soon as you think you’ve sussed the argument out and picked your side then BAM, you get a zinger from the other side and you’re back to square one.

I enjoyed this version so much I’m now thinking of reading as many adaptations as I can. I’ve already read Seamus Heaney’s The Burial at Thebes and I’m keen to get my hands on Brecht’s version and see what else is out there. What a great drama.

خیلی دلم میخواد یه بار این کار رو به صورت اجرا توی سالن ببینم . به نظرم خیلی خوب اومد . اما در زمینه ی نوشته ها و نمایشنامه باید بگم که آنوی منو با یه مرز خیلی خاص آشنا کرد ، یه مرز بین جدیت و طنز که اصلا زننده نبود و هیچ کدوم به اون یکی نمی چربید . از کلماتی استفاده کرده که انگار دقیقا باید همونها گفته بشن ، به هر حال کار بی نظیریه

mon classique préféré

"Tu sais bien que je t'avais pardonné, à peine avais-tu claqué la porte. Ton parfum était encore là et je t'avais déjà pardonné."