Μετά από δυο εβδομάδες που τελείωσα τη δεύτερη ανάγνωση από διαφορετική έκδοση και διαφορετική μετάφραση άφησα να καταλαγιάσουν μέσα μου οι αρχικές εντυπώσεις και επανέρχομαι να σχολιάσω. Μιας και το Goodreads δεν μου δίνει τη δυνατότητα να κάνω διαφορετικό σχόλιο σε κάθε μετάφραση παραθέτω επάνω από τον προηγούμενο σχολιασμό το σχόλιο για την δεύτερη ανάγνωση η οποία αφορά τις εκδόσεις Γκοβόστη και την Κοραλία Μακρή ως μεταφράστρια. Μετά δυο εβδομάδες λοιπόν παραμένει ο εκνευρισμός μου. ΜΑΚΡΙΑΑΑ από αυτή τη μετάφραση. Ας μου επιτραπεί ο μετριοπαθής κατά τα άλλα χαρακτηρισμός: Η πιο ντεκαυλέ μετάφραση που έχω διαβάσει για να μην πω τίποτε άλλο. Δεν έρεε καθόλου ο λόγος. Σε πολλά σημεία διάβαζα μαζϊ με την άλλη μεταφραση που υποτίθεται είναι και από ευτελείς εκδόσεις και δεν συγκρινόντουσαν. Σε πολλά σημεία θαρρείς πως μεταφράζει λέξεις κι όχι νοήματα. Σαν να έχει εγκλωβιστεί στις λέξεις και να μην μπορεί να διεισδύσει στα σύμβολα. Σε άλλα σημεία έδινε τη εντύπωση πως δεν κατάφερνε να αποδώσει το πολυεπίπεδο του λόγου του συγγραφέα. Αλλά ακόμη και στο δεύτερο μέρος που δεν είναι φιλοσοφικό δοκίμιο, όπως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το πρώτο, υποκύπτει συνεχώς σε εκφραστικά ολισθήματα που αλλοιώνουν το χαρακτήρα των διαλόγων. Εύχομαι να σας πρόλαβα...

Ακολουθεί ο αρχικός σχολιασμός:

Η πρώτη ανάγνωση σε μετάφραση Γιώργη Σημηριώτη τελείωσε. Ένα έχω να πω: θα ήθελα να έχω διαβάσει όλα τα βιβλία του κόσμου για να μπορέσω να εξαργυρώσω την νομιμότητα της φράσης "ο Ντοστογέφσκι είναι ο καλύτερος συγγραφέας όλων των εποχών". Αυτό που μπορώ σίγουρα να πω είναι ότι αυτός, πριν τον Φρόυντ, ήταν ο εισηγητής της Ψυχανάλυσης. Σε αυτό το έργο, που είναι από τα πρώτα του (1864), φαίνεται πως δίνει ένα δυνατό στίγμα στα λογοτεχνικά πράγματα της εποχής. Η διεισδυτικότητα στα ψυχογραφηματά του είναι άνευ προηγούμενου. Όταν μιλάει για το υπόγειο και στην ουσία μιλάει για το ασυνείδητο πριν καν διατυπωθεί μια επίσημη θεωρεία φαίνεται πως αυτός ο άνθρωπος είχε καταδυθεί στα τρίσβαθα της ανθρώπινης ύπαρξης και έχει πληρώσει το τίμημα αυτής κατάδυσης. Ταυτόχρονα με το υπόγειο διάβαζα και τον Συμβολισμό στην ελληνική μυθολογία του Paul Diel -ενός σύγχρονου Γιουγκιανού ψυχαναλυτή- και είναι τρομακτικό πόσα πράγματα κοινά συνάντησα στα δύο κείμενα. Ζητήματα υπέρμετρης ματαιοδοξίας με το αντίθετό τους την απομπνευτοποίηση -ως απάντηση σε αυτή τη ματαιοδοξία- τα συναντάμε συμβολοποιημένα στους μύθους αλλά όπως φαίνεται και στα κείμενα του Ντοστογέφσκι. Μάχες μεταξύ αιτιοκρατίας και ελεύθερης βούλησης, μεταξύ ύβρεως και ψυχαναγκαστικής προσαρμογής στο μέτρο συναντάμε και στα δύο αναγνώσματα. Έφυγα για τη δεύτερη ανάγνωση σε μετάφραση Κοραλίας Μακρή και εκδόσεις Γκοβόστη και επανέρχομαι με άλλου τύπου κριτική πια.

یادداشت های زیرزمینی، یکی از درخشان ترین آثار داستایوسکی ست که در آن زوایا و ابعاد روحی یک فرد نویسنده را بصورتی زیبا به نمایش می گذارد. فصل اول کتاب به خاطر مونولوگ کمی یک سویه و آزار دهنده است اما از اواسط کتاب، نویسنده با ظرافت و زیبایی، تمام صحنه ها و رفتارها را هوشمندانه به نمایش می گذارد. شخصیت اصلی این کتاب خود راوی ست که تا آخر کتاب به طرز قابل تأملی از نظر معرفی خویش مبهم باقی می ماند. کسی که در دنیای خود از خودش قهرمان ساخته و در عین حال حس تنفری نیز به خود دارد. اوج نمایش این شخصیت را در مهمانی و دورهمی دوستانۀ سورکف می توان دید. وی از جامعه و از افراد جدا هست و همیشه سعی می کند همیشه این فاصله را ثابت نگه داشته و حتی بیشتر کند. زیرا او انسانی ست قدیمی و یا به قول خود کسی که نسل اش کم کم منقرض می شود. در شراب خوردن احساس غریبگی می کند، در حرف زدن و در رفتار کردن. در عین اینکه به نوعی هستی شناسی و آینده نگری رسیده ولی در نظر اطرافیان شخصیتی است که برای مدت کمی می توان وی را تحمل کرد.
تضادها و تناقض های روحی راوی در گفتگو و ملاقات با دختری به نام «لیزا» بهتر مشخص می شود. عشق و تنفر، ما و من بودن. در نهایت، کتاب با یک پایان تراژیک خاتمه می باید. آرزو تصمیمی که نهایت به این می رسد که نوشتن این یادداشت ها نیز کار درستی نبوده است. چیزی که معلوم است این که نویسنده تا ممکن سعی می کند از «رمانیتک بودن» به دور باشد. به خصوص رمانتیکی که بر ادبیات روسیه و یا کشورهای دیگر سایه افکنده و در نظر نویسنده بی ارزش است.

از متن:

گمان می کنم که اساساً نوشتن این یادداشت ها غلط بود. اما برایم همین قدر بس که در تمام مدت نوشتن آن سر افکنده بودم. خوب، این کار دیگر ادبیات نیست؛ حفاری در وجود خویش است... ما ساختگی و تصنعی هستیم و دایماً نیز تصنعمان بیشتر می شود. مدت هاست به آن خو کرده ایم. به گمانم به زودی بر آن خواهیم شد تا ترتیبی بدهیم که به صورت اندیشۀ محض متولد شویم.

متولد شدن به صورت «اندیشۀ محض» برای من بسیار قابل تأمل بود.

97/11/23

Literary Characters React to Notes from the Underground


Eeyore

This Accounts for a Good Deal. It Explains Everything. In Life, you see, we can't all, and some of us don't. Gaiety. Song-and-dance. Here we go round the mulberry bush. This book is telling everybody “We can look for the North Pole, or we can play 'Here we go gathering Nuts in May' with the end part of an ants' nest. It's all the same to me." Amusing in a quiet way, but not really helpful.

Piglet

Help, help! A hexistentialist! A horrible hexistentialist! Hex, hex! A hexistible horribilist! Oh my… I know it’s only a story. But, it is hard to be brave when you are a very small animal entirely surrounded by despair.

Shrek

Well, it’s about this guy and he lives under some floorboards somewhere in a hovel, and he’s full of rage and horror and bile, like. Talks about toothache a lot. When I was reading this book I was thinking, I know this guy. This guy is my cousin. He’s a right misery. He’d split your head open for a tuppeny bit.

Woody

(sings)

You've got a fiend in me
You've got a fiend in me
You got troubles and I got 'em too
There isn't anything I wouldn't do
To make everything twice as bad for you
'Cause you've got a fiend in me

Ha ha. That’s a parody. Did you get that? Friend – fiend! See? Okay, don’t knock yourself out.

Peter Pan

When the first baby laughed for the first time, its laugh broke into a thousand pieces, and they all went skipping about, and that was the beginning of fairies. Now when the first baby fell out of its pram and banged its little head on the hard hard floor, it howled for the first time, and its howl broke into a thousand pieces, and they all went crawling around, and that was the beginning of Dostoyevsky.

Mary Poppins

I propose to dispense with the a spoonful of sugar, Mr Under the Floorboards. So it’s two Xanax on retiring and two at noon. Is that understood? Upon my soul, no more of that please. We are not a codfish.

Tony Soprano

I got a steel-jacketed antidepressant right here, just say so it’s yours.

Cher Horowitz

There’s like this creep who lives in the ground, I think like Lord of the Rings, what’s those things, bobbits? Anyway he hates everything and he doesn’t have the internet. At least the bobbits got to travel. Not this dude. I mean, this is like from history so you know, there is a severe lack of things like credit cards and betties to pay for with the credit cards. . Way back then people were barely alive. I can’t even believe there were any people back then. So he’s waaa waaa everything I think and everything I do is wrong but hey, I like having toothache. I know! He’s just totally clueless. Reading this really wigged me out. Okay, all right, reading Spark Notes on this wigged me out. I was Seriously? And this is good because?

A 4* book but not a 4* experience for me.

I appreciated the book and the atmosphere. However, I read it at the wrong time and it was a battle to finish. I think I should have chosen another time for it.

You see, this man Dostoyevsky calls you witness to a killing, a killing that he himself intends to perform. You are apprehensive, frightened even, but you walk in nevertheless. There in front of you lies this despondent figure of a man whom this convener intends to slaughter. Settled in rather uncomfortably, you prepare for the death blow to fall. But it doesn't; the victim is not shown the mercy of an easy execution.

Instead Dostoyevsky strangles him, squeezes the very life out of him. And he does it ever so slowly. Somewhere midway through all of this, you want to cry out in disgust; nauseated with all the gore you want to go puke somewhere. But Dostoyevsky has no mercy for the horrified spectator either. You were never meant to leave afterall, and this while torture continues unabated.

And when the end is nigh, this new understanding begins to dawn upon you. You've always suspected this, somewhere deep down, but were never sure until this is all about to get over in all its splendid glory. With great despair and humiliation you realize that the illusionist has pulled off the greatest illusion of them all. It has been n  youn all along. Not just a nobody, but you yourself who have been killed here. Dostoyevsky has had you witness to your own merciless damnation.

Why, oh why, did you ever have to this Fyodor Mikhailovich. Why?

Master Russian Dostoevsky has probably written one of the best short novels of all time with this 1864 study of a solitary man. From the darkness of an underground dwelling, a former civil servant, and the unreliable narrator is intoxicated with spite for the outside world and writes an embittered monologue narrated from his St Petersburg basement. The lower this alienated antihero sinks, the loftier his intellectual pontifications, critiquing contemporary philosophies on rationalism and free will. He is burdened with one ancient memory, and hopes that in writing it down it will let go of him, freeing himself from the torment. As a younger man, his life is one of gloom and semi- existence, he yearns to be on an equal social footing with those around him. After an altercation with old schoolfriends, he pursues them seeking retribution but meets instead Liza, a prostitute, by whom he is both attracted and repelled. In his attempts at climbing up the ladder of a better life, he only digs himself into an ever deeper darker hole. Dostoevsky takes us through the hidden depths of the human psyche, and the complex motivations of our central character. The picture he paints is ostensibly bleak, but the shimmers of hope and faith that shine through round out this story to great effect. A Russian classic.

Another Dostoevsky under my belt! I loved every second! I wanted to punch the underground man in the face!!!

A 200 page stream of consciousness written by an unknown man that lives underground, previously working in government and is a clear egomaniac with some issues to work out.

After reading crime and punishment I could start to see the similarities in Dostoevsky’s writing and I have really come to enjoy it, taking my time with each piece and this was no exception. Notes from Underground is a great starting point for anyone looking to get into Russian literature specifically Dostoevsky, 200 pages so it’s easy to digest and it doesn’t skip a beat.

„Kada bih bio u dilemi da li svet da propadne ili da ja čaj ne pijem, ja bih kazao neka svet propadne, samo da bih ja uvek čaja pio!”

Ispovest nikad nije samo ispovest, a ovde to naročito nije.

Pomislim, najpre, da je ispovest samopotvrđivanje, pa i neka vrsta religijske prakse, kojom rasterećujemo dušu. Međutim, ovde je sve suprotno – samopotvrđivanje je samoosporavanje, a rasterećivanje – otežavanje. Pročišćenja i olakšanja nema čak u najavi – već su celi zapisi samo isečak osuđenosti, zarobljen u večnom sada. Opet, ispovedna priroda zapisa je samoobračunavajuća, ali ne nužno na način dostupan čitaocima. Ne mislim samo na nepouzdanog pripovedača, nego i na nemogućnost sećanja, koje nam donosi zabluda da je samopotvrda utvrdiva. I nakon svih nagoveštenih i jasnih odvratnosti bezimenog stanara podzemlja, ono što pre svega znamo o njemu je ono što on nije i upravo ta preplavljenost postojanjem u negaciji dotalasaće do dvadesetog veka, gde će izazvati buket vrtloga i bura.

Fjodor, opet, kida.

When I read it at the height of my existential angst college days, I felt I had never identified with a character so strongly. I don't underline books, this might be the only one, I underlined about 90% of it.

I'm gobsmacked after reading this.

Never in my life have I ever read a novel (short or otherwise) that steeped me more in someone's spite, self-hate, revenge-fantasy, pettiness, obsessiveness, or mud-wallowing.

Of course, it's not quite as simple as that. The unnamed character has some erudition and a load of self-awareness and he doesn't shy away from telling us, even from page one, just how overflowing his SPITE is. It doesn't matter whether it harms him immediately or later on. The driving force is everything, and so we get to be shown just how far he can fall down the hole.

A modern retelling of this would have wound up in a suicide-by-cop situation or becoming the GOP Senate Majority (or Minority) Leader, but in point of fact, it is limited to crashing his frenemy's party, debasing a distressed woman, and being a total all-around jerk to everyone.

Of course, it didn't end on a huge bang. Indeed, it just holds up a freakish mirror to the reader and makes us feel like shit. I, too, have suffered amazing stretches of depression filled with anger. I, too, have spent a great deal of my life solacing myself with books and hiding away from others. I've even engaged in revenge-fantasy if any of my taste in books tells us anything.

But the fact is, this horrible, horrible person might as well be us. Any of us. That's the brilliance of this quite brilliant Dostoyevsky novel. We are all worms and he shows us proof of it.

أحيانا يصادف الإنسان مواقف معينة، مختلفة ومتباينة، فتتولّد داخله مشاعر معينة، مختلفة ومتباينة أيضا .. فيحدث أحيانا أنّنا نستطيع التعبير عن هذه المشاعر، وأحيانا نفشل في التعبير عن ذلك .. وما أريد قوله الآن ما هو إلاّ فشل في التعبير، وإخفاق في تحويل المشاعر إلى كلمات فجمل فمعنى.
بدأت في قراءة هذه الرواية فوجدت كلمات أعرفها تصف شعورا أعرفه، بل وجدتني أحيانا هناك، بين الكلمات وبين المعاني، وجدت ما لم أستطع التعبير عنه، وجدت معاني أحسستها ولكن لم أستطع تكوينها وتجميعها .. وجدت تقريبا كلّ شيء أو حتّى نكون أكثر دقة وجدت العديد من الأشياء التّي فكرت فيها.. فماذا فعلت ؟
تركت هذه الرواية لمدة عام تقريبا، عام قلت لعلّي أنضج قليلا، أو لعلّ الأفكار والمشاعر التّي تولدت داخلي إثر قراءة هذه الرواية والتي وجدت مثيلاتها كائنات هناك منذ فترة تنضج، ووعدت نفسي بقراءة ثانية .. قرأتها ثانية وتهت ثانية وأظنّ أنّني سأتوه أكثر وأكثر.

لن أقول شيئا عن الرواية فإسم الكاتب يغني عن كل قول، ولكن ما سأقوله هو أنّ هذه الرواية تقرأ وتقرأ ثانية ولما لا مرة ثالثة.
المهم .. بهذه الرواية أنهي وأغلق تحدّي هذه السّنة وما أجملها من نهاية.

«‏من از داستایوسکی در حیرتم. چطور یکی می‌تونه این قدر بد بنویسه، این قدر به شکل باورنکردنی بد بنویسه، ولی در تو احساساتی این اندازه عمیق ایجاد کنه؟»

ارنست همینگوی