mój ulubiony moment to trauma dumping przy okazji roastu na wszelkie zgromadzenia monastyczne

CAN I HAVE AN HALLELUJAH?

“To know nothing is the sweetest life.”—Sophocles (Kindle Locations 263-264)

“Give me any instance then of a man as wise as you can fancy him possible to be, that has spent all his younger years in poring upon books, and trudging after learning, in the pursuit whereof he squanders away the pleasantest time of his life in watching, sweat, and fasting; and in his latter days he never tastes one mouthful of delight, but is always stingy, poor, dejected, melancholy, burthensome to himself, and unwelcome to others, pale, lean, thin-jawed, sickly, contracting by his sedentariness such hurtful distempers as bring him to an untimely death, like roses plucked before they shatter. Thus have you, the draught of a wise man’s happiness, more the object of a commiserating pity, than of an ambitioning envy.” (Kindle Locations 701-706).

Who knew there was so much to be said In Praise of Folly? Apparently there is.

In his panegyric of that name, Erasmus, with tongue planted firmly in cheek, and sometimes sounding somewhat like H. L. Mencken to my mind’s ear, says it all. He’s converted me. Bring on passion and frivolity. Stuff reason and wisdom.

Erasmus was a heretic’s heretic—as irascible a curmudgeon as they come. Gotta love ’im. But his writing can be more than a bit tedious to read. Long, long, extra long sentences. Counted 235 words in ONE sentence. I remember being scolded if my sentences went beyond twenty words.

Recommendation: Every student—scholastic or autodidact—should welcome exposure to Erasmus. I’m glad I finally got around to reading him.

“Farewell! live long, drink deep, be jolly, Ye most illustrious votaries of folly!” (Kindle Locations 1793-1794)

Open Road Media. Kindle Edition, 1,828 Kindle Locations

When madness starts talking about humans, it has a lot to say. No one is spared, not even those who believe themselves to be the most learned, those theologians of yesteryear who held the unique interpretation of divine truth. Or these all-around specialists of today who bathe us with their empty speeches. Therefore, what is attractive in this little book that tries not to take itself seriously is the painting of society's faults, that of the Renaissance, in crisis and transition, like ours. If very often the points are blunted by their targets' disappearance, we dream of new praise of madness, which would show the ridiculousness of our time, but the book would undoubtedly take on far too essential dimensions. Madness is human, it has always been characteristic of man, and it gives life to existence by embellishing it, hiding shit under the carpet, and giving importance to what is not. Not but which encumbers our daily life. Madness is more necessary than wisdom, says Erasmus. So let's be crazy and believe it.

3.5 +⭐️

در ستایش دیوانگی یکی از مشهورترین کتابهای قرن شانزدهم میلادی است که در تمام جهان مسیحی آن عصر هیاهوی برانگیخت و به عقیده بسیاری از مورخان هم در پیشرفت و تکامل فکری دوران تجدد علمی و هنری، خاصه در ایتالیا، و هم در جریان اصلاح مذهبی مارتین لوتر موثر بوده است.

در واقع این کتاب اولین اثری است که بعد از دوران سیاه و تاریک قرون وسطایی در اروپا اوضاع اجتماعی آن روز و مخصوصا استبداد و بیداد هولناک مقامات مذهبی خاصه مسیحی رهبران دیوانهای تفتیش عقاید را با زبان طنز و شوخی مورد انتقاد صریح و شکننده قرار داد.

بخشی از کتاب
"از آنجا که کلیسای مسیحی در میان خون بنا نهاده شد و با خونریزی تقویت یافت و توسعه آن نیز با ریختن خون انجام شد اینان نیز با خون و آهن و آتش بر آن حکومت می کنند، چنانکه گویی عیسی مسیح ناظر اعمال ایشان نیست و برای حفظ دوستان خویش روش خاص خود را ندارند. جنگ آنچنان عمل وحشیانه ای است که فقط مطابق طبع حیوانات است و نه انسان، آنقدر نانعقول است که شاعران آن را فرستاده عمال دوزخ می دانند، آنقدر شوم است که همه خصائل اخلاقی را نابود می سازد،و آنقدر از راستی و پارسایی بری است که اصلا ارتباطی با عیسی مسیح ندارد، و با این حال پاپ ها از همه وظایف خود غفلت می کنند و جنگ را همچون یگانه اشتغال خویش می پذیرند، و در میان ایشان پیرمردانی خشکیده دیده می شوند که حرارت حیوانی از خود نشان می دهند، پول فراوان بذل می کنند، و از خستگی بیمی ندارند فقط برای اینکه بتوانند قوانین و مذهب و صلح و بشریت را زیر و رو سازند."

Een schitterend boek. Het relativeert wat een mens is, van de priester tot de artiest. Het is makkelijk leesbaar en niet te lang. Waar Erasmus in het begin in het algemeen de zotheid aanprijst, gaat hij langzaam maar zeker allerlei typen mensen af die in zijn ogen zich te serieus nemen. Uiteindelijk komt hij bij de theologen en schoffelt hij hun ingewikkelde dogma’s onderuit met verwijzingen naar de Bijbel. Aanrader om het te lezen, het helpt je om jezelf een stuk minder serieus te nemen.

Eser "delilik"in ağzından deliliğin tarifi ile başlar. Onu bir varlığa çevirir ve soyağacıyla aile halkını sayarak kendini tanıtır. İnsan ve mitolojik tanrılar evrenlerinde bunların meydana gelmesindeki başat rolünü hatırlatır. Devamında yeryüzüne iner ve insanın varoluşunun ve mutlu olmasının tek sağlayıcısı olduğunu örneklemeye girişir. Bunun için karşıtı olarak gördüğü aklı ve bilgeliği aşağılamaya girişir. İnsanın yalnızca varoluşunun değil, mutluluğunun da kaynağı olduğunu ise zevklerle bağdaştırır. Yemek yeme, dost sohbeti, karıkoca ilişkileri... hepsinin zevkli tarafının deliliğin özellikleri ile ancak ortaya çıkabileceğini anlatır da anlatır. Bu özelliklerin en önemlisi de karşılıklı kandırmacalardır deliliğin kendisine göre.

Devamla yine bilgelik ve deliliği karşılaştırırken Sokrates'in ve umum filozofun dünya işlerindeki başarısızlıklarından dem vurur. Bunu Platonun filozof kral önermesine bağlar ve Marcus Aurelius örneğinden bu önermeyi eleştirir. Marcus Aurelius'un başarılı bir imparator olmasının yanı sıra bu başarının oğlunu yetiştirememesi ve devleti ona emanet etmesi yanında lafı bile olmayacağını söyler. Tabi burada bir tutarlılık veya haklılık iddiası ısrarı yok. Keyifli bir anlatım için belli örnekler cımbızlanmış.

Bilim ve sanatın varlığı da deliliğe bağlanır. Bunları üretmenin motivasyonu şan ve şeref susuzluğu olarak gösterilir ki özsaygı; deliliğin cariyelerinden biridir. Deliliğin en üstün hali olarak nitelendirir çünkü hayatın başlıca hoşlukları dışında, bilim ve sanat başkalarının deliliklerinden zevk almayı mümkün kılar

Delilik daha sonra aslında ihtiyatlılık konusunda da bilgelikten üstün olduğunu söyleyerek yeni bir bahis açar. Bunu pervasızlığı ile temellendirir. İnsanın eşyayı anlaması önündeki iki büyük engel olan korku ve utanmanın delilikte barınmayacağını, bu bağlamda kendisinin zararına olarak bilgelikten de bilge olduğunu; bu bilgeliğin ise eşyanın bilgisiyle neye karşı ihtiyatlı olması gerektiği bilgisini de içerdiğini söyler. Münazır lafazanlığı. “Madem ki insanız, gerçek ihtiyatlılık, yapımızın kaldırdığından daha fazla bilge olmamaktan ibarettir.”

Bilim ve sanat konusunda deliliğin önde olduğunu savunduğu pasajdan sonra, bu sefer bilim ve sanatı yermeye girişir delilik. Bilim ve sanatın doğadan ayrılmak olduğunu, yaratıcının bütün canlıları mutluluk ve yeterlilikle teçhiz ettiğini, bilge insanın ise bilim ve sanat peşine düşerek bu doğallıktan uzaklaştığını, böylelikle mutluluktan ve doğrudan da uzaklaştığını anlatarak; cehaleti, gafleti velhasıl deliliği över. Burada elbette bir metin içi çelişki var fakat amaç zaten tutarlılıktan ziyade retorik kabiliyet. Doğaya dayanma safsatası da ayrıca mevcut tabi.

İleriki pasajlarda deliliğin kendisindense bizzat deliler üzerinden mesele işlenir. Delilerin kadınlara, sultanlara krallara çekici gelmesinden; bilgeliğin yalan söyleme yeteneği yanında delilerin yalnızca doğruyu söyleyebildiğinden bahsedilir. Delilere ceza verilmemesinden, onların bu dünyada acı elem ve üzüntü çekmediğinden, öbür dünyada da doğrudan cennete gittiklerinden bahsedilir. Kişi olarak bahsettiği deliler arasında, kulağa inanılmaz gelen hikayeler anlatan rahipler ve dinleyicilerini sayar. Delilik eylemleri olarak freskler önünde dua etme, papalıktan alınan bağışlanma belgeleri gibi tenkitler var. Burada bu deliliğin yalnızca keyif için değil “tencereleri kaynamasını” sağladığını belirttiğinden bir tür ve tariz de mevcut.

Deli sınıfları arasında din adamları ve gafil takipçileri dışında; deliliğin özsaygı cariyesinin meftunları anlatılır. Bu özsaygı aslında kibirden başka bir şey değil. Bireylerin sırf belli bir soya sahip olmakla, belli bir yerde yaşamakla velhasıl kimlikleriyle övünme delilikleri; sanatçıların doldukça alçakgönüllü olmalarına karşın bütün yeteneksizlikleri ile kibirle dolu olmaları delilikle bağdaştırılıp eleştirilir. Kitabın bu bölümleri güldürüden uzaklaşıp ciddileşmektedir.

Dil bilgisi ile uğraşanlara ettiği hakaretler çok komikti. Günümüzdeki şu sosyal medyada dolaşan tdk zabitlerini hatırlattı. Bir alıntı: “aralarından biri bir dilbilgisi yanlışı kaçırsın, bir başkası da farkına varsın, işitiniz artık gürültüleri kavgaları, hakaretleri, sövmeleri!” Dilbilimcilerin akabinde, şairler filozoflar diyerek tenkit pınarı akıp gider bunların için hukukçularla ilgili olan iki paragraflık pasaj -elbette mesleğim olduğu için- harikulade idi. Bu bölümün en hacimli kısmını din adamlarına, teologlara, rahiplere ve keşişlere yönelik sözleri oluşturuyor. Reform öncesi Avrupa’nın din yaşantısına eleştiriler getirmekte. Keşişlerin yozlaşmış dinle ilintili olmayan düşük hayatları, vaizlerin halkı kandırmak ve manipüle etmek üzerine kurulu öğrenilmiş metodları, teologların anlamsız tartışmaları... Delilik temasından nerdeyse koparak piskoposların, kardinallerin ve hatta papanın bizzat kendisinin; krallar ve hükümdarların sıfatlarına mündemiç esas görevlerinden ne suretle koparak hırsızlığın, zevkin, sefanın, dindışılığın ve haksızlığın odağı haline geldikleri, çarpıcı şekilde kitaba konu edildi. Bu noktada hırsla yazıldığı belli, hatırlanmaya değer cümleler var.

Kitabın son bölümleri zamanıyla ilgili birtakım teolojik tartışmalara hasredilmiş. Günümüze hitap eden bir tarafı olduğunu söyleyemeyeceğim.

Erasmus bugün bildiğimiz manada bir deliliği değil, delilik ile cahillik arasında bir noktayı savunuyor. Bilge olarak geçinen insanların aslında ne kadar cahil, saçma sapan işler yaptığını ortaya çıkararak, insanlığın kurtuluşunu delilikte buluyor. Tom Robbins'in "oyunculuk uçarılık değil, bilgeliktir" sözüne benzer bir noktası var.

Erasmus' Folly

I received the Folio Society edition of Erasmus' "In Praise of Folly" some time ago as a gift which gave me the opportunity to reread the work after a first reading many years ago. The Folio Society edition is lavishly put together in a slipcase, with large print, on quality paper, and with beautiful color illustrations and made a lovely gift. For reading purposes, however, this Penguin edition will do just as well. With the exception of the artwork, it includes the same material as the folio edition -- the introductions, translations, notes, and Erasmus' "Letter to Martin Van Dorp". "In Praise of Folly" rewards reading and rereading.

Erasmus (1466 - 1536) wrote the book in 1509 while he was recovering from an illness and revised and expanded the work some years later. He dedicated the work to his friend and fellow-scholar Sir Thomas Moore. The book was translated from the Latin for this edition by Betty Radice (1912 -- 1985) who tutored in philosophy, classics, and English before she became joint editor of Penguin Classics in 1964.

"In Praise of Folly" can be read as a work addressing issues of its time in the Renaissance and Reformation, but the work's significance goes beyond the events of the day. It is a delight to read and still has much to teach.

The work is a satire and a long speech delivered by Folly, the illegitimate daughter of avarice and freshness, in praise of herself and of her pervasive influence on human life. At first, Folly is a satirical figure and the reader and the author aren't meant to like her much. She points out the endless lust, greed, and self-aggrandizement committed under her influence as opposed to the use of reason. Folly talks about the power of sexuality and money-making which are her children. There are sharp, incisive portrayals of in influence of emotion and folly throughout human life from the cradle to the grave. Folly bitingly satirizes professions and nations for their pompousness and partiality to themselves. The book still packs a sting. For example, here is Folly's characterization of my former profession of lawyer.

"Amongst the learned the lawyers claim first place, the most self-satisfied class of people, as they roll their rock of Sisyphus and string together six hundred laws in the same breath, no matter whether relevant or not, piling up opinion on opinion and gloss on gloss to make their profession seem the most difficult of all. Anything which causes trouble has special merit in their eyes."

As Folly proceeds with her speech, she turns gradually to political and religious leaders and academics. The satire becomes more biting as Folly criticizes the ignorance, violence, and greed, and bigotry that she finds in much of the Church and secular leadership of the time. Folly criticizes as well scholastic Aristotelianism and what she sees as its tendency to quibble over minutiae and to ignore the nature of Christianity and the religious life. This portion of the book resulted in a great deal of controversy during Erasmus' lifetime and beyond.

Finally, in the last several pages of the book, Erasmus appears to reverse himself. Instead of criticizing and satirizing the impact of folly on human life, Erasmus seems to in fact praise folly's influence. He alludes to Scripture and to Plato to discuss who wisdom is found in folly and even madness, by which he seems to mean simplicity, humility, and faith, rather than in puffing up one's own self and one's own understanding. With all the learning of the book, Erasmus wants his readers and his Church to return to what he sees as the simplicity of the Gospel and the hope for eternal life. That is the ultimate lesson his "Folly" has to teach.

The book is beautifully written but full of learning and of classical and Scriptural allusions that many readers will find unfamiliar. This edition includes footnotes which explain Erasmus' references in detail. Most readers will find these notes highly useful in getting inside a work which otherwise would be difficult to follow. Among the many writers Erasmus quotes is Virgil. Here is a passage from the book quoting the "Aeneid" with an understanding of folly much like Folly's own.

"Had I a hundred tongues, a hundred mouths,
A voice of iron, I could not count the types
Of fool, nor yet enumerate the names
Of every kind of folly."

Erasmus' 1515 letter to Van Dorp was new to me and is worth reading. Erasmus emphasizes the religious nature of his writing, advises has friend to learn to study the Scriptures in their original languages, and rejects the charge that his satire disrespects religion or specific persons. The letter is a valuable supplement to reading and understanding "In Praise of Folly".

I was glad to have the opportunity to reread this book after many years. It will reward the attention of every thoughtful reader. "In Praise of Folly" deserves its stature as a classic.

Robin Friedman

"Medieval humor found its final and complete expression at its highest level of the Renaissance in Erasmus' 'The Praise of Folly,' one of the greatest creations of carnival laughter in world literature."

-Mikhail Bakhtin, "Rabelais and His World"


The definite high point of "Folly" comes about halfway through when Erasmus mocks the Church hierarchy, including the Papacy.

Note on the Princeton edition. The editor and translator attempts to engage in a rather ludicrous exercise of trying to force Erasmus into some kind of logical framework, as if this is an academic exercise for Erasmus, rather than an inspired riff.

إن المحب لا تعيش روحه في جسده بل في الأشياء التي يحبها وكلما تنقلت في هذه الأشياء زادت سعادته وعندما يحاول العقل أن يسيطر على الجسد يفشل وهنا نلقبه بالجنون.

Pessoalmente, não é o género de livros de aprecio.
Apesar de tudo, muito actual.