Firstly, despite the way Faber have decided to promote this book, it's not a murder mystery in the way those words are usually understood: so if you're looking for a thriller with clues, twists and turns, this definitely isn't it. Partly for that reason I think the reviews which compare it with Eco's The Name of the Rose are off-point. That was a book which playfully refers to the intertextual nature of all reading; reading isn't what's at stake in Pamuk's book at all.

Instead it is a profound and engaging meditation on the contrasting and sometimes conflicting views of eastern and western aesthetics of art, especially visual and religious art: or, rather, the religiosity of art.

Yes, there is a murder which kicks off the story, and another one mid-way through (very brutal and disturbing) but who did it really isn't either the point or the driver of this book. There's also a love story at its heart, but one which draws on the Persian epics that it constantly refers to and so half invites and half resists comparisons with western love stories.

Other reviewers on Amazon have complained about the narrative voices all sounding the same, and that is the case, but I assume because Pamuk isn't interested in writing a character-driver novel. Also don't read it if you're expecting a lush historical full of exotic detail as that's not the type of book it is.

In summary, this is an intellectually-accomplished and brave novel that deals with hard subjects. It's not a difficult read but it is a slow one, one that you need to take your time over and digest, not a page-turner where you can't wait to find out what happens next. I think it's an important book but it won't be to everyone's taste.

Re-read.

It's funny. All of our opinions and impressions are subjective but at least we try to have some small measure of objectivity but there are few books that are so connected with our lives that even that goes out of the window. Like how The name of the wind came in period of huge chance in my life and it will always be tied with one of most critical parts of my life so it will always be one of my favorites. Or Murakami's 1Q84 that marks me venturing outside of my normal genres.

My name is red belongs my sister's favorite book, so my memories well always be tied how she hyped about it. Her opinions and detailed discussions every dozen or so pages I finished (we lived together at the time of my first read). Hell, she will probably be hyped when I tell her I re-read this next time I see her. So how would I like the book without it? Probably a lot since I love Pamuk's work but it's impossible to tell and I honestly don't care. This book is more than 5 star rating, it's part of a core memory.

4.5

نام من سرخ یک تمثیل فوق‌العاده از چگونگی خاموش شدن چراغ علم و هنر در مشرق زمینه. کتابی که اگرچه بعضی مواقع حوصله سربر می‌شه اما به لطف روایت بامزش، هیچ وقت کسل کننده نمی‌شه.

کتاب از نظر نحوه روایت بسیار با سایر کتابهای دیگه‌ای که دیده بودم متفاوته و شما در همه‌جا نقش یک شونده رو دارید و راوی هر فصل هم یک "چیزه". گاهی یک شخصه، گاهی یک سگه، گاهی یک درخته و حتی بعضی مواقع یک جسده! بله، یک جسد! اصلا کل ماجرا از یک جسد شروع می‌شه و داستان یک تم کاراگاهی هم داره که باید توش قاتل این جسد رو پیدا کنید. نحوه روایت با نمک و صمیمی کتاب باعث می‌شه همیشه یک لبخند روی لب آدم بشینه و روح پر شَر رو شور زندگی شرقی رو کاملا می‌شه تو خط‌به‌خط کتاب حس کرد.

محور اصلی کتاب، راجع به هنر و خصوصا نقاشیه و مربوط می‌شه به دورانی که اروپا بعد از یک دوره افول طولانی، حالا هنر نقاشی داره دوباره توش اوج می‌گیره و این طرف هم واکنش نقاشان و مذهبیون مسلمان عثمانی نسبت به هنر نقاشی و خصوصا سبک و سیاق غربی نقاشی. طبق معمول، گروه‌های افراطی که از بیخ و بن مخالف نقاشی هستن و مشغول شکستن و زدن و بستن و خورد کردن هستن. گروهی از هنرمندان که معتقدن نباید از روش‌های غربی‌ها استفاده کرد و باید به سنت‌ها و اصول خودمون پایبند باشیم و گروهی که بنظرشون پرسپکتیو اروپایی زیباتره و باید به سمت اون رفت. حالا این‌که فکر کنیم حق با یکی از این‌هاست در واقع اصل و اساس مشکلات همیشگی ما بوده و هست! ای بابا...ا

اگر فصل آخر این کتاب وجود نمی‌داشت و عاقبت هنر و نقاشی اسلامی و نقاش‌هاش رو برامون تعریف نمی‌کرد، من قصد داشتم به کتاب بین 3 تا 4 نمره بدم. اما همین فصل آخر باعث شد که کل کتاب رو یک جور دیگه ببینم. این همه جنجال، این همه کشت‌وکشتار و آخرش هم هیچی. بله! همه ما میدونیم چطور اجاق اون همه علم و هنر، در میان جار و جنجال‌ها و تعصبات کور شد. این کتاب، این همه قصه می‌گه فقط برای همون دو خط آخر و عاقبت نقاش‌خونه دربار عثمانی که یک زمانی از مراکز اصلی هنر در کل جهان بود. برای این‌که به یادمون بندازه چقدر اون تک و توک آدمایی که هدفشون فقط تعالی هنر نقاشی بود، و کاری به کار شرقی و غربی نداشتن، در داستان ما گم‌وگور شدن و اصلا ما تو دسته‌بندیمون یادمون رفت حسابشون بیاریم. چطور درگیر پیدا کردن قاتل و مقتول و حق و باطل شدیم که از اصل هنر فاصله گرفتیم تا اینکه خیلی آروم، پرنده هما از روی شونمون پر زد و رفت... ا


پ.ن: واقعا باید تشکر کرد از اورهان پاموک. انقدر که این آدم به فرهنگ ما ایرانی‌ها با این کتاب خدمت کرده، خود ما در حق پیشینیانمون، قدرشناسی نکردیم

پ.ن2: کتاب خوراک صوتی گوش دادنه. شاید خوندن از روی کتاب، به حجیم بودنش نیارزه

I am Shekure, the most beautiful and desired woman in Istanbul, everyone wants to have me and I want to get a new husband before my old dad dies to be protected and have money. Life for a woman is hard in 16th century Istanbul, also there’s a slave girl in my house whom my old dad fucks and old fat jewish matchmaker but who cares about them.

I'm Black and I'm in luuuv. With Shekure obviously.

I'm Shekure's papa and I'm crusty and old. I'm interested in infidel Venetian art of painting and was commissioned to produce a book of illustration for our Magnificent Sultan in western individualistic style.

We're Stork("When I draw a magnificent horse, I am who I am, nothing more."), Olive ("When I draw a magnificent horse, I become that magnificent horse.") and Butterfly("When I draw a magnificent horse, I become a great master of old drawing that horse."), and one of us is a murderer. Also to hell with westerners, it’s all about tradition, never leaving a trail after yourself in the art and going blind while painting miniatures.

I'm an ebook of "My name is red" and Nastya got me for free on amazon because of the sale and her amazon credit for digital purchases; also she was curious about Pamuk, the big deal and the huge deal in Turkish lit.

I'm an Ipad Nastya's reading this story on. Now I see her eyes watching progress in percentages and its not moving fast enough. And I see sadness in her eyes.

I'm Nastya, and while I enjoy the lushness of the world, I can't help but wonder, for a book where there’s no interesting characters and nothing really happens, why in the world it's almost 700 pages long. Should I care who's the murderer? I'll try.

So in conclusion, this books was elusive, occasionally a beguiling portrait of the end of an era in Turkish art but mostly unsatisfying. I struggled to care about any character, was only mildly amused by gold coin's and devil's monologues, never interested in the murderer. I could only read 200 pages and had to take long breaks between them to battle the monotony.

"Painting is the silence of thought and the music of sight."

I adore this book, a love story and philosophical thriller immersed in the life of miniature painting in the Ottoman court. I found myself spellbound by its prose the first time I read it! And now even more so with the second read. Nobel-prize-winning Turkish author Orhan Pamuk has a style reminiscent of Borges, Proust and Nabokov. A soulful, dreamy quality emanates from his sentences and chapters, which read like an epic poem as much as they illuminate with vibrant storytelling. There are so many poignant and poetic phrases, such as "I don't want to be a tree, I want to be its meaning," "to paint is to remember," and "time doesn't flow if you don't dream."

My Name is Red is set in the 16th century Ottoman Empire and chronicles the lives of a workshop of miniaturists who have been commissioned by the reigning Sultan to complete a book of paintings. Two of the members are murdered and the main narrative follows the trail of discovering the culprit. It is a philosophical thriller but also a love story. One of my favorite passages from the book is the following: "Tell me then, does love make one a fool or do only fools fall in love?"

There are at times the most intricate details about miniature painting and multiple narratives that switch with each chapter (there are a total of twelve narrators, among them the main characters, but also Satan, Death, a Tree and a Dog). The book has its own original form, almost as a miniature painting in itself, and delves into the life of 16th century Islamic miniature art in a way that few books can do. Orhan Pamuk himself won the Nobel Prize for Literature in 2008. His writing enchants and leaves me breathless every time! He's written a number of novels, essays and a beautiful memoir about Istanbul, the city my father was born and raised in. I've read several of his books and I look forward to reading the rest of his oeuvre!

Some critics say the novel is dead, but My Name is Red is an example of how the novel is very much alive. Here is a living, breathing piece of life and art. It’s truly a masterpiece. A contemporary classic, if such a category is possible, for we know it will go into the canons of great literature.

يطرح باموق في اسمي أحمر فكرة.. أن وجود الخطأ في العمل الفني هو البصمة البشرية التي تسمّى "الأسلوب"، وأن الفنان عديم الأسلوب هو الأقرب إلى كمال التصوير الإلهي للأشياء. الفنان الذي لا يخطئ هو الفنان الذي لا أسلوب له، الفنان الخفي، وهو رديف لفكرة موت المؤلف في الأدب.

ساد عرفٌ لدى النقّاشين بأنه من المعيب أن يوقّع النقّاش أعماله، فهذا دليل على نقصها، لأن النقش الحقيقي هو النقش الذي يشبه أعمال القدماء وهو لا يحتاج إلى توقيع.

هذه فكرة تنطوي على أن الله خلق العالم بلا أسلوب، لأنها قوانين لا يعتريها الخطأ. هذه الفكرة تقتضي أيضًا أننا لا نستطيع قراءة صفات الله في العالم، أو أن الصنعة لا تدل على الصانع بل على غيابه وحسب.

لقد دشّن باموق فكرته على فرضية لا يمكن التحقق منها. من قال بأن الإله خلق العالم بلا أسلوب؟ من قال بأن هذه القوانين لا تعتريها انحيازات أسلوبية معينة، كان يمكن، في واقع موازٍ أن تكون على نحوٍ آخر؟.

It's inevitable to make comparisons of My Name is Red to The Name of the Rose by Umberto Eco. Orhan Pamuk, the author, had after all said that this book was inspired by Eco's masterpiece. The Name of the Rose was full of information about Christianity in medieval Europe. So I went into this book expecting lots of information about Islam in Turkey. It wasn't the case. The story is more about paintings of the Islamic world, the calligraphers, the miniaturists and gilders. It was interesting in a way. There's also a murder mystery in the background. This is not your typical murder mystery book as the story often meanders to the world of famous Islamic master miniaturists and their splendid paintings and illuminations. I didn't mind it one bit but some may find this digression slowing down the pace of the book and be put off. So read at your own discretion. Finally I would like to conclude by saying that though this book is quite good, The Name of the Rose is much more better.

شخصا فکر می‌کنم آنچه پاموک را از خیلی از نویسندگان متمایز می‌کند، تسلط بی‌نظیرش به تاریخ و ادبیات است. آن هم نه فقط به تاریخ و ادبیات ترکیه که حداقل حوزه تمدنی فارسی زبان و عرب زبان. این تسلط هم در متن کتاب استانبول به وضوح مشخص بود و هم در نام من سرخ. اما نکته مهم دیگر این که این تسلط به منابع ادبی و تاریخی باعث نشده از ارزش داستانی کتاب نام من سرخ کم شود: خط روایی داستان کم رنگ شود یا به نظر برسد که نویسنده می‌خواهد این دانسته‌ها را بی هیچ دلیل مشخصی به خورد خواننده بدهد. پاموک داستان خودش را روایت می‌کند و برای بهتر و خواندنی‌‌تر شدن آن، روایت‌های تاریخی و ادبی را در آن می‌تند. نام من سرخ تجربه خواندن یک قصه خوب در دل تاریخ را برای خواننده فراهم می‌کند که حین خواندنش می‌شود با فضای خاص آن دوره و نگارگری دوره عثمانی و.. هم آشنا شد. هم قصه است و هم آموختن، از دستش ندهید. :)

دوست دارم بعد از نوشتن این چند خط کمی هم نقدهایی که بر این کتاب نوشته شده را بخوانم اما عجالتا این نکات را عرض کنم:

- فکر نکنم ما ایرانی ها رمانی نوشته باشیم که به اندازه این اثر به فرهنگ و هنرمون خدمت کرده باشه. مسئلهء پاموک در این رمان اساسا هویت هنر ایرانی هستش و خودش هم چند جا در اثر اشاره میکنه که عثمانی ها چیز ارزشمندی در برابر آثار هنرمندان قزوین و هرات نداشته ن. دریغ و دریغ که خودمون تا به حال چنین رمانی خلق نکرده ایم. یک رمانی مرتضی کربلایی لو نوشته در فضای هنر قالی بافی که از لحاظ پدیدارگرایی بدک نیست اما از لحاظ عمق تحقیقاتی در برابر این اثر هیچ عمقی نداره.

- نمیدونم چرا پاموک تصمیم گرفته در نوشتن این رمان اساسا بی خیال "لحن" بشه. به نظر من تنبلی کرده. وقتی شما این همه شخصیت داشته باشی باید برای حرف زدن هر کدومشون یه لحن خاص طراحی بکنی. پدرت در میاد. هر جمله ای که میخوان بگن باید از صافی اون لحن بگذره. اما راه ساده تر اینه که بگی ای مخاطب من تو داری صدای ذهن شخصیت های من رو میشنوی و ��گه ذهن آدمها لحن داره؟! همه آدما در ذهن خودشون پر حرف و وراج هستند. اما نه آقای پاموک. کار خودت را خراب کردی.

- ما ایرانی ها از این همه جزئیاتی که درباره هنر نقاشی در ایران گفته میشه خسته نمیشیم و حتی کیف هم میکنیم اما به نظرم چیزی که حجم رمان را این قدر زیاد کرده وفور جزئیات بدون کاربرد هستش. اگر هم نخوایم بگیم بدون کاربرد لااقل میتونیم بگیم نویسنده دنبال موجزترین روش بیان نگشته واقعا

- و تلخ ترین مسئله هم ترجمه بد عین اله غریب که من همین اواخر فهمیدم چقدر صدای مخاطبان حرفه ای را درآورده.

Benim Adım Kırmızı = My Name is Red, Orhan Pamuk

My Name Is Red is a 1998 Turkish novel by writer Orhan Pamuk translated into English by Erdağ Göknar in 2001.

Pamuk would later receive the 2006 Nobel Prize in Literature. The novel, concerning miniaturists in the Ottoman Empire of 1591, established Pamuk's international reputation and contributed to his Nobel Prize. The influences of Joyce, Kafka, Mann, Nabokov and Proust and above all Eco can be seen in Pamuk's work.

تاریخ نخستین خوانش: روز هشتم ماه آگوست سال 2010میلادی

عنوان: نام من سرخ؛ نویسنده اورهان پاموک؛ مترجم: عین الله غریب؛ تهران، چشمه، 1389؛ در 692ص؛ چاپ چهارم 1393؛ موضوع داستانهای نویسندگان ترکیه - سده 20م

عنوان: نام من سرخ؛ نویسنده: اورهان پاموک؛ مترجم تهمینه زاردشت؛ تهران، مروارید، 1391؛ در 594ص؛ چاپ دوم 1392؛

فهرست: مقدمه؛ «یک - من مرده»؛ «دو - نام من قارا»؛ «سه - من، سگ»؛ «چهار - مرا قاتل خواهند خواند»؛ «پنج - من انیشته»؛ «شش - نام من اورهان»؛ «هفت - نام من قارا»؛ «هشت: نام من اِستِر»؛ «نه - من، شکوره»؛ «ده - من، درخت»، «یازده - نام من قارا»، «دوازده - مرا کلبک میخوانند»؛ «سیزده - مرا لیلک میخوانند»؛ «چهارده - مرا زیتین میخوانند»؛ «پانزده - نام من اِستِر»؛ «شانزده - من، شکوره»؛ «هفده - من انیشته»؛ «هجده - مرا قاتل خواهند خواند»؛ «نوزده - من، پول»؛ «بیست - نام من قارا»؛ و ....؛ «پنجاه و نه - من شکوره»؛

عنوان: منیم آدیم قیرمیزی؛ نویسنده: اورهان پاموک: چئويرن (برگرداننده): جعفر جنانی؛ تبریز، نباتی، 1397؛ در 560ص؛ شابک9786008690887؛

عنوان رمان «نام من سرخ» است، برگردان فارسی از «بنیم آدیم قیرمیزی»، شاید با عنوان دیگر هم چاپ شده باشد، نمیدانم؛ متن و روش روایت، به قدری زیباست، که اگر بخواهم تکه ای را برگزینم، تا برای دل شما اینجا بکارم، تا سبز شود، باید همه ی کتاب را از ابتدا تا انتها بنویسم، «اورهان» در سال 2006میلادی، برنده ی جایزه «نوبل ادبیات» شده اند، شاید برای همین کتاب بوده باشد، هوش از سرم پرید، دوباره، آغاز به خوانشش کرده ام؛ «اورهان» جایی در همین کتاب مینویسند «تصویر و متن، رنگ و کلمه، با هم برادرند» «اورهان پاموک» مینویسند بعضیها میگویند («نام من سرخ»، یک رمان «ایرانی» است، و من همیشه این را یک افتخار بزرگ، و تحسین میدانم.)؛ هوش و ذکاوت نویسنده کم نظیر است؛

نقل از متن برگردان خانم «تهمینه زاردشت»: (شبی از شب‌ها که سعی داشت در اتاقی را که همراه فرزندانم در آن خوابیده بودیم، به‌ زور باز کند، سریع بلند شدم و بدون اينکه اهمیتی به ترس فرزندانم بدهم، تا می‌توانستم با صدای بلند فریاد کشیدم که اجنه‌ ی خبیث وارد خانه شده‌ اند؛ پدر شوهرم را بیدار کردم، وانمود کردم از ترس اجنه فریاد می‌زنم، و حسن را که هنوز هوس تند از سرش نپریده بود، به پدرش لو دادم؛ بین نعره‌ های بی‌معنی و حرف‌هایی که درباره‌ ی اجنه می‌زدم، پیرمرد عاقل با شرم تمام، واقعیت تلخ سرمستی پسرش و قصد بی‌ ادبانه‌ ی او را در حق زن پسر دیگرش، که صاحب دو فرزند بود، فهمید؛ وقتی گفتم تا صبح بیدار خواهم ماند، و در برابر اجنه، با پسرانم پشت در نشسته و انتظار خواهم کشید، صدایی از او درنیامد؛ فردا صبح وقتی گفتم برای عیادت از پدر بیمارم همراه فرزندانم به مدتی طولانی به خانه‌ ی پدرم خواهم رفت، شکست را پذیرفت؛ ساعت زنگ‌داری را که شوهرم از جنگ «مجار» غنیمت آورده و نفروخته بود، تازیانه‌ ای را که از زردپیِ تندخوترین اسب عرب درست شده بود، یکدست شطرنج از عاج فیل ساخت «تبریز» را، که فرزندانم با مهره‌ هایش جنگ بازی راه می‌انداختند، شمعدان‌های نقره‌ ای که با کلی دعوا و مرافعه مانع فروش آن‌ها شده بودم، همه و همه را به‌ عنوان نشانه‌ های زندگی زناشویی‌ ام برداشته، و به خانه‌ ی پدرم بازگشتم

ترک خانه‌ ی شوهر مفقودم، همان‌طور که انتظارش را داشتم، عشق وسواسگونه و نامحترمانه ای را که حسن به من داشت، به عطشی ناامیدانه اما قابل‌ احترام تبدیل کرد؛ از آنجا که می‌دانست پدرش او را یاری نخواهد کرد، به‌ جای تهدید، نامه‌ های عاشقانه‌ ای می‌فرستاد، که گوشه‌ ی هر کدام پرنده یا شیری با قطره اشکی در گوشه‌ ی چشم، و آهوانی محزون نشسته بودند؛ اگر این‌ها را دوست نقاش و شاعر مسکلی برایش ننوشته باشد، اعتراف می‌کنم هنگامی‌که با او زیر یک سقف زندگی می‌کردم، خیال پربارش را نشناخته‌ ام؛ از شما چه پنهان، این اواخر، مدام نامه‌هایش را می‌خوانم؛ حسن در آخرین نامه‌ اش نوشته است که مرا مجبور به انجام کارهای خانه نخواهد کرد، چرا که حالا درآمد زیادی دارد؛ گویی خفنگ پنجره‌ ام را باز کرده بودم چون لحن احترام‌ آمیز، با نمک و بذله‌ گوی حسن، دعواها و خواسته‌ های بی‌پایان فرزندانم، و شکایت‌های پدرم، چنان فکرم را به‌ هم‌ ریخته بود، که می‌خواستم بر سر دنیا داد بکشم.)؛ پایان نقل

تاریخ بهنگام رسانی 21/05/1399هجری خورشیدی؛ ا. شربیانی

نمیدونم چرا، اما خیلی دید خوبی به این کتاب نداشتم و اگه به خاطر همراهی با یه گروه کتابخوانی نبود شاید خودم هیچ‌وقت نمیخوندمش.
اما الان از این‌که این کتاب رو خوندم راضیم. واقعاً لذت بردم از حجم اطلاعات تاریخی و هنری اورهان پاموک. به خصوص میزان مطالعاتش در مورد تاریخ هنر ایران شگفت زدم کرد و باعث شد کنجکاو شم و برم در این مورد تحقیق کنم.
من نسخه صوتیش رو با صدای آرمان سلطان‌زاده گوش دادم که این هم به جذابیت کتاب برام اضافه کرد.

Scrive Orhan Pamuk:”La questione di fondo del romanzo “il mio nome è rosso” non è il rapporto Oriente-Occidente, è la sofferta, tribolata dedizione del miniaturista, dell’artista, al proprio lavoro. Tema del libro è l’arte, l’esistenza, la vita coniugale, la felicità. Il dilemma Oriente- Occidente si colloca in una posizione più arretrata”.
In effetti il libro può essere definito come una lode all’antichissima arte della miniatura che l’Islam ereditò dalla Cina, un’arte che richiede pazienza, precisione, amore, tanta fantasia e creatività, ma soprattutto una fede religiosa salda e stabile, che, al pari delle radici di alberi millenari, penetri e dia pregnanza ad ogni aspetto dell’esistenza, come è per la cultura islamica. Un’arte che fu praticata da sconosciuti maestri, i quali a loro volta la impararono guardando le miniature che i loro predecessori lasciarono in raccolte custodite nelle stanze dei tesori dei sultani, e via via risalendo all’indietro nel tempo fino alle origini. Il romanzo è ambientato nella Turchia della fine del 1500, periodo storico in cui l’arte pittorica della miniatura, così raffinata e preziosa, inizia a scomparire, in seguito all’avvento delle maniere di dipingere diffuse dall’Occidente post-rinascimentale, quando il teocentrismo dell’arte islamica viene messo in crisi dall’antropocentrismo della pittura occidentale, nel difficile momento della transizione o meglio della contaminazione tra i due mondi, che, ci dice lo scrittore, è sempre positiva perché arricchisce l’uomo. E come avviene in ogni cambiamento, si percepiscono nelle pagine una certa amarezza, la tristezza e il rimpianto per quello che si perde
La grandezza dello scrittore è indiscussa: a me è sembrato che nell’opera sia contenuta una summa della tradizione e della cultura islamica, un intero mondo esaminato e rappresentato attraverso i personaggi dei maestri miniaturisti, del maestro Osman e del maestro Effendi, espressione dei due modi di concepire l’arte di cui parlavo sopra, di Sekure, una donna scaltra e intelligente, sicura e forte, madre sopra e prima di tutto e di Nero, un sognatore innamorato, una coppia che richiama la mitica coppia di Cosroe e Sirin, la cui storia è quella più illustrata e celebrata nei codici islamici, di Esther l’ebrea venditrice di corredi, che funge da mediatrice d’amore.
Ho esposto finora tutto quanto mi ha fatto amare questo libro dalle prime pagine, che riconosco mi hanno stregato. Proseguendo, la lettura è divenuta più pesante, i concetti vengono ripetuti più volte, le descrizioni dei disegni delle miniature sono lunghe e articolate e spesso noiose, insomma, sono arrivata stremata alla fine, in cui l’enigma del “giallo” –assai sbiadito peraltro- che Pamuk ha inserito nel romanzo si scioglie ed ho tirato un lungo sospiro di sollievo.