یکی از ساده‌ترین و دم‌دستی‌ترین راه‌ها برای اینکه ببینید یه اثر ادبی مهم بوده یا نه اینه که نگاه کنید ببینید اسم اون اثر هنوزم زنده‌ست یا نه. می‌دونم معیار کاملی نیست ولی میشه ازش استفاده کرد. در هر صورت، میشه از این راه فهمید یه اثر توی تاریخ ادبیات مهم بوده یا نه.

یکی از این آثار که نه تنها اسمش موندگاره بلکه بسیار خوندنیه، نمایشنامه مدئا از ائوریپید هست.
توی این نمایشنامه، اوریپید قراره ما رو با مدئا آشنا کنه. مدئایی که به خاطر عشقش ترک وطن کرده، باعث مرگ برادرش شده و اژدها کشته ولی الان که به عشقش رسیده و دو تا بچه د��ره، شوهرش می‌خواد ترکش کنه و برای کسب مقام با دختر حاکم ازدواج کنه. اینجاست که مدئا از همه پیز ناامید میشه و کم کم بذر انتقام توی دلش جوونه می‌زنه.

در مورد اوریپید
از زندگی اوریپید چیز خیلی زیادی نمی‌دونیم. تو جوونی نمایشنامه‌هایی نوشت و در مسابقات رتبه‌هایی آورد. مثلا تو سال‌های اولیه فعالیتش با نمایشنامه‌‌نویس بزرگ، سوفوکل رقابت می‌کرد.
اوریپید از جمله نمایشنامه‌نویسانی بود که ابتکار و نوآوری زیادی توی کارهاش داشت و آثار و شخصیت‌هایی که به دستش خلق شده، از لحاظ احساسات انسانی عمیق‌تر از نوشته‌های هم‌دوره‌ای‌هاشه.
از کل ۹۰ اثر اوریپید، حدود ۱۸ یا ۱۹ نمایشنامه باقی مونده که خب منبع فوق‌العاده‌ای برای علاقه‌مندان به ادبیاته.

اما راجع‌به خود نمایشنامه‌ی مدئا
توی این نمایشنامه، اوریپید شخصیت زن بسیار قدرتمندی به نام مدئا خلق می‌کنه. شخصیتی که در نگاه اول چیزی بیشتر از یک زن کینه‌جو به‌نظر نمیاد ولی وقتی کمی عمیق‌تر نگاه کنی، متوجه نقد اوریپید به مسائل مختلف میشی. از وضعیت و حق زن در جامعه مرد سالار یونان تا دیدگاهی که نسبت به خشم و انتقام و عشق داره.
مثلا توی این نمایشنامه، مدئا اون کسیه که تمام چیزی که ازش برمی‌اومده رو انجام داده و به قول معروف صدشو گذاشته ولی چون شوهرش می‌خواد به مقام و جایگاه مناسبی برسه این حق رو برای خودش قائل میشه که زنشو ول کنه و چیزی که مهمه اینه که جامعه هم از شوهرش حمایت می‌کنه و از نظرشون اوکیه. اینجاست که نقش زن در جامعه توسط اوریپید نقد میشه و مخاطب حتی اگه چنین دیدگاهی هم نداشته باشه، حداقل و در بدترین حالت لحظه‌ای به تفکر خودش شک می‌کنه و همین برای یک اثر هنری بسیار ارزشمنده.
مورد بعدی دیدگاهیه که اوریپید نسبت به مسئله انتقام داره. به صورتی که هم مدئا هم مخاطب خواستار انتقام و عذاب هستن. دلمون یه انتقام وحشتناک می‌خواد و البته که اوریپید اینو بهمون میده ولی کاری که اوریپید می‌کنه اینه که بعد از اون ما رو بعد انتقام ترک می‌کنه و ما می‌مونیم و جنازه‌ها و اینجاست که سوال اصلی نمایشنامه خودشو ظاهر میشه. اینکه این انتقام درست بود؟ نیاز بود انقدر همه چیز رو به تباهی بره؟ و اینجاست که اوریپید طعم شیرین انتقام رو توی دهن مدئا و مخاطب خودش، تلخ می‌کنه.

این دومین نمایشنامه‌ای هست که من اوریپید می‌خونم. اولی زنان تروا بود و دومی مدئا. نمی‌دونم از بس این چند وقته ایلیاد و اودیسه و انه‌اید خوندم به متن‌ها عادت کردن یا تاثیر ترجمه‌ی محشر عبدالله کوثریه یا اینکه خود اوریپید راحت می‌نویسه ولی هر چی که هست، نمایشنامه بسیار خوش‌خوانیه. بخونید.

۲ از ۲۰۰ نمایشنامه

Way back in the day, I was at a movie theatre watching a movie, and it was a really weird movie. I had no idea what was going on throughout the entire film. People were just getting up and walking out. At the end of the movie, someone explained it to me, and I thought, “Wow! That’s so interesting! But they really should have handed out a pamphlet before the beginning of the movie to explain it.”

That exactly describes my feelings about this play. It was written in 431 B.C. Before diving in, I read a bit of what this play is or else I would have been entirely lost.

Jason and Medea have an epic love story—Medea betrays her family and helps Jason capture The Golden Fleece. The two burn bridges, but they have each other. They wed, and Medea has two children, sons. However, the play begins as Jason has cast off Medea and his sons in favor of marrying the daughter of the ruler of Corinth. How will Medea handle this news?

This couple deserves each other; both of them are extremely selfish. They never accept ownership for their own actions but constantly bemoan how things would have been better if the other person had done something differently. This play is quite surprising. Medea is certainly not a meek, submissive woman who can be discarded carelessly. She is an impressive strategist.

Overall, this is a tragedy worthy of a read.

This book is one of James Mustich’s 1,000 Books to Read.

2024 Reading Schedulet
JantMiddlemarch
FebtThe Grapes of Wrath
MartOliver Twist
AprtMadame Bovary
MaytA Clockwork Orange
JuntPossession
JultThe Folk of the Faraway Tree Collection
AugtCrime and Punishment
SeptHeart of Darkness
OcttMoby-Dick
NovtFar From the Madding Crowd
DectA Tale of Two Cities

Connect With Me!
Blog Twitter BookTube Facebook Insta

Bir aşk uğruna neler yapabilirsiniz? Onu birazcık görebilmek için saatlerce yol teperim? Onun için başka şehre taşınırım? Ülke belki? Kariyerimi bir kenara bırakıp onu seçerim? Ailemi yok sayarım? Kendimi? (Pis modern, şehirli, beyaz yakalı, ruhsuz en fazla ne yapabilirsin ki ben lafa gireceğim ondan sayıyorum, dur şimdi) Başka? Mesela toprağa ölümün tohumlarını ekmek için “O” alev nefesli boğaları sabana koşmaya gönderildiğinde hayatını kurtarır mısınız? Ya da altın postu sayısız koluyla sarılmış ejderhayı gözünüzü hiç kırpmadan öldürür müsünüz, kurtuluşun ışığını yakmak için? Bir kralı ve kızlarını yok edip ocağını söndürme?

Pekiiii? Tam tersini düşünün: Ya bunları yapmış biriyle birlikteyseniz? Dur hemen heyecanlanma. Onu aldattın ve O, buna tepkisi yüzünden şehirden kovuldu.

Kork şimdi!! Sakın, Öfkesinden! Yapabileceklerinden!

Diyelim ki kraliyet ailesine girmek için yaptın bunları? Kralda mevzuyu biliyor. Hafif de tırsıyor bu aşığın yapabileceklerinden ve şehirden sürüyor onu. Ve aşığımız hiçbir şey yapmadan gitmeye söz veriyor. Oh be! Bir soluklanabilirsin.

Niye rahatladın yahu????

DAHA ÇOK KORK!!!

(hafiften tekrar ürperdim)

Gerisi ve daha fazlası kitapta. Çeviri ve kitabın açıklamaları da son derece doyurucu, (sonnotlar şeklinde). Yok ben oyun okuyamam, yok ben mitolojiden anlamam, sevmem. Geçin bunları! Ama bu şahane oyunu sakın es geçmeyin. (Bakın biz hep buralardayız, yazdığımızın da arkasındayız, tereddüt edecek bir şey yok, ekleyin hemen sepete; lütfen bakın Zeus'un adını verdim)

UYARI: Kitabın önsözü spoiler içerir. Normalde böyle bir hataya düşmem. Dalgınlığıma geldi. Araya Aias'i aldım. 1 günde unutmuşum yediğim spoiler'i. (Ne kafalar var değil mi?

saoirse ronan’ın little women’da “women” diyip kitlendiği an gibi bir tragedya. muhteşem.

I have given up hope of ever seeing this play; this translation captures the bitterness that so often turns love to violent ends - fine example of Greek tragedy. I am still struck at what a powerful statement this play is on that thin line between love and hate (apology to the Persuaders) and how once crossed it is almost impossible not to trip over it and fall into deep despair.

n  ” Che cosa farà una donna così fiera e irrefrenabile, sotto il morso delle sciagure?”n


La voce della nutrice apre la scena raccontando l’antefatto.

Inviati da Pelia, re di Iolco (Tessaglia), gli Argonauti, guidati da Giasone, avevano raggiunto la Colchide (un antico stato georgiano sulla costa del Mar Nero) allo scopo di impossessarsi del Vello d’oro.
Medea, figlia del re, si innamora perdutamente di Giasone, tanto da tradire la sua stessa famiglia e usare le arti magiche per aiutarlo.
Ritornati in Tessaglia, Medea spinge le figlie di Pelia ad uccidere il padre.
Il dramma si svolge a Corinto, dove si sono rifugiati.
La coppia, però, ora è in crisi e Giasone, che ambisce al trono, ripudia Medea e sposa Glauce, la figlia del re di Corinto, Creonte.

Con questo disonore inizia la tragedia di Medea che reagisce furiosamente.
Le sue maledizioni arrivano alle orecchie del re che, con il consenso di Giasone, decide quindi di mandarla in esilio assieme ai suoi figli.
Disperazione e ferocia animano i discorsi di Medea che prepara la sua vendetta facendo credere di aver ritrovato la ragione e chiedendo in cambio un giorno per poter preparare la sua partenza. Manda in dono alla rivale un peplo ed una corona intrisi di veleno che la uccideranno assieme al padre.
Il culmine del dramma si raggiunge con la decisione di uccidere i suoi stessi figli cosi che il padre, Giasone, possa soffrirne per sempre.

Questo, in breve, lo sviluppo.


Alla voce di Medea si unisce quella del Coro delle donne di Corinto che condivide le sue considerazioni sull’infelicità di tutte le donne costrette da una realtà che le vede unicamente come schiave degli uomini:

”Tra tutte le creature che hanno vita e intelligenza noi donne siamo le più disgraziate.
Per prima cosa dobbiamo comprarci un marito, senza badare a spese, e procurarci un padrone del nostro corpo,
che è una sciagura ancora peggiore.”


Medea è ulteriormente ai margini per il suo essere non-greca, straniera, barbara e quindi, secondo la mentalità comune inferiore.
E’ Giasone stesso sostenendo di essere stato lui, in realtà, ad aiutarla salvandola dalla barbarie.

Ciò che sta succedendo è per Giasone perfettamente razionale.
L’uomo segue la ragion di Stato ma non è così per Medea:


”Anche tu diresti di no, se non ti tormentasse l’ossessione del letto.
Ma voi donne pensate di avere tutto, quando va bene a letto.
Ma se qualcosa a letto non va per il verso giusto, ecco che trasformate le relazioni più nobili e più belle nelle situazioni più squallide.
I mortali dovrebbero riprodursi in qualche altro modo, e la schiatta delle femmine non dovrebbe esistere: così non ci sarebbero disastri per gli umani.”


C’è in tutto una ambivalenza, a partire del tradimento che ha sempre due facce.

Doppia è l’ingiustizia compiuta contro Medea:
ripudiata come sposa ed esiliata.
L’esilio conserva il pregiudizio anch’esso duplice:
contro il suo essere barbara/straniera ma anche contro la sua fama di maga, colei che detiene una sapienza occulta.
Entrambe le condizioni, si ricongiungono nella pericolosità che lei rappresenta.

Doppia è Medea stessa:
l’amante tradita e la madre.

Alla compassione materna è concesso solo un attimo in cui le due anime dibattano:


Mi si schianta il cuore, donne, / a guardare gli occhi luminosi dei miei figli./ Non potrei mai farlo: addio ai miei piani di prima”

Ma subito dopo:

”Devono assolutamente morire./ E poiché devono morire, / a ucciderli sarò io che li ho generati.”


C’è un'altra cosa che ritorna spesso: la misura, intesa come equilibrio...


” Già la parola stessa, misura, risulta vincente; a praticarla, è di gran lunga la cosa migliore, per gli umani.
L’eccesso non offre vantaggi ai mortali, mai.
Piuttosto, reca sciagure maggiori,
quando un demone si infuria con la casa.”


Medea è consacrata per l’eternità a rappresentare una colpa indicibile.
L’atroce delitto la rende un’infanticida per di più mossa da sentimenti oscuri come la passione smodata e la vendetta cieca.

Medea la coraggiosa.
Medea il mostro.


”E mi accorgo del male che sto per compiere,
ma più potente dei miei piani è la furia del cuore, che per i mortali è causa delle più grandi sventure.”

completely understandable actually

تجربه خیلی جالبی بود خواندن مده‌آ. چون طی یک هم‌خوانی خواندمش و از هم‌خوانان باسوادم خیلی آموختم. مثل بقیه نمایش‌نامه‌های کلاسیک یونانی چاپ شده توسط بیدگل از موخره و مقاله پیوست آن هم یاد گرفتم. قسمت درخشان این نمایشنامه که احتمالا هیچ‌گاه از یاد نخواهم برد؛ برای من، دیالوگِ مناجات‌گونه همسرایان با آفرودیت الهه عشق بود:
n  
_ عشق فوران می‌کند و رسوایی و ننگ به بار می‌آورد. اما اگر الهه عشق به اندازه بیاید، هیچ موهبتی جای آن را نمی‌گیرد. باشد که تو هرگز، ای بانوی قبرس (منظور آفرودیت است) تیرهای زهرآگین کمان زرینت را به سوی من نشانه نروی، تیر‌هایی که هیچ‌کس را از آن گریزی نیست.
باشد که خویشتن‌داری،‌ این دلنشین‌ترین پیشکش آسمان، مرا خشنود سازد. باشد که آفرودیت هرگز دلم را از تب عشق دیگری نلرزاند و مرا گرفتار خشم و بدنامی‌های بی‌پایان نسازد. باشد که این الهه پیوندهای سازگار را ارج نهد و آمیزش‌های زنان را از سر دانایی سازمان دهد. آه خانه و سرزمین پدری، من به خدایان نماز می‌برم، باشد که هرگز، هرگز، بی‌سرزمین نباشم. بی‌آن، زندگی دردناک، اندوهبار و سراسر نومیدی‌ست که آدمی تاب آن ندارد. اگر این باشد، بگذار بمیرم و این زندگی را به پایان رسانم. هیچ مصیبتی بدتر از بی‌وطنی نیست.
این را از زبان دیگران نمی‌گویم، خود آن را به چشم دیده‌ام. تو نه شهری داری، نه یاری که در این مصائب جانکاه غم تو خورد. در بدنامی و ننگ هلاک شود آن مردی که به دوستارانش بدی می‌کند و سفره دلش را نزد آن یاران شریف نمی‌گیرند! چنین مردی هرگز یار من نخواهد بود.
n

I haven't read any of the other translations or "versions" of Medea, but this was a magical place to start. The plot seems to be all there, but the language has been intensely stripped back (in contrast to Iphigenia at Aulis which I just read by an unknown, and which featured old-fashioned sounding speech). Here the language is not modern, exactly, it is just very minimalist.

And now I see my utter ruin!
Troubles come upon me like great waves
And my small ship has no hope of a harbour

Read in a couple of hours. Transformative.

Yeesh, talk about a tragedy. This is about as dark as it gets, plot-wise.

Stronger than lover's love is lover's hate. Incurable, in each, the wounds they make."
― Euripides

Euripides" revenge drama retells the myth of Medea, who, smitten by Jason of Argonaut fame, gives up everything, family and country, to help him capture the Golden Fleece. She even kills her brother. She does all this in exchange for the promise of marriage.

After ten years and two sons, Jason decides to leave her for a more advantageous marriage to a royal princess. Then, in a rage, she orchestrates the death of the princess and, inadvertently, her father, the King. Finally, Medea realizes that her children may pay the price for her deeds and decides to kill them herself rather than leave the act to individuals who may enact revenge more cruelly. This action, she surmises, will devastate the unfaithful Jason.

From the view of tragedy and play structure, this is an excellent drama. However, I found both protagonists unsympathetic, which hampered my ability to empathize and enjoy the audio production.

Differing Interpretations

I read the play as part of a course on Greek Tragedy and was surprised to learn that Medea did NOT murder her children in the original myth. Instead, according to the lecturer, Euripides added this action for dramatic effect. So I researched and found that contemporary retellings (Stephan Fry and Gustav Schwab) use Euripides as their only source. However, Robert Graves tells a different tale. He says that the Corinthians, enraged by the Princess's and King's deaths, stoned the children to death. Graves states:

'Mislead by the dramatist Euripides, whom the Corinthians bribed with fifteen talents of gold to absolve them of the guilt; many pretend that Medea killed two of her own children." (p.558).

«یک زن مدرن ممکن است مده‌آ را به عنوان نمونه‌ای از تنگناهایی که زنان را در زندگیِ امروزی آزار می‌‌دهد، تفسیر کند: تنها راه دستیابی به موفقیت در این جهان زدودنِ زنانگی و مادرانگی است.»

(من نسخه‌ی بیدگل را --با آن ترجمه‌ی فوق‌العاده-- خواندم که در گودریدز به اشتباه روی نسخه‌ی سنکا اضافه شده است.)