...
Show More
4+
Λίγα λόγια προς το παρόν και θα εξηγηθώ περισσότερο, μόλις τακτοποιήσω τις σκέψεις στην κεφάλα μου.
Για να διαβάσεις και να απολαύσεις ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα, πρέπει να είναι αστυνομικό. Εμ διόρθωση! Γράψε λάθος.
Για να διαβάσεις και να απολαύσεις ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα, πρέπει να μην είναι αστυνομικό. Εμ διόρθωση! Γράψε λάθος.
Ένα καλό μυθιστόρημα που μπορείς να απολαύσεις και να στοχαστείς πάνω σ' αυτό, να μαλώσεις με το συγγραφέα του και τον εαυτό σου, ανήκει στην Τέχνη και τον άνθρωπο, είναι τέτοιο που σαν τα μαλλιά του Έζρα Τζένινγκς, περιπλέκονται ακανόνιστα η Λογοτεχνία με τη Ζωή. Ένα κακό μυθιστόρημα έχει το γνώρισμα να ανήκει σε είδη και σε τύπους, το έχουμε ανάγκη για να μπορεί να ταξινομηθεί και να αξιολογηθεί με ένα τρόπο, διαφορετικά θα κατέληγε σαν όλα εκείνα τα βιβλία που γυρνούν αξιοθρήνητοι τύποι για να τα πουλήσουν μόνοι τους στα βιβλιοπωλεία και τα σπίτια, σαν τους παλιούς πλασιέδες, για μια υστεροφημία που τους έχει κοστίσει περισσότερο σε χρήμα και λιγότερο σε ουσία. Το καλό βιβλίο ακόμα και όταν σε προκαλεί να αντιδράσεις, δεν έχει ανάγκη να το πουλήσει κάποιος, πουλιέται μόνο του.
Ας πούμε αυτό: κόλλησε πολλές φορές, το παράτησα, έκανα άλλα πράγματα, χάζεψα άλλα βιβλία, όμως δεν το άφησα. Δε θα συγχωρούσα στον εαυτό μου να παραμελήσω ένα συγγραφέα που μου άνοιξε πολλούς δρόμους με το Άρμαντεϊλ και επιβραβεύτηκε η προσπάθεια. Είναι ένα καλό και ποιοτικό μυθιστόρημα ψυχαγωγίας. Δε θα το συγκρίνεις ποτέ με ένα απ' τα έργα που ανήκουν στην Υψηλή Φιλοσοφία, όπως χαρακτήρισε ο Καμύ, μια ειδικού τύπου κατηγορία Λογοτεχνίας, που δεν έχει καμία σχέση με τα χαρακτηρισμένα ως φιλοσοφικά αφηγήματα, ή φιλοσοφικές παραβολές. Πέρασα απ' τα 2 αστέρια, στα 3,5 και από 'κει στα 2,5, ώστε να καταλήξω στο 4+. Λυπάμαι που η επιμέλεια της Μέδουσας ενώ ήταν τόσο προσεκτική, υπήρξε τόσο άτσαλη στο ορθογραφικό χτένισμα.
Κάτι ακόμη πριν κλείσω αυτές τις πρώτες σκέψεις: Για όποιον το έχει διαβάσει, ο δεύτερος πρόλογος του συγγραφέα, δεν είναι προσπάθεια για να εισπράξει συμπάθεια, ή οίκτο. Ο Κόλλινς δεν είχε τέτοια ανάγκη. Αυτό που δηλώνει είναι πραγματική υπερηφάνεια που τα κατάφερε στην υπερπροσπάθεια του και ειλικρινή κι ασυγκράτητη ευγνωμοσύνη που ο κόσμος αγάπησε το αποτέλεσμα. Υπήρξε μια εποχή που δεν υπήρχαν Enbrel ή Humira, δεν ήταν καν διαδεδομένη η χρήση της κορτιζόνης με τέτοιο εντοπισμό, που μοιάζει αυτή η περίοδος με κάθε περίπτωση που δεν έχει γίνει διάγνωση κι ακόμη είσαι στο έλεος μεσοβέζικων μέτρων, ακινητοποιημένος κι ανεπαρκώς αυτοεξυπηρετούμενος. Γι' αυτό και έργα σαν αυτό και τη Χαρά της ζωής, του Ζολά στέκονται σε μια περίοπτη θέση.
Και ακόμη αυτό, 150 χρόνια πριν, 30 αφού γράφτηκε το Die Traumdeutung, 35 αφού γράφτηκε το Drei Abhandlungen zur Sexualtheorie, 44 αφού γράφτηκε το Zur Einführung des Narzißmus κάνει το Φρόϋντ να μοιάζει με παιδί που έβαλε το χέρι του στο τάπερ, πριν αποφανθεί ότι έχει μέσα κουλουράκια.
Και επίσης, απ' όσο γνωρίζω είναι η πρώτη φορά παγκοσμίως που έγινε αναφορά σε εκείνη την αρνητική επίπτωση του καπνού στην οποία βασίζεται η κερδοφορία των καπνοβιομηχανιών.
Επιπλέον, είναι ο πρώτος και μάλιστα στην πουριτανή Αγγλία, που γραπτά αναγνωρίζει αυτή την κατηγορία αντρών, που στην εποχή μας χαρακτηρίστηκαν ως metrosexual.
Εκπληκτικές ψυχογραφίες και αντιδράσεις πιστά αληθοφανείς. Ειδικά για την περίπτωση της Κλακ κρίμα που δεν πρόλαβε να τη διαβάσει ο Σοπενάουερ, αλλά μάλλον την είχε υπ' όψιν του ο Νίτσε. Με αυτό δεν υπονοώ κανενός τύπου αντιγραφές, αλλά τη συνέχεια στην παγκόσμια τοιχοποιία. Και ο τρόπος που ο συγγραφέας απ' το ρόλο του Μπέτερεντζ, του ευγενικού αυτού οικονόμου που πιστεύει με όλη του την ψυχή πως μόνο για όσο η καρδιά υπερισχύει της λογικής οι δεσμοί διατηρούνται, περνάει στην ψευδεπιφατική θρησκόληπτη και κατά βάση νιχιλίστρια Κλακ, είναι σχεδόν συγκλονιστικός. Με την περίπτωση του Φράνκλιν ο συγγραφέας δίνει τη δική του ερμηνεία στο γιατί ρεαλισμός και όχι νατουραλισμός. Με την κουτσή Λούσυ βρίσκουμε την ωραιότερη υπεράσπιση που θα μπορούσε να υπάρξει, σε όλους εκείνους τους ανθρώπους που τους απέρριψαν και εισέπραξαν αδιαφορία και συμβατικότητα, στους τρόπους των άλλων. Έστω κι αν αυτό δεν ήταν αληθινό. Στα δε εξωτερικά χαρακτηριστικά του Έζρα Τζένιγγκς κανείς δε μπορεί να αρνηθεί ότι ο τρόπος που σμιλεύονται, αιτιολογεί το λόγο της αυθόρμητης αντιπάθειας των άλλων ( δεν εννοώ το χρώμα της επιδερμίδας ).
Δεν εντόπισα κανένα απ' τα δεδομένα εκείνα που θα έλυναν ένα γρίφο, αλλά έκανα αυτό που μου ζήτησε ο συγγραφέας, χρησιμοποιήσα τα πρώτα δέκα κεφάλαια για να καταλήξω στο ποιος είναι τι και αυτό αρκεί, γιατί πραγματικά τα γεγονότα εξαρτώνται απ' το ποιόν εκείνων που επενέργησαν.
Και κάτι ακόμη εξ' ίσου αν όχι περισσότερο σημαντικό από άλλα: Πριν μερικά χρόνια, ένας πολύ δραστήριος φίλος μου, αρκετά μεγαλύτερος αλλά ντούρος, αθλητικός, κινητικός πέρασε ένα δριμύ επεισόδιο αποπληξίας. Η πρώτη φορά που συναντηθήκαμε, υπήρξε σοκαριστική για 'μενα. Δε θα μπορούσε να περιγραφεί καλύτερα και να ζωντανέψει στα μάτια μου απ' τον τρόπο που αναδύεται το σκηνικό της συνάντησης του Φράνκλιν με τον Κάντυ.
Θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμη, θα ήθελα να βάλω κάποια υπέροχα αποσπάσματα, νομίζω όμως πως τελικά δε θα το κάνω και ότι δε θέλω ούτε να συμπληρώσω άλλα πράγματα. Ίσως μόνο αυτό, ο συγγραφέας γίνεται τόσο πειστικός μέσα στους ρόλους που είναι πολύ εύκολο να νομίσεις ότι οι απόψεις και οι θέσεις και στάσεις είναι δικές του και τελικά να χρειαστεί να γυρίσεις πολλές σελίδες πίσω, όταν πια έχεις μπει μέσα σε ένα άλλο χαρακτήρα, για να αναθεωρήσεις κάτι. Κι ίσως αναγνωρίσεις την ευφυία αυτού του ανθρώπου, που για το ποιόν του συγγραφέα σου μιλάει κάτω απ' την επιδερμίδα και αφήνει τους χαρακτήρες να αλληλεπιδρούν. Θα του αναγνωρίσεις επίσης πιστεύω, ότι αποφεύγει την αχρείαστη δραματικότητα.
Τέλος, όπως στο πρότυπο του Γκαμποριό, οι αστυνομικοί δεν διακρίνονται σε έξυπνους ιδιωτικούς και βλάκες δημοσίους υπαλλήλους, αλλά σε παρατηρητικούς, δραστήριους και επιμελείς αναλυτές των εμπειριών τους και σε βιαστικούς υπαλλήλους του βιβλίου. Αυτό δεν τους κάνει απαραίτητα πρωταγωνιστές, αλλά τουλάχιστον ακόμη κι αν μας παρασέρνουν στα λάθη τους, το κάνουν γοητευτικά και με αληθοφάνεια.
Το κύριο μέλημα του συγγραφέα είναι να μας χαιρετήσει με την άποψη πως η Λογική και το Συναίσθημα δε μπορούν να είναι μονόδρομοι, αλλά δυο πλευρές του εσωτερικού διαλόγου, στις οποίες αναγνωρίζεται ίση μεταχείριση κι όταν η μια γίνεται υποκειμενική, η άλλη αναπόφευκτα πρέπει να είναι αντικειμενική, για να συνεχίσει να είναι ο κόσμος, ανθρώπινος κόσμος κι όχι κόσμος των ατόμων.
Λίγα λόγια προς το παρόν και θα εξηγηθώ περισσότερο, μόλις τακτοποιήσω τις σκέψεις στην κεφάλα μου.
Για να διαβάσεις και να απολαύσεις ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα, πρέπει να είναι αστυνομικό. Εμ διόρθωση! Γράψε λάθος.
Για να διαβάσεις και να απολαύσεις ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα, πρέπει να μην είναι αστυνομικό. Εμ διόρθωση! Γράψε λάθος.
Ένα καλό μυθιστόρημα που μπορείς να απολαύσεις και να στοχαστείς πάνω σ' αυτό, να μαλώσεις με το συγγραφέα του και τον εαυτό σου, ανήκει στην Τέχνη και τον άνθρωπο, είναι τέτοιο που σαν τα μαλλιά του Έζρα Τζένινγκς, περιπλέκονται ακανόνιστα η Λογοτεχνία με τη Ζωή. Ένα κακό μυθιστόρημα έχει το γνώρισμα να ανήκει σε είδη και σε τύπους, το έχουμε ανάγκη για να μπορεί να ταξινομηθεί και να αξιολογηθεί με ένα τρόπο, διαφορετικά θα κατέληγε σαν όλα εκείνα τα βιβλία που γυρνούν αξιοθρήνητοι τύποι για να τα πουλήσουν μόνοι τους στα βιβλιοπωλεία και τα σπίτια, σαν τους παλιούς πλασιέδες, για μια υστεροφημία που τους έχει κοστίσει περισσότερο σε χρήμα και λιγότερο σε ουσία. Το καλό βιβλίο ακόμα και όταν σε προκαλεί να αντιδράσεις, δεν έχει ανάγκη να το πουλήσει κάποιος, πουλιέται μόνο του.
Ας πούμε αυτό: κόλλησε πολλές φορές, το παράτησα, έκανα άλλα πράγματα, χάζεψα άλλα βιβλία, όμως δεν το άφησα. Δε θα συγχωρούσα στον εαυτό μου να παραμελήσω ένα συγγραφέα που μου άνοιξε πολλούς δρόμους με το Άρμαντεϊλ και επιβραβεύτηκε η προσπάθεια. Είναι ένα καλό και ποιοτικό μυθιστόρημα ψυχαγωγίας. Δε θα το συγκρίνεις ποτέ με ένα απ' τα έργα που ανήκουν στην Υψηλή Φιλοσοφία, όπως χαρακτήρισε ο Καμύ, μια ειδικού τύπου κατηγορία Λογοτεχνίας, που δεν έχει καμία σχέση με τα χαρακτηρισμένα ως φιλοσοφικά αφηγήματα, ή φιλοσοφικές παραβολές. Πέρασα απ' τα 2 αστέρια, στα 3,5 και από 'κει στα 2,5, ώστε να καταλήξω στο 4+. Λυπάμαι που η επιμέλεια της Μέδουσας ενώ ήταν τόσο προσεκτική, υπήρξε τόσο άτσαλη στο ορθογραφικό χτένισμα.
Κάτι ακόμη πριν κλείσω αυτές τις πρώτες σκέψεις: Για όποιον το έχει διαβάσει, ο δεύτερος πρόλογος του συγγραφέα, δεν είναι προσπάθεια για να εισπράξει συμπάθεια, ή οίκτο. Ο Κόλλινς δεν είχε τέτοια ανάγκη. Αυτό που δηλώνει είναι πραγματική υπερηφάνεια που τα κατάφερε στην υπερπροσπάθεια του και ειλικρινή κι ασυγκράτητη ευγνωμοσύνη που ο κόσμος αγάπησε το αποτέλεσμα. Υπήρξε μια εποχή που δεν υπήρχαν Enbrel ή Humira, δεν ήταν καν διαδεδομένη η χρήση της κορτιζόνης με τέτοιο εντοπισμό, που μοιάζει αυτή η περίοδος με κάθε περίπτωση που δεν έχει γίνει διάγνωση κι ακόμη είσαι στο έλεος μεσοβέζικων μέτρων, ακινητοποιημένος κι ανεπαρκώς αυτοεξυπηρετούμενος. Γι' αυτό και έργα σαν αυτό και τη Χαρά της ζωής, του Ζολά στέκονται σε μια περίοπτη θέση.
Και ακόμη αυτό, 150 χρόνια πριν, 30 αφού γράφτηκε το Die Traumdeutung, 35 αφού γράφτηκε το Drei Abhandlungen zur Sexualtheorie, 44 αφού γράφτηκε το Zur Einführung des Narzißmus κάνει το Φρόϋντ να μοιάζει με παιδί που έβαλε το χέρι του στο τάπερ, πριν αποφανθεί ότι έχει μέσα κουλουράκια.
Και επίσης, απ' όσο γνωρίζω είναι η πρώτη φορά παγκοσμίως που έγινε αναφορά σε εκείνη την αρνητική επίπτωση του καπνού στην οποία βασίζεται η κερδοφορία των καπνοβιομηχανιών.
Επιπλέον, είναι ο πρώτος και μάλιστα στην πουριτανή Αγγλία, που γραπτά αναγνωρίζει αυτή την κατηγορία αντρών, που στην εποχή μας χαρακτηρίστηκαν ως metrosexual.
Εκπληκτικές ψυχογραφίες και αντιδράσεις πιστά αληθοφανείς. Ειδικά για την περίπτωση της Κλακ κρίμα που δεν πρόλαβε να τη διαβάσει ο Σοπενάουερ, αλλά μάλλον την είχε υπ' όψιν του ο Νίτσε. Με αυτό δεν υπονοώ κανενός τύπου αντιγραφές, αλλά τη συνέχεια στην παγκόσμια τοιχοποιία. Και ο τρόπος που ο συγγραφέας απ' το ρόλο του Μπέτερεντζ, του ευγενικού αυτού οικονόμου που πιστεύει με όλη του την ψυχή πως μόνο για όσο η καρδιά υπερισχύει της λογικής οι δεσμοί διατηρούνται, περνάει στην ψευδεπιφατική θρησκόληπτη και κατά βάση νιχιλίστρια Κλακ, είναι σχεδόν συγκλονιστικός. Με την περίπτωση του Φράνκλιν ο συγγραφέας δίνει τη δική του ερμηνεία στο γιατί ρεαλισμός και όχι νατουραλισμός. Με την κουτσή Λούσυ βρίσκουμε την ωραιότερη υπεράσπιση που θα μπορούσε να υπάρξει, σε όλους εκείνους τους ανθρώπους που τους απέρριψαν και εισέπραξαν αδιαφορία και συμβατικότητα, στους τρόπους των άλλων. Έστω κι αν αυτό δεν ήταν αληθινό. Στα δε εξωτερικά χαρακτηριστικά του Έζρα Τζένιγγκς κανείς δε μπορεί να αρνηθεί ότι ο τρόπος που σμιλεύονται, αιτιολογεί το λόγο της αυθόρμητης αντιπάθειας των άλλων ( δεν εννοώ το χρώμα της επιδερμίδας ).
Δεν εντόπισα κανένα απ' τα δεδομένα εκείνα που θα έλυναν ένα γρίφο, αλλά έκανα αυτό που μου ζήτησε ο συγγραφέας, χρησιμοποιήσα τα πρώτα δέκα κεφάλαια για να καταλήξω στο ποιος είναι τι και αυτό αρκεί, γιατί πραγματικά τα γεγονότα εξαρτώνται απ' το ποιόν εκείνων που επενέργησαν.
Και κάτι ακόμη εξ' ίσου αν όχι περισσότερο σημαντικό από άλλα: Πριν μερικά χρόνια, ένας πολύ δραστήριος φίλος μου, αρκετά μεγαλύτερος αλλά ντούρος, αθλητικός, κινητικός πέρασε ένα δριμύ επεισόδιο αποπληξίας. Η πρώτη φορά που συναντηθήκαμε, υπήρξε σοκαριστική για 'μενα. Δε θα μπορούσε να περιγραφεί καλύτερα και να ζωντανέψει στα μάτια μου απ' τον τρόπο που αναδύεται το σκηνικό της συνάντησης του Φράνκλιν με τον Κάντυ.
Θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμη, θα ήθελα να βάλω κάποια υπέροχα αποσπάσματα, νομίζω όμως πως τελικά δε θα το κάνω και ότι δε θέλω ούτε να συμπληρώσω άλλα πράγματα. Ίσως μόνο αυτό, ο συγγραφέας γίνεται τόσο πειστικός μέσα στους ρόλους που είναι πολύ εύκολο να νομίσεις ότι οι απόψεις και οι θέσεις και στάσεις είναι δικές του και τελικά να χρειαστεί να γυρίσεις πολλές σελίδες πίσω, όταν πια έχεις μπει μέσα σε ένα άλλο χαρακτήρα, για να αναθεωρήσεις κάτι. Κι ίσως αναγνωρίσεις την ευφυία αυτού του ανθρώπου, που για το ποιόν του συγγραφέα σου μιλάει κάτω απ' την επιδερμίδα και αφήνει τους χαρακτήρες να αλληλεπιδρούν. Θα του αναγνωρίσεις επίσης πιστεύω, ότι αποφεύγει την αχρείαστη δραματικότητα.
Τέλος, όπως στο πρότυπο του Γκαμποριό, οι αστυνομικοί δεν διακρίνονται σε έξυπνους ιδιωτικούς και βλάκες δημοσίους υπαλλήλους, αλλά σε παρατηρητικούς, δραστήριους και επιμελείς αναλυτές των εμπειριών τους και σε βιαστικούς υπαλλήλους του βιβλίου. Αυτό δεν τους κάνει απαραίτητα πρωταγωνιστές, αλλά τουλάχιστον ακόμη κι αν μας παρασέρνουν στα λάθη τους, το κάνουν γοητευτικά και με αληθοφάνεια.
Το κύριο μέλημα του συγγραφέα είναι να μας χαιρετήσει με την άποψη πως η Λογική και το Συναίσθημα δε μπορούν να είναι μονόδρομοι, αλλά δυο πλευρές του εσωτερικού διαλόγου, στις οποίες αναγνωρίζεται ίση μεταχείριση κι όταν η μια γίνεται υποκειμενική, η άλλη αναπόφευκτα πρέπει να είναι αντικειμενική, για να συνεχίσει να είναι ο κόσμος, ανθρώπινος κόσμος κι όχι κόσμος των ατόμων.