İnsanın özünün aslında delirmekten geldiğini anormal olarak kabul edilen bu ruh durumunun aslında gerçek normal olduğunu retorik bir şekilde anlatan mükemmel bir eser. Eğer ki saf mutluluğa ya da bir yakını olan huzura erişmek istiyorsanız biraz kafayı kırmış olmanız gerektiği kanısına sizi bir anda vardırıyor kitabın sonunda, ironik olan şu ki erasmus bir yolculuk sırasında kankası thomas’ı eğlendirmek için bu kitabı yazıyor rönesans döneminde fakat tamamen anlayıp özümsemek için sadece yunan mitolojisine hakim olmak yetmiyor aynı zamanda romanınkini de bilmeniz gerekiyor, bir benzeri olan kitaplar “ütopya, devlet, ilyada, adagai” tarzında eserlerin bir çoğunu okuyup hakim olmak gerek ama ben okumadığım halde eğlendim sahiden harika bir yazım stili vardı

Erasmus Aydınlanma çağının çekirdeğini oluşturan hümanizma ruhunun tohumlarını atan, aydınlanmanın öncül figürlerinden biri. Deliliğe Övgü ise kendisinin tabiriyle pek ciddi olmayan, dostu Thomas Morus'u keyiflendirmek için kaleme aldığı bir metin. Bir anlayış kırılıp yerine bir başka anlayış ikame olurken yazılmış ve döneme sinmiş değişim rüzgarlarının bütünüyle hissedilebileceği bir klasik Deliliğe Övgü. Tarihin en büyük zihin kırılmasının izdüşümlerinden biri olan bu eseri okumak bana göre okuyucuya "bir kitap okudum hayatım değişti" dedirtecek kitaplardan. Erasmus bu eserde başta Hıristiyanlığın köklerini aldığı Stoa düşüncesi olmak üzere, "bilgeliğe", çileciliğe, hazzı yok sayan birçok muhafazakar değere saldırıyor. Ama buna karşın Hıristiyanlığı bir öz olarak kabul ediyor ve kendisi açısından bir "gerçek dindarlık" tarifi yapıyor. Hiciv, güldürü ve felsefenin bir arada kullanıldığı eskimemiş, eskimeyecek bir yapıt.

A través de quinientos años nos llega la voz certera e irónica de una figura del Renacimiento: Erasmo de Rotterdam (1466-1536), quien sin él quererlo contribuyó con sus observaciones vertidas en esta obra a la Reforma Protestante emprendida por Lutero (1483-1546) algunos años después, ya que este último tomó algunas ideas de la obra del sabio holandés.

Erasmo crea una especie de ensayo en forma de monólogo y quien habla es un personaje muy singular: la locura. Pero la locura entendida, o al menos así lo entendí yo, como la necedad, la candidez, la estulticia, la insensatez; quien habla es un personaje sin pretensiones, ni ínfulas de grandeza, al contrario es alguien humilde, despreocupado, sin malicia e inspirado por la naturaleza.

Desde esa postura, Erasmo crítica acremente a la sociedad de su tiempo que en esencia sigue siendo la misma que quinientos años después. En especial se ensaña con los gobernantes, los eruditos y el clero. Pero también nos pone en su perspectiva particular la condición humana, dejándonos ver que es mejor vivir “engañado” o en la ilusión que en la amarga realidad.

En la parte final el autor hace su particular interpretación de las Sagradas Escrituras y él encuentra una afinidad natural de la religión cristiana con la “locura” y nos dice que esta religión parece relacionarse mucho menos claramente con la sabiduría. Para muestra basta un botón:

“Padre, perdónalos porque no saben lo que hacen.”

"Doar prostia încetineşte scurgerea tinereţii şi alungă nesuferita bătrâneţe", scrie Erasmus din Rotterdam către prietenul sau Thomas Morus, în preambulul acestei lucrări.
O critică amuzantă, minuţioasă şi foarte sinceră a societăţii umane, făcută de zeiţa Nebunia, un personaj efervescent şi extrem de bine dispus, care nu se fereşte să înfiereze, într-un lung şi picant monolog, teatralitatea şi formalismul, ipocrizia şi dublele standarde, cu accente deosebite asupra filosofilor şi, mai cu seama, a teologilor vremii.
Spre finalul lucrării, tonul zeflemitor este abandonat şi este înlocuit de cea mai serioasă analiză teologică, desprinzând o concluzie dură, amară, dar extrem de reală:
"Stă scris în primul capitol al Eclesiastului: "Numărul proştilor este nesfârşit". Şi în acest număr nesfârşit nu sunt oare cuprinşi toţi muritorii, în afară de câţiva, pe care mă îndoiesc să-i fi văzut vreodată cineva la faţă? Ieremia o spune încă mai răspicat în capitolul zece: "atunci se arată omul cât este de prost cu ştiinţa lui". El atribuie înţelepciunea numai lui Dumnezeu şi lasă prostia tuturor oamenilor. Spusese doar ceva mai sus:"înţeleptul să nu se laude cu înţelepciunea lui". Şi de ce să nu se laude, cuvioase Ieremia? Pentru că, răspunde el, n-are niciun fel de înţelepciune. Şi mă întorn la Eclesiast. Când acesta strigă: "O, deşertăciune a deşertăciunilor! Totul este deşertăciune!, credeţi că a înţeles altceva decât ce am spus şi noi, anume că viata întreagă nu-i decât o amăgire a Prostiei? Şi astfel întăreşte lauda lui Cicero, care n-ar putea fi repetată îndeajuns: "Pământul este plin de proşti". Mai zice iarăşi acelaşi înţelept Eclesiast: "Prostul se schimbă ca luna, înţeleptul este statornic ca soarele", vrând în ăst chip să arate că toţi oamenii sunt nerozi şi că numai lui Dumnezeu i se cuvine numele de înţelept."

Ben çok beğendim. Bilemiyorum nasıl tarif edeyim bu kitabı. Ciddi manada ağır bir kitap. Bir alt yapı istiyor. Öyle "hadi bi kitap okuyayım havam olur biraz hem sarı sarı güzelde bir şekli var" diye alıp okuyabileceğiniz bi kitap değil. 15 dakika sonra atıverirsiniz kenara valla.

Dolayısıyla benimde çok vaktimi aldı okumak. Zaten kitabın yarısı açıklamalardan oluşuyo neredeyse. Çevirmen hanım elinden geleni yapmış sağolsun. Ağır ağır okuyunca zaman alıyo ama anlıyorsunuzki Erasmus bize çok önemli bir ders veriyor.

"Delilik iyidir". Mutluluğun peşinden koşuyorsanız bilinçlisinizdir. Bir plan program yapar kendinize hedefler koyar ve peşinde koşarsınız. Ancak söylemesi ayıp nah yakalarsınız!

Zira mutluluğun önündeki en büyük engel bilinçtir. Delirdiğiniz gün mutlu olursunuz ancak akılla ömrünüz boyunca asla mutlu olamazsınız. Mutluluk dediğiniz şey zaten deliliğin ta kendisidir ki planlı bir şekilde deliremezsiniz:)

Sizi kandırmaya çalışanlar vardır hayatta. Neredeyse herkes size kandırmaya çalışır. Dolayısıyla aslında bütün dünya birbirini kandırmaya çalışıyordur. Herkes bir başkasının önüne yem atar. Herkeste bu yemlere atlar. Mutlu olacaklarını zannederler. Özellikle modern zamanlarda bu işler böyledir. Başkalarını izler, onlar gibi olmak ister, onlar gibi olunca mutlu olacağınızı zannedersiniz, ancak onlarda mutlu değildir, bilmezsiniz.

Sizi en çok kandırmaya çalışanlar, dinciler, hukukçular, doktorlardır. Söylediklerinin tamamı yalandır, tamamı. Ancak siz genede kendinizi onların kollarına bırakırsınız.Onlarsa binbir yalan söylerler ve ne sağlığınızı koruyabilirler, ne hakkınızı savunabilirler, ne de öbür dünyanızı kurtarabilirler. Siz ise ancak onlara kobay olursunuz.

Delilerse korkmaz, utanmaz, üzülmez. Onlar hep mutludurlar. Siz ise hep birşeyleri kaybetme korkusuyla yaşar, zaman zaman kaybeder ve sonunda da çok üzülürsünüz. Çünkü o küçük kafalarınızın içinde gereksiz akıllarınız vardır. Mutluluğa giden yoldaki belki de tek ve en büyük engeliniz...

Ya ben bu aforizma tarzı eserleri sevemiyorum..
Öğüt veren ya da bu tarz kitaplar beni çok sıkıyor..
O yüzfen ben hiç beğenmedim ve çok sıkıldım..
Bir Challenge ta geçtiği için okuduğum bu kitabı yarım da bırakamadım..

“Căci răposat-a Erasmus, de-a părinților noștri/ Gura slăvit, a pierit gloria lumii întregi.”- din “Elegie la mormântul lui Erasmus din Rotterdam” de Nicolaus Olahus

Deci, “Elogiul nebuniei (sau cuvântare spre lauda prostiei)” de Erasmus din Rotterdam.
O cărțulie ce astăzi ar stârni comentarii de tipul: “păi și eu pot critica prostia în aceeași manieră, ce e și cu Erasmus ăsta de primește atâția lauri?” sau “ce misogin, zice că femeile sunt proaste!”, iar pentru a combate și în cazul dat prostia (

Rica ederim, bana söyleyiniz, insan kendinden nefret ederse, birini sevebilir mi? Kendi kalbi ile barışık olmazsa başkalarıyla iyi geçinebilir mi? Kendi varlığından canı sıkkın ve yorgun ise topluluğa hoşluk getirebilir mi? Bu soruların hepsine evetle cevap vermek için, deliliğin kendinden daha deli olmak lazımdır.
.
Yıllardır ama yıllardır okunmayı bekleyen kitaplarımdandı. Elifthereader kurgu dışı bir kitap kategorisi için seçtim ve nihayet okudum. Herkes az biraz deli değil midir? Elbette burada deli kelimesini ruhsal bir rahatsızlık olarak kendine veya başkalarına zarar veren anlamında değil basitçe çılgınlık halinde kullanıyorum. Herkes kendini alkışlamalı bunu yapıyorsa da delidir. Herkes kendi olmalı, kendi olduğu kadar da delidir. Deli mutlu olandır, özgür olandır, yaşayandır. Adı üzerinde Deliliğe Övgü hakkında yazmış Erasmus. Kilisenin yozlaşmasına karşı sert duruşunu da sürekli olarak gösteriyor. Thomas Moore'un yakın bir arkadaşı Erasmus. Bir de kitaba Ahmet Cemal’in bu kitap hakkında yazmış olduğu oyun eklenilmiş. Ben kitabı okumaktan yer yer büyük bir keyifl aldım ancak oyunu pek beğenemedim. Herkesin okuması gereken kitaplardan Deliliğe Övgü. Ben de okuduğuma memnun oldum.

In praising Folly, Desiderius Erasmus is challenging all of us to recognize the folly in each of us. With a sharp wit that is informed by an ethic of humanistic compassion, Erasmus in his essay In Praise of Folly (1511) combines thoughtful philosophic meditation with trenchant social criticism, all in a manner that is extraordinarily fun to read.

Desiderius Erasmus himself is a fascinating individual with whom to spend some time. A Dutchman (his full name, in Latin, was “Desiderius Erasmus Roterodamus,” or “Desiderius Erasmus of Rotterdam”), he is one of Holland’s first great writers – a philosopher and theologian whose work resonates with extraordinary intellectual breadth and depth.

A Roman Catholic priest, Erasmus embodied the ideas of Christian humanism – the concept that Christianity, rather than following the medieval habit of despising everything human as weak and sinful and grotesque, could draw from the values of the then-new Renaissance, and could celebrate what is good and noble in humankind. He was called “the Prince of the Humanists,” and his friends within the Northern Renaissance included fellow humanists like Sir Thomas More.

Erasmus dedicated In Praise of Folly to his friend More, asking, with evident amusement, “[W]hat injustice is it that when we allow every course of life its recreation, that study [of folly] only should have none?” (p. 3). He adds, in a jab at some Church officials, that “you’ll meet with some so preposterously religious that they will sooner endure the broadest scoffs even against Christ Himself than hear the Pope, or a prince, be touched in the least” (p. 4). Anticipating perhaps that his essay might hit too close to home with some of his readers, Erasmus adds that “he that spares no sort of men cannot be said to be angry with anyone in particular, but with the vices of all. And therefore, if there shall happen to be anyone that shall say he is hit, he will but discover either his guilt or his fear” (p. 5).

In Praise of Folly proper is spoken by a personified Goddess of Folly, who asks the reader, “[W]ho can set me out better than myself, unless perhaps I could be better known to another than to myself?” (p. 7) Here, Erasmus is having great fun with a literary trope that had already become tiresome and well-worn by the end of the medieval era, though people were still writing in this vein as late as John Bunyan in 1678’s Pilgrim’s Progress: the allegorical representation of the pursuit of a virtuous life through personification of virtues and vices – Christina Chastity triumphing over Lydia Lust, and so on. Subtle, it is not.

Erasmus’ Folly works in that vein, but in a spirit of mischievous fun, as opposed to Bunyan’s stern, Puritanical, and oh-so-earnest didacticism – urging the reader to have a bit of fun seeing the folly in everyone. Sometimes, Folly sounds almost Franklinian in her fondness for pithy, Poor Richard’s Almanack-style proverbs, as when she informs us that “Folly is the only thing that keeps youth at a stay and old age far off” (p. 16). Duly noted, ma’am.

At other points, Folly defends herself in a manner that would make one think that she’s been reading Quintilian’s treatises on classical rhetoric – as if she were preparing to defend herself in a Roman court. She asks the reader, in Jupiter’s name, “[W]hat part of man’s life is that that is not sad, crabbed, unpleasant, insipid, troublesome, unless it be seasoned with pleasure – which is to say, folly?” (p. 14) Beyond that, she suggests that Folly has positive and substantial benefits, breeding tolerance for one’s own faults and for those of others: “[I]f you should exclude me, there’s no man but would be so far from enduring another that he would stink in his own nostrils, be nauseated with his own actions, and himself become odious to himself” (p. 25). Thus doth Folly mellow us all, and make us more accepting. By contrast, “Invite a wise man to a feast, and he’ll spoil the company, with either morose silence or troublesome disputes” (p. 29).

Erasmus even pokes fun at the rationalism that was so characteristic of Renaissance thinkers like himself, particularly when his Goddess of Folly suggests that there is a sort of symbiotic relationship between knowledge and folly: “[T]here are two main obstacles to the knowledge of things – modesty that casts a mist before the understanding, and fear that, having fancied a danger, dissuades us from the attempt. But from these folly sufficiently frees us, and few there are that rightly understand of what great advantage it is to blush at nothing and attempt everything” (p. 32). Folly, it seems, sets us free; folly gives us courage.

I thought of Shakespeare when I heard Erasmus say, “And what is all this life but a kind of comedy, wherein men walk up and down in one another’s disguises and act their respective parts, till the property-man brings them back to the attiring house” (p. 29). How quickly, when I read those words of Erasmus, my mind turned to William Shakespeare’s play As You Like It (c. 1601), in which the melancholy philosopher Jaques – just the kind of out-of-sorts “wise man” whom Erasmus’ Folly regularly denounces for excessive seriousness – states that “All the world’s a stage,/And all the men and women merely players;/They have their exits and their entrances;/And one man in his time plays many parts…” Interesting to wonder if Shakespeare might have read In Praise of Folly, either during his education in Stratford-upon-Avon or after finding it in a London bookshop.

At the same time, In Praise of Folly is not all fun-and-games satire, as Erasmus demonstrates when his Goddess of Folly talks about how she is worshipped as a goddess. While it’s true that no one has built a temple to her, and that no one burns incense or sacrifices a goat on her behalf, Folly states confidently that “I conceive myself most religiously worshipped when everywhere, as ’tis generally done, men embrace me in their minds, express me in their manners, and represent me in their lives, which worship of the saints is not so ordinary among Christians” (p. 56).

It is at this point that Erasmus proceeds to some of the serious subject matter of his satirical essay, pointing out problems that he sees occurring at that time in the practices of the Catholic Church that he serves:

How many there are that burn candles to the Virgin Mother, and that too at noonday when there’s no need of them! But how few are there that study to imitate her in pureness of life, humility, and love of heavenly things, which is the true worship and most acceptable to heaven!...Nor am I yet so foolish as to require statues or painted images, which do often obstruct my worship, since among the stupid and gross multitudes those figures are worshipped for the saints themselves. (p. 56)

Erasmus, with his thorough classical education, would have known that candles had been an important part of the worship of pagan deities like Isis and Apollo in pre-Christian Rome; and it clearly troubles him to see Christians of his time paying more attention to the candles that are burned for Mary of Nazareth than to the moral example of her life – or more reverence to statues of saints than to the way those saints lived.

Similarly, Erasmus also little patience with the rhetoricians of his time; like the Sophists in Plato’s dialogues, they seem more interested in using technique to win arguments than in seeking the truth. The Goddess of Folly says of these rhetoricians that “if they want hard words, they run over some worm-eaten manuscript and pick out half a dozen of the most old and obsolete to confound their reader, believing, no doubt, that they who understand their meaning will like it better, while they who do not will admire it the more by how much the less they understand it” (p. 9).

Erasmus and his Goddess of Folly are equally impatient regarding the self-important disputation that they see going on among the learned clerics of early-16th-century Europe. More that 300 years before, Saint Thomas Aquinas had won fame and renown for reconciling Church teachings with the philosophy of Aristotle; but after Aquinas’ time, lesser thinkers had developed Scholasticism into a self-important, technique-focused mode of disputation on abstruse questions that would do nothing to help the average Christian believer – how many angels can dance on the head of a pin, that sort of thing. Hence the emphasis with which Erasmus’ Goddess of Folly denounces these Scholasticists:

Here they erect their theological crests and beat into the people’s ears those magnificent titles of illustrious doctors, subtle doctors, most subtle doctors, seraphic doctors, cherubin doctors, holy doctors, unquestionable doctors, and the like; and then throw abroad among the ignorant people syllogisms, majors, minors, conclusions, corollaries, suppositions, and those so weak and foolish that they are below pedantry. (p. 77)

For all the protests that he lodges, however humorously, against practices that he sees in the Catholic Church of his time, Erasmus was no Protestant, even though he lived and wrote in a time when the intellectual energies of the Reformation were stirring (Martin Luther posted his 95 Theses at Wittenberg just six years after Erasmus wrote In Praise of Folly). Like his friend Sir Thomas More, Erasmus remained faithful to the Catholic faith to which he had dedicated his life, and sought to reform the church from within.

Yet the questing intellectual energy that informs In Praise of Folly says much about the questioning spirit of the time in which it was written, and about Erasmus’ rigorous humanism. Enjoy the humor of it, but remember as you read that Erasmus was deeply concerned about serious issues of his time, as most great satirists are.

This has got to be the oldest book I’ve yet to read, 1509. And, appropriately enough, it strives to be the wisest, but cleverly (ironically?) disguising itself as a praise of folly. Erasmus makes oodles of valid points and doesn’t lack in eloquence either, but it’s something of an obstacle course to get through. In all fairness, Erasmus is a splendid sophist, limber linguist and a sophisticated syllogist, one seemingly as partial to hearing himself pontificate as I am to alliterations…and yet the man does go on, and on, and on. Sure, there’s plenty to say in praise of folly, after all there are entirely too many happy fools, and Erasmus isn’t alone in noting this either, in fact Ecclesiastes had done this extensively…increasing knowledge increases sorrow and all that, both are correct, but then again here were are reading them, therefore increasing knowledge, therefore drifting further away from sunny shores of ignorance. Erasmus has some interesting and downright heretical (or at the very least rebellious) views for the time and some oh so clever ways of turning phrases, most of which consist of paragraph long sentences, but as far as reading for pleasure goes this one leaves much to be desired. Despite a low page count it’s something of a slog and definitely a challenge. Conceptually and historically fascinating and might delight fans of ancient and antiquated thinkers, but far from a casual pleasure, more along the lines of an experimental and/or endurance exercise.

Bir kaç ay önce robin williams üzerine bir belgesel izlemiştim. Bu arada 63 yaşında intihar etti kendisi. Halihazırda beyninde tümörler vardı ama bundan haberdar mıydı açıkcası pek hatırlamıyorum ama tümörlerin kişiliğinde ve fiziksel bütünlüğünde zararları olmuştu. Çoğuları onu "ölü ozanlar derneği" gibi belgece ve didaktik sayılabilecek filmlerinden tanısa da kendisi aslen bir komedyon. Mesela "patch adams" filmindeki performansında kahkalarından dolayı sık sık tekrar çekilmek zorunda kalmışlar. Ancak bu kahkahaları gülünç bir ögeye olan keyiften daha çok boğulmakta olan bir benliğin nefes alma çabaları olarak değerlendirilebilir. Gerçek hayatında inanılmaz derece içe dönük ve insan ilişkilerinde kendini ortaya koyamayan robin için kahkahalar tek kaçamağı. Öyle ki stand-up'larında bu ezilmiş benliği tekrardan şahlanıyor ve adeta seyirciyi savuruyor. Özgürleşmenin, kendi ve içinde yaşadığı toplumun değerlerinden kurtulan robin'in düşünceleri birbiriyle yarışıyor, benliği tekrardan yükseliyor. Yine de bunun "üstün zeka"sından kaynaklandığını düşünmüyor, sıkışan su buharının patlaması olarak nitelendiriyorum. Bu patlama ve keyifle ise anlamla oynuyor, onu daraltan tüm acılarını yok sayıyor, hükmediyor! ve soruyorum "düşünceleri süzgeçten geçirmeyi bıraktığımızda yükselişi biz de yaşayabilir miyiz?". Bu soruya olumlu cevap versem de uzun vaadede yararlı olacağını düşünmüyor, bu durumu ancak beynin yıkanması olarak değerlendirebiliyorum. Nitekim baskıcı toplumlarda, sanat ve kelime sanatları zorunluluk gereği yükselir ve yapı olarak sağlam fikirler türer. Kaçınılmaz bir yavaşlama da gerçekleşecektir tabii. Mizah'ın varlığı ise değerlerin üzerindeki bulutu kaldırarak, anlamın "keşfedilmediğini" ögeye "atfedildiğini" göstererir. Sonuç olarak ise anlamsızlığın insanı rahatsız etmesi gereken bir konsept değil, her şeyin doğası gereği "asıl" bir anlama sahip olmadığı fikri benimsenebilir olur.

Konuyu çok saptırdım ama kitap bu konulara hiç değinmiyor bile. Deliliği dürtüsel ve hayvani bir davranış kalıbı olarak ele alıyor. ve insanın güncel hayattaki yaşayışı, inanılmaz çeşitlilik ile kendisine uygun olmayan bir sistemde zorunlu olarak "delilik" yapacağını savunuyor. katılıyorum bu konuda ancak her hayvani davranışı da yüceltmeye gerek yok. Konu çok ilginç ama içindeki fikirler haliyle eskimiş 1500'ler yani bi zahmet. Yine de daha ilginç olabilirmiş. Kitapta zaten hiç bölüm yok. Bu durum da okumayı çok zorlaştırıyor. (Hatiplerin tanımlarla açıkladığını ve bölümler kullandığını belirterek mazaretini sunuyor. Dahası kendisinin kaçınılmaz bir çıplaklığı ile karşımızda dururken sınırlamaları gereksiz buluyor. Bu arada erasmus "hiçbir şey benim doğumum kadar bedbaht olamaz!" demiş. evlilik dışı doğum, veba, anne ve babanın erken vefatı, zorla manastıra götürülmesi ise başlıca sebepleri. merak ediyosanız okuyun, etmiyosanız okumayın bir aydınlanma yaşatıcak bir kitap değil.

Notlar: Kitap thomas more'a yazılmış latince more(morus) delilik demekmiş
Delilik: Kendini beğenmişlik, dalkavukluk, unutkanlık, tembellik, haz, kaçıklık, şehvet, taşkınlık ve derin uyku
Soytarılığa söverken Deli/bilgeliği övmektedir. Asıl hedefi bilge gibi gözüken ama salında olmayan, deli gibi gibi görünen ama aslında olmayanlara doğru yolu göstermektir.
İlk latince türkçe çeviriymiş bu kitap.

Good to know that humanity didn't change the slightest since the Middle Ages.