‘Saatler’ okumadan önce, hakkında çok az şey bildiğim bir romandı. Kitapta birbirine paralel üç kadının öyküsü anlatıldığını ve bu kadınlardan birinin Virgina Woolf olduğunu biliyordum. Romanın yazarına Pen ve Pulitzer gibi iki ödülü kazandırdığını biliyordum ve bir de Stephen Daldry tarafından çekilmiş uyarlama bir filmi olduğundan haberdardım. Bütün hâkimiyetim bu kadardı ve hiç daha fazlasını merak etmemiştim. Filmi defalarca önüme gelmiş olmasına ve bünyesinde çok sevdiğim iki oyuncuyu (Nicole Kidman ve Merly Streep) barındırmasına rağmen izlememiş olmam da, bir sebeple ‘Saatler’e sebepsiz bir gıcıklık beslediğimi gösteriyor :) O yüzden bu beklenmedik okuma, bana başlangıçta külfet gibi gelse de; ülfetle birlikte memnun olduğumu söyleyebilirim. Şimdi gönül rahatlığıyla filmini izleyebilirim.

Diğer yandan bu kitabı henüz okumamış olanlar için bir şeyi belirtmek istiyorum: Henüz Virginia Woolf’un “Mrs. Dolloway” isimli romanını okumadıysanız; bu romanı okumanızı tavsiye etmem. Zira eser, Virginia Woolf’u kitabının ana karakterlerinden bir tanesi yapmakla kalmıyor, onun en önemli eserlerinden bir tanesi olan “Mrs. Dolloway”in örgüsünü, kitapta anlatılan hikâyenin zemini olarak kullanıyor. Hatta kitabı okuyacaklara spoiler olmasını istemem ama Cunningham, yarattığı karakterlerle Woolf’un eserindeki karakterlerin bir yansımasını ortaya koyuyor. Ve bu öyle bir yansıma ki kaderleri ve yaşamlarını da Woolf’un karakteriyle neredeyse birebir sonlanıyor. O yüzden öncelikle “Mrs.Dolloway” okuması yapmanız, eserden alacaklarınızı kat be kat arttıracaktır, söylemek isterim. Diğer yandan ben bu bilgiden mahrum yaptım okumamı. Ancak seneler önce, lise çağlarındayken “Mrs. Dolloway”i gençliğimin huzurunda özensizce okuyup, ezmiştim. O senelerden gelen Dolloway, Bradshaw, Evans, Septimus anımsamaları bana oldukça yardımcı oldu. Keşke o kitabı daha yakın bir zamanda okusaydım diye hayıflanmadım da değil elbette.

Romanda üç tane kadın karakter var: Virginia, Laura ve Clarissa. Bu kadınlar ayrı zamanlarda ve farklı koşullarda yaşamaya çalışan kadınlar. Bu yaşama uğraşını çok kavgalı şekilde veren üç kadının belli ortak özellikleri var tabi. İç çatışmaları zaman zaman birbirlerine çok yaklaşıyor ve hikâye gücünü buradan alıyor. Onların beyinlerindeki çelişkiler –tıpkı Virginia Woolf’un ustası olduğu- bilinç akışı tekniğiyle okuyucuya gösteriliyor. Yazarın gösterme biçiminde hep bir sır perdesi var ama. Hayatlar arasında bir bağın nasıl kurulacağına dair özellikle tasarlanmış bir gizlilik durumu. Nedense ben hikâyelerin hiçbir şekilde birbirine bağlanmayacağını düşündüğümden böyle bir beklenti içinde okumadım. Benim için Virginia Woolf’un öyküsü dışındaki diğer iki öykü, Woolf’un hayaletinin dokunduğu kadınları barındıran, tek ortak noktasının bu olduğuna inandığım hayatlara aitti. O yüzden hikâyeler Mrs. Dolloway nezdinde düğümlenip yek olunca, ekstra etkilendim. Kitabın son elli sayfası su gibi aktı gitti ve beni “Mrs.Dolloway”i okuduğum zamanlara götürdü. Hatta bir ara internete girip, aceleyle “Mrs.Dolloway” ile ilgili hatırlama yapmamı sağlayacak sayfalara yöneltti.

Kitabın ismi ise hoş bir oyuna gönderme: Saatlerin prangaladığı insan. Özellikle Laura’nın evdeki banyo dolabını açıp, rutin ilacını aldıktan sonra, bütün kutuyu içme arzusuyla savaşımı beni çok etkiledi. Hayatın monotonluğunda bizi ölüme yaklaştıran da, bizi o yaklaşma içindeyken bir bıçak gibi en uzağa savuran da bir sürü ayrıntı var. Yazar bunların hepsinin altını çizmemiş ama birkaç örnekle o anların hepsine bir selam vermiş. Kitabın sonuna geldiğimizde, aynı Laura’nın bambaşka bir amaçla hazırlanmış olmasına rağmen; yine de o sofraya o şekilde konuk olabilmesi de ancak hayatın kendi munzur ve zalim oyununu gösteriyor. Bu tarz bağlantılar beni çok etkiledi işte. Büyük spoilerlar vererek, kitabı okumadan, bu yorumu okuyanları bozguna uğratmak istemediğimden konusuyla ilgili daha fazla bir şey söylemek istemiyorum.

Onun dışında kitapla ilgili en dikkat çekici özelliklerden bir tanesi ise; cinsel rollerin birbiri içine geçmiş bir şekilde ele alınmış olması ve asla marjinal ya da aktivist bir söylem oluşturulmamış olması. Tıpkı Virginia’nın hayatındaki ve romanlarındaki gibi. Bunun bilinçli bir çaba olduğunu zannettiğimden, bu da çok hoşuma gitti.

Özetle ben beğendim. Şimdi sıra filminde. Merak edenlere tavsiye ederim.

Kadınlar ve kadınlık üstüne çok şey anlatıyor kitap. Biraz "kurtlarla koşan kadınlar" ı hatırlattı bana. Orada yazarın anlatmak istediğini bu kitapta daha kısa ve daha edebi şekilde okuduk sanki. Ne desem Spoiler olur ama yıllar önce filmini izlediğimde oldukça etkilenmiştim. Kitap da hem anlatım hem kurgusal olarak oldukça güsel.

Hislerimi yazıya dökeyim diyorum ama yazıp yazıp siliyorum. Daha yeni bitti, okurken ki coşkun ruh hali hala devam ediyor. Kitap bitince yatışacak sandığım duygular daha da yoğun şimdi. İyi ki okumuşum. Bir de filmi var bu kitabın, o da ayrı güzellikte. Önce filmini izleyip sonra kitabını okudum ve etkisi hiç azalmadı tam tersine daha da sevdim eseri.
Okuma listenizdeyse öne çekin derim, pişman olmazsınız.

One of those rare perfect novels, if you can stomach how depressing it is. Bonus: Meryl Streep is also in the book.

چند نفر از پنجره بیرون می‌پرند، یا خود را غرق می‌کنند، یا قرص می‌خورند؛ عده‌‌ی بیشتری بر اثر تصادف می‌میرند؛ و اکثریت ما را رفته رفته یکی از ده‌ها بیماری، یا اگر بخت یاری کند، خود زمان می‌بلعد. فقط این تسلای خاطر ناچیز هست: (ساعتی) این‌جا و آن‌جا که زندگی ما ظاهراً، به رغم همه‌ی غرابت‌ها و آرزوها، به رویمان آغوش می‌گشاید و هر آن‌چه را که تصور کرده‌ایم به ما می‌دهد، هر چند همه، جز کودکان ـ و شاید آن‌ها نیز ـ می‌دانند که به ناگزیر (ساعات) دیگری در پی این (ساعات) است، (ساعاتی) تاریک‌تر و پیچیده‌تر. با این حال شهر را و صبح را گرامی می‌داریم؛ و بیش از هر چیز به سهم بیش‌تر
امیدواریم. تنها خدا می‌داند چرا این همه عاشق (ساعاتیم). صفحه‌ 236

*****

هر چند خوش نمی‌دارم درباره‌ی داستان کتاب‌ها بنویسم؛ اما چون دیدم از کاربران فارسی این سایت، حتی کلمه‌ای درباره‌ی این کتاب خوب ننوشته‌اند، به اجمال چند خطی در پی می‌آید: داستان کتاب (ساعت‌ها) برگرفته شده از کتاب (خانم دالوی) نوشته‌ی (ویرجینیا وولف) فقید است. داستان درباره‌ی سه زن، در سه زمان و مکان متفاوت که هر یک علیرغم این تفاوت زمان‌ها، بر هم تأثیر می‌گذارند

ویرجینیا وولف در ریچموند انگلستان، سال 1923
لورا براون در سن فرانسیسکو، سال 1949
و در پایان، کلاریسا وون در نیویورک، سال 1998

رمان (ساعت‌ها) که در عنوان اصلی‌اش بهتر و عمیق‌تر نمایان‌گر جان‌مایه‌ی کتاب است
The Hours
نشان از معرفه و خاص بودن (ساعت‌ها)یی‌ست که پی در پی و پشت سر هم می‌آیند و در آخر وقتی نگاه می‌کنی می‌بینی این (ساعت‌ها) را یا بیهوده به سر برده‌ای و تمام تلاشت را در پی ویران کردن خود کرده‌ای

پیش از این درباره‌ی کتاب (آینه‌های در دار) از قول (ابراهیم) نقل قول کرده بودم که وقتی به سال‌های میانی زندگی خود رسیده است و بسیار کتاب نوشته و کلی تأثیر در پیرامون خود گذاشته است، می‌گوید: وقتی بشینی و مثل بچه‌ی آدم و بدون جانبداری و تعصب به زندگیت نگاه کنی، می‌بینی کلش رو باختی
و متأسفانه این جمله‌ی صحیحی است و ظاهراً انسان ساخته و آفریده شده برای این‌که ببازد. در این میان ـ تنها معدود ـ و باز هم تکرار می‌کنم ـ تنها معدود ـ انسان‌هایی هستند که می‌دانند برای هستی و دل خود چه می‌خواهند و آن‌قدر شهامتش را دارند که بهایش را نیز پرداخت کنند

*****

ریچارد: تو با من خوب تا کردی خانم دالووی
کلاریسا: ریچارد
ریچارد: دوستت دارم. این حرف کلیشه‌ای است؟
کلاریسا: نه
ریچارد لبخند می‌زند. سر تکان می‌دهد. می‌گوید: فکر نمی‌کنم هیچ زوجی پیدا شوند که به اندازه‌ی ما سعادتمند بوده باشند
کمی جا به جا می‌شود و به نرمی از قاب پنجره می‌لغزد و می‌افتد

صفحه‌ی 210

Ma ci sono ancora le ore, no? Una e poi un’altra, passi una e poi, mio Dio, dopo c’è l’altra

Uno stradello coi paletti gialli. Io sola che vado a scuola. Le siepi con le bacche rosse. Minuscoli pomodori, penso.

Le pozzanghere che attraverso con intenzione. I vermi che si allungano e si restringono navigando all’interno di esse. L'odore dell'asfalto bagnato. Odore di pioggia.

E quel pensiero che mi attraversa la mente: “Ora e per tutta la vita devo ricordare questo istante, io che mi osservo la mano sinistra. Questo neo che sta in corrispondenza del pollice. Le unghie. Guarda la mano e ricorda”

Un messaggio nel tempo alla me che sarà. Stessa sostanza, stesso battito. Stesso pensiero che si evolve. Tra me e quel ricordo, solo una cosa. Il tempo. Le ore.

Laura legge il momento mentre passa. Ecco, pensa, ora è qui, ora se ne va. La pagina sta per essere girata.

E ora, mia figlia che mi guarda.

La osserverà per sempre; saprà sempre quando c’è qualcosa di sbagliato. Saprà precisamente quando e quanto lei abbia sbagliato.

Tre donne diverse, tre vite e momenti storici diversi accomunati dalla medesima fragilità dinanzi alla vita. Esistenze inquiete, piene di dubbi, inverte tanto del proprio passato quanto, e soprattutto, del loro futuro. Tre donne alla ricerca del senso della propria vita, che, troppo spesso, si scoprono solo a vagare senza senso lungo strade che non portano a nulla. Virginia Woolf diviene l'unico filo conduttore di questa disperata ricerca del se e Cunningham, con una straordinaria capacità di padroneggiare lo stile introspettivo della Woolf, il suo interprete. Originale, scorrevole, intenso. Da leggere.

WHAT A LARK! WHAT A PLUNGE!

“But there are still the hours, aren’t there? One and then another, and you get through that one and then, my god, there’s another. I’m so sick.”

For those of you who have read Virginia Woolf's Mrs. Dalloway, THE HOURS is a good exercise of updating, temporally more than conceptually, the themes dealt with in Woolf’s novel: homosexuality, oppression of society (patriarchal, of women), illness (mental or physical), suicide.

To those who haven't read that novel (yet), it will probably seem a brilliant, quite perfect literary work – personally, however, I couldn't see much beyond the fanfiction.

Also, the Flaubertian description of everything, even of those details not necessarily related to the perspective or portrayal of characters, bored me a bit.

The pages of greatest tension are those that Cunningham does best, but if we were to examine creativity and documentation, well, let's say the author has chosen the most comfortable position.
It wasn't a badly written or shoddy book, of course, but I simply couldn't take it very seriously, because it felt far too similar to Mrs. Dalloway – to the point of repeating entire sentences and scenes.

And since I know this to be a deliberate exercise, I would like to interpret it, in light of the title, according to its temporal value: the rewriting and translation of these themes into modern times as a way to convey the haunting social issues with which humanity must and will have to deal sooner or later.

"Non credo che due persone avrebbero potuto essere più felici di quanto siamo stati noi"

Scrivere una recensione, o anche uno straccio soltanto di commento su questo piccolo capolavoro è impresa quanto mai ardua ed impossibile. Potrei provarci e riprovarci: rimmarebbe sempre la sensazione di non aver reso per nulla la grandezza e la perfezione di questo gioiello della letteratura contemporanea. Allora potrei anche dire solo questo. Vi basti questo: qualunque recensione non può nemmeno lontanamente rappresentare la magnificenza di questo romanzo.
Breve ma intensissimo, "Le ore" è un romanzo a tre voci, nelle quali si coglie tutta la genialità e l'umanità dell'autore. Tre ritratti di donne diverse e distanti nel tempo; a fare da filo conduttore la letteratura di Virgina Woolf. Da non dimenticare l'unico personaggio maschile, Richard, il poeta maledetto gay e malato di AIDS.
Da leggere, rileggere, amare, imparare a memoria, fino a quando la carta diverrà trasparente e vi scorgerete uno specchio.

Book Circle Reads 20

Rating: 4.75* of five

The Publisher Says: In The Hours, Michael Cunningham, who is recognized as "one of our very best writers" (Richard Eder, Los Angeles Times), draw inventively on the life and work of Virginia Woolf to tell the story of a group of contemporary characters who are struggling with the conflicting claims of love and inheritance, hope and despair.

The novel opens with an evocation of Woolf's last days before her suicide in 1941, and moves to the stories of two modern American women who are trying to make rewarding lives for themselves in spite of the demands of friends, lovers, and family.

Clarissa Vaughan is a book editor who lives in present-day Greenwich Village; when we meet her, she is buying flowers to display at a party for her friend Richard, and ailing poet who has just won a major literary prize. Laura Brown is a housewife in postwar California who is bringing up her only son and looking for her true life outside of her stifling marriage.

With rare ease and assurance, Cunningham makes the two women's lives converge with Virginia Woolf's in an unexpected and heartbreaking way during the party for Richard. As the novel jump-cuts through the twentieth century, every line resonates with Cunningham's clear, strong, surprising lyrical contemporary voice.

Passionate, profound and deeply moving, The Hours is Michael Cunningham's most remarkable achievement to date.

My Review: Three women mirror the facets of the life of Clarissa Dalloway, heroine of the novel Mrs. Dalloway by Virginia Woolf. One life is Mrs. Woolf herself, shown in the depths of despair as she convalesces from one of her crippling bouts with depression in the suburban aridity of Richmond while pining for life in London's Bloomsbury, writing her novel of the exquisite nature of the quotidian. Another is the life of Mrs. Laura Brown, dying a million deaths every day in suburban Los Angeles, raising a son and pregnant again by a good man she doesn't love, as she reads Mrs. Dalloway and ponders escape. Lastly the life of Clarissa Vaughn, whose long unrequited love for Richard Brown, her gay poet/novelist friend, has led her to care for him tenderly in his final years as an AIDS patient. He long ago nicknamed her “Mrs. Dalloway,” both for her first name and for her exquisitely self-abnegating strength.

Over the course of one day in the life of each woman, everything she knows and feels about her life is sharply refocused; it is made clear to each that, to escape the trap she is in, she must accept change or die in the trap. The ending of the book brings all three strands to their inevitable conclusions, with surprising overlaps.
tt
I first read this when it came out in 1998. I fell in love instantly, as I had with Mrs. Dalloway at a slightly earlier date. I loved the imaginative structure of interwoven lives, commenting on each other and riffing off the events in each world, echoing some facet in every case the events in the iconic novel Mrs. Dalloway.

I can't give it five stars because, in the end, I wondered a bit if the clever-clever hadn't gotten in the way of the emotional core of the book, which I saw as the gritty determination of the women to live on their own terms and in their own lives not dependent on convention. In making the book conform to this ideal, I felt that some plot strands weren't honestly dealt with but rather forced into a shape required by the author's plans.

That cavil aside, the book is beautifully written and wonderfully interestingly conceived. I'd recommend it heartily, and suggest reading it in conjunction with the movie.

Three women, in different places at different times. All three women are planning parties. Three novels - this one by by Pulitzer Prize winning author Michael Cunningham, an “unreadable” novel by a fictional prize winning poet (a character in ‘The Hours’), as well as ‘Mrs Dalloway’ by Virginia Woolf. In ‘The Hours’ Woolf is writing ‘Mrs Dalloway’, which is about a day in the life of Clarissa Dalloway who is planning a party for that evening, that evening being sometime in post-WWI, in England. In the very first sentence of that novel we find Clarissa Dalloway buying flowers for the party. In this fine homage to that excellent novel ('Mrs Dalloway') Clarissa Vaughan, at “the end of the twentieth century”, appears in the first sentence buying flowers for a party that evening at her home in New York City. Both Clarissas are roughly the same age (51/52), both reflect on past relationships. And in California, in 1949*, there is Laura Brown who, in between preparing for her party that evening, is reading ‘Mrs Dalloway’...

There are many parallels between ‘Mrs Dalloway’ and ‘The Hours’; too many to mention here. The “same” characters, but in different guises, appear in both novels and are easily identified. Both novels have men returned from war. In Mrs Dalloway, Septimus Warren Smith’s war time experiences result in mental illness; in ‘The Hours’, Dan Brown settles for sameness and stability, but how does that affect his family? What are the connections with Smith?

There are also some less obvious similarities. As the original Mrs Dalloway buys flowers, a chauffeur driven motor car conveying VIPs passes; in ‘The Hours’ Clarissa encounters some trailers with celebrities, probably “movie people” as she buys her flowers. Whilst talking to friends from the past both heroines, one in England and one in New York City, are interrupted by their daughters. Both daughters are accompanied by friends disliked by their mothers. Septimus Warren Smith’s wife is Italian, whilst Dan Brown’s wife is “the foreign-looking one with the dark, close-set eyes and the Roman nose”. And so Mrs Dalloway weaves her way through ‘The Hours’.

Mental illness, suicide and the contemplation of suicide, H.I.V. and bisexuality are some of the themes explored in ‘The Hours’. Inevitably the real Virginia Woolf’s own mental illness and suicide feature. There is also a juxtaposition of suburban life in 1949 Los Angeles showcasing ‘ideal families’ and expectations at that time, versus hectic New York lifestyles in the late twentieth century. In both novels time (hint: The Hours) and memory play an important part.

The characters, by and large, are well portrayed. Oddly enough, the portrayal of Virginia Woolf is the weak link here. The plot is well constructed and there are some surprises. Oblique references to ‘Mrs Dalloway’ are skilfully woven through the story. However, when it comes to writing prose the real Virginia Woolf wins hands down.

A few extracts:
Clarissa Vaughan
“These rooms do not seem, in any serious way, to be part of the building in which they happen to occur, and when Clarissa enters and closes behind her the big, creaky door with the four locks (two of them broken) she feels, always, as if she has passed through a dimensional warp—through the looking glass, as it were; as if the lobby, stairwell, and hallway exist in another realm altogether; another time.”

“It had seemed like the beginning of happiness, and Clarissa is still sometimes shocked, more than thirty years later, to realize that it was happiness; that the entire experience lay in a kiss and a walk, the anticipation of dinner and a book.”

“There is still that singular perfection, and it’s perfect in part because it seemed, at the time, so clearly to promise more. Now she knows: That was the moment, right then. There has been no other.”

Laura Brown
“It seems possible (it does not seem impossible) that she’s slipped across an invisible line, the line that has always separated her from what she would prefer to feel, who she would prefer to be.”

“Laura reads the moment as it passes. Here it is, she thinks; there it goes. The page is about to turn.”

Virginia Woolf
“She thinks of how much more space a being occupies in life than it does in death; how much illusion of size is contained in gestures and movements, in breathing. Dead, we are revealed in our true dimensions, and they are surprisingly modest.” [upon the death of a thrush]


#####
There are films of both ‘Mrs Dalloway’ and ‘The Hours’. The cast for the latter is as follows:
Nicole Kidman as Virginia Woolf
Julianne Moore as Laura Brown
Meryl Streep as Clarissa Vaughan

*In the movie, the years are given as 1923, 1951 and 2001.

Considering this is a novel which begins with a suicide and continues to develop the theme this is an incredibly uplifting novel, a lyrical celebration of life in the moment. It begins with the last half an hour of Virginia Woolf's life and she, engaged in the writing of Mrs Dalloway, will be the subject of one of the novel's three narratives, each of which cover a single day in the characters' lives. There's Clarissa who mirrors Mrs Dalloway in Woolf's book and shares her name, who is organising a party for her friend, a poet who is dying of AIDS and Mrs Brown, a suburban housewife in the 1950s who can't find herself in the role of mother and wife. What makes the novel such a delicious read is the beauty of the writing and the host of thrilling insights it provides.