It's that time of the year again when I take out the towel I embroidered with "42" as well as "Don't Panic" and sit down to enjoy this classic and silly scifi story.

The story is well-known to most but let me recap real quick:
Arthur Dent is losing his house because of a bypass. Funnily enough, he doesn't have to suffer the injustice for long because the planet Earth is scheduled to be demolished to make way for a hyperspace bypass as well.
His friend, Ford Prefect, turns out to be an alien who tells him all about interstellar hitchhiking. Thus begins an epic quirky adventure through the galaxy, meeting aliens that use poetry as a form of torture and trying to get our home planet back.

Many say this book in a mess. And in many ways it is. But it's a good mess. The kind of mess life itself is. Humour is when you laugh no matter what. Douglas Adams was great at showing the tragedy in life through humour, making the characters here so lovable that I have no problem reading the story every year on the day he died far too soon (aged only 49) of a heart attack.

Here's to you, DNA, thanks for all the fish!


...
Yeah, I'm reading it again ... Especially for Towel Day ... xD
...
Every year I'm reading the book for Towel Day now (the third time by now) and every year it's as good as the very first time. xD Simply brilliant! 42!

طنز کتاب را خیلی درک نکردم و با خود کتاب هم آن‌چنان ارتباط برقرار نکردم.

******************************************************************
تاریخ تکامل هر تمدن مهمی تو کهکشان از سه مرحله مشخص و مجزا می‌گذره: زنده موندن، دانش اندوختن و تکمیل کردن دانش. به این مراحل می‌گن مراحل «چه‌جوری، چرا و کجا». برای مثال مهم‌ترین سؤال مرحله‌ی اول اینه «چه‌جوری غذا پیدا کنیم که از گشنگی نمیریم؟» مهم‌ترین سؤال مرحله‌ی دوم، «چرا غذا می‌خوریم؟» و مهم‌ترین سؤال مرحله‌ی سوم، «خوشمزه‌ترین کباب رو از کجا می‌شه خرید؟»
شاید بتوان گفت که غرب در نیمه دوم قرن بیستم درحال گذار از مرحله دوم به مرحله سوم است. مسائل و پرسش‌های مهم فلسفی و سیاسی اهمیت خود را برای اغلب مردم از دست داده‌اند، چرا که پاسخی برای آن‌ها یافت نشده و کوشش‌ها به‌جایی نرسیده یا آدمی را به‌جایی نرسانده‌اند. در غیبت این پرسش‌ها لذت یا همان مرحله سوم آدامز «خوشمزه‌ترین کباب رو از کجا می‌شه خرید؟» به دغدغه اصلی بدل شده ‌است. پیش‌گفتار مترجم- صفحات ۹- ۱۰ کتاب
واقعاً عجیبه. دقیقاً همون موقعی که آدم فکر می‌کنه زندگی از این بدتر نمی‌شه، یه اتفاقی می‌افته و آدم می‌بینه که خیلی بدتر از این هم هست. صفحه‌ی ۱۰۶ کتاب

Re-Read 4/2/22:

Read this book for the first time with my daughter. I figured it is a piece of culture and I'm nothing if not a man of culture. Plus, the secret is to bang the rocks together, guys.

Out of almost all of the hilarious things in this book, my daughter was supremely taken by:

"You want me," said Prosser, spelling out this new thought to himself, "to come and lie over there..."
"Yes."
"In front of the bulldozer?"
"Yes."
"Instead of Mr. Dent?"
"Yes."
"In the mud."
"In, as you say, the mud."


We have, in point of fact, put towels on our heads and acted out the scene more than a few times. Not 42 times, however. There are only so many hours in the day.

I think it was a hit. But we must always remember... Don't Panic.


Original Review:

I'm a firm believer that every budding reader ought to read this book first so they can be utterly and completely ruined for literature for the rest of their lives.

Of course, if you're an older reader, with experience and verve when it comes to words, you might also be completely ruined for literature for the rest of your life, too, but I'm not counting you. In fact, I don't care about you.

I have a towel.

And I know how to USE IT. It's almost, but not quite entirely unlike having a clue.


Fortunately, I, myself had been totally ruined for literature early on in my life and I think I might have read this book around seven or eight times before I got the idea that nothing else I would ever read would quite stack up to it, and afterward, I just decided to become Marvin and assume that the whole world was not quite worth living.

But, again, fortunately, I remembered that I was an Earthling and I could replace most of my cognitive centers with "What?" and get along quite nicely. So that's what I did and ever since I've been reading normal books and saying "What?" quite happily.

You SEE? Happy endings DO happen. As long as you're not a pot of Petunias. Of course, that story would take WAY too long to tell.

I think I want to grab a bite to eat. Maybe I ought to meet the meat.

I hated this book. It was required in one of my English Lit. classes in college. The time spent reading this book is time that I will never get back. I think this book may have shortened my life; it was such a waste of time.

The universe is a joke.

Even before I was shown the meaning of life in a dream at 17 (then promptly forgot it because I thought I smelled pancakes), I knew this to be true--and yet, I have always felt a need to search for the truth, that nebulous, ill-treated creature. Adams has always been, to me, to be a welcome companion in that journey.

Between the search for meaning and the recognition that it's all a joke in poor taste lies Douglas Adams, and, luckily for us, he doesn't seem to mind if you lie there with him. He's a tall guy, but he'll make room.

For all his crazed unpredictability, Adams is a powerful rationalist. His humor comes from his attempts to really think through all the things we take for granted. It turns out it takes little more than a moment's questioning to burst our preconceptions at the seams, yet rarely does this stop us from treating the most ludicrous things as if they were perfectly reasonable.

It is no surprise that famed atheist Richard Dawkins found a friend and ally in Adams. What is surprising is that people often fail to see the rather consistent and reasonable philosophy laid out by Adams' quips and absurdities. His approach is much more personable (and less embittered) than Dawkins', which is why I think of Adams as a better face for rational materialism (which is a polite was of saying 'atheism').

Reading his books, it's not hard to see that Dawkins is tired of arguing with uninformed idiots who can't even recognize when a point has actually been made. Adams' humanism, however, stretched much further than the contention between those who believe, and those who don't.

We see it from his protagonists, who are not elitist intellectuals--they're not even especially bright--but damn it, they're trying. By showing a universe that makes no sense and having his characters constantly question it, Adams is subtly hinting that this is the natural human state, and the fact that we laugh and sympathize shows that it must be true.

It's all a joke, it's all ridiculous. The absurdists might find this depressing, but they're just a bunch of narcissists, anyhow. Demanding the world make sense and give you purpose is rather self centered when it already contains toasted paninis, attractive people in bathing suits, and Euler's Identity. I say let's sit down at the bar with the rabbi, the priest, and the frog and try to get a song going. Or at least recognize that it's okay to laugh at ourselves now and again. It's not the end of the world.

It's just is a joke, but some of us are in on it.

They stumbled out of the Heart of Gold and looked around them. It was very quiet among the tall buildings. The ground was covered with brightly-colored objects that, from a distance, looked a little like paperback novels. Trillian picked one up.

"It's a paperback novel!" she said, surprised. "Long Hard Ride, by Lorelei James." She flipped through it. "Hm, who'd have thought that the late inhabitants of Frogstar Z would have been into women's erotica?"

She picked up some more. "Be With Me, by Maya Banks... Dangerous Secrets, by Lisa Marie Rice... A Little Harmless Pleasure, by Melissa Schroeder. They're all women's erotica!

The rest of this review is available elsewhere (the location cannot be given for Goodreads policy reasons)

استفاده از رگه‌های طنز در آثار فانتزی یا علمی تخیلی، کار عجیبی نیست، ما در آثاری مثل «هری پاتر» یا «تلماسه» هم گاهی با شوخی‌های نویسنده مواجه شده‌ایم. اما کسی هری پاتر و تلماسه را اثر کمدی نمی‌داند.
حالا در مجموعه‌ی «راهنمای کهکشان برای اتواستاپ‌زن‌ها» تعداد این شوخی‌ها آنقدر زیاد است که رسما می‌‌توانیم کتاب را ترکیبی از ژانر علمی-تخیلی و ژانر کمدی بدانیم.
و ترکیب این دو ژانر، بهتر از چیزی که انتظار داشتم درآمده و از معدود نکات مثبت کتاب است.
داگلاس آدامز داستان را ابتدا به صورت بخش‌های نیم ساعته برای پخش در رادیو بی‌بی‌سی می‌نویسد، و بعد که کارش می‌گیرد و مشهور می‌شود، از سوی ناشران پیشنهادهایی برای چاپ داستانش در قالب رمان دریافت می‌کند و سرانجام، این مجموعه آنقدر معروف و محبوب می‌شود که از روی آن فیلم و سریال و بازی کامپیوتری هم ساخته می‌شود.
در مقدمه‌ی بامزه‌ی نویسنده در آغاز کتاب (این مقدمه در ترجمه‌ی فارسیِ کتاب وجود ندارد و من آن را از نسخه‌ی انگلیسی نقل به مضمون می‌کنم) داگلاس آدامز نوشته:
n  

در زمان نوشتن کتاب، از دنیا کمی اوقاتم تلخ شده بود و نتیجه این شد که در تمام طرح‌های ذهنم برای داستان، قرار بود کره‌ی زمین نابود شود.

n
بله! داستان از این قرار است که در همان ابتدای کتاب، نویسنده موقعیتِ کمیکی خلق می‌کند که کره‌ی زمین توسط آدم فضایی‌ها به منظور احداث بزرگراه فضایی، نابود می‌شود و «آرتور دنت» که یک انسان زمینیِ از همه‌جا بی‌خبر است، با کمک دوستش «فورد پریفکت» که یک موجود فضایی است که برای تحقیق به زمین آمده، موفق به فرار از زمین قبل از نابودی آن می‌شود. (نویسنده نام فورد پریفکت را انتخاب کرده تا نشان دهد این شخصیت از قوانین زمینی بی‌اطلاع بوده، چون فورد پریفکت در واقع نام یک مدل معروف خودروی فورد ساخت بریتانیا بوده)
خلاصه که داستان درباره‌ی سفرهای فضایی جناب آرتور دنت و ماجراهای اوست.
این مجموعه در شش جلد چاپ شده که در واقع پنج جلد اول را خودِ داگلاس آدامز نوشته و جلد ششم بعد از مرگ او بر اساس یادداشت‌هایش توسط نویسنده‌ی دیگری نوشته شده است.
به طور خلاصه نظرم در مورد کتاب -حداقل جلد اولش- این است که داستان، پر از ایده‌های بسیار خلاقانه است، اما این ایده‌ها به خوبی پرداخت و اجرا نشده‌اند. مثلا نویسنده توانسته تیپ شخصیت‌های بسیار جالب و بامزه‌ای خلق کند. از «زاپود بیبلبروکس» که برای دزدیدن سفینه، رئیس جمهور کهکشان شده تا رباتی که آنقدر اطلاعات زیادی دارد که افسرده شده یا رباتی دیگر که زیادی شاد و شنگول است. اما هیچ کدام از شخصیت‌ها عمق کافی ندارند و در واقع شخصیت‌پردازیِ کتاب خوب نیست.
به علاوه داستان، تعلیق و هیجان لازم را به عنوان یک اثر علمی تخیلی ندارد. بدتر از همه این که سؤالی که برای من در حین خواندن کتاب مرتب تکرار می‌شد این بود که «خب حالا که چی؟!». میخواهم بگویم کتاب پیام روشن و درون‌مایه‌ی آشکاری مثل بعضی از علمی تخیلی‌های معروف از جمله «تلماسه» ندارد. (گرچه مقایسه‌ی تلماسه با این مجموعه خیلی هم مقایسه‌ی درستی نیست)
به نظرم هیچ‌کدام از شوخی‌های کتاب آنقدر خنده‌دار نیست که خواننده قهقهه بزند، ولی انصافاً بعضی از شوخی‌ها پیچیده و عمیق هستند و به مسائل اجتماعی- سیاسی کنایه می‌زنند.
شاید بعدها یک جلد دیگر از این مجموعه را هم بخوانم تا ببینم داستان به جای جالبی می‌رسد یا نه.

درباره‌ی ترجمه
از ترجمه به چند دلیل راضی نیستم:
• تمام کتاب به زبان محاوره یا به اصطلاح، فارسی شکسته ترجمه شده است و من از توضیحات مترجم در مقدمه‌ی کتاب در این باره قانع نشدم. شاید داستان در رادیو طور دیگری خوانده می‌شده یا شاید زبان محاوره با فضای داستان تضادی نداشته باشد، ولی ربطی به زبان اصلی کتاب ندارد.
• علاوه بر تعداد انگشت شماری غلط واضح در ترجمه‌ی کتاب، تعدادی از اصطلاحات داستان هم ترجمه‌ی دقیق یا باکیفیتی ندارند مثلا Pan Galactic Gargle Blaster ترجمه شده به مشروب الکلی رعد پان کهکشانی. در مورد اصطلاح «اتواستاپ‌زن» که ترجمه‌ی کلمه‌ی «hitchhiker» است هم، توضیحات مترجم در مقدمه برایم قانع کننده نیست. نمی‌دانم، شاید فقط منم که کلمه‌ی اتواستاپ‌زن را نشنیده‌ام و این کلمه برایم ناآشنا و وصله‌ی ناجور به زبان فارسی است. (شما تا حالا این کلمه را شنیده بودید؟) برای من «مسافر بین‌راهی» با این که می‌دانم ترجمه‌ی صددرصد دقیقی برای hitchhiker نیست، ترجمه‌ی قابل قبول‌تری است.
• بعضی قسمت‌های داستان سانسور شده‌اند مثل طرز تهیه‌ی همان مشروب الکلی رعد پان کهکشانی!
یک نکته‌ی جالب هم این که ناشر و مترجم متوجه شده‌اند اگر کلمه‌ی god را به جای «خدا» به «ایزد» ترجمه کنند، می‌توانند حداقل در مورد بحث‌های آتئیستیِ کتاب، از چنگ سانسور وزارت ارشاد بگریزند. این هم از عجایبی است که در کمتر جایی از زمین، و حتی کهکشان‌ها پیدا می‌شود!

Thanks for all the fish.
[Reread, December 2024]

من خیلی ازش لذت بردم. امروز صبح یه ذره حالم خوب نبود و تا حالم اوکی بشه خوندمش. بلافاصله می‌رم سراغ جلد بعدی.
فقط یه حس دوگانه‌ای دارم، از یه طرف می‌گم کاش انگلیسی خونده بودم و از یه طرف می‌گم ترجمش خیلی خوب بود. نمی‌دونم.

اولین بار بود که تو ژانر پست مدرن، کتابی نیمه فانتزی نیمه علمی تخیل�� می‌خوندم، اونم با چاشنی طنز!
کتاب راهنمای کهکشان برای اتواستاپ‌زن‌ها با استفاده از طنز موقعیت و گاه اغراق‌های قابل توجه، به انتقاد و زیر سوال بردن مسائل عادی انسانی می‌پردازه.
بعضی بخش‌های کتاب رو واقعا دوست داشتم، طنزش به دل می‌نشست و آدم رو به فکر فرو می‌برد. با این حال بعضی جاها هم برام خسته‌کننده می‌شد.
تصویرسازی و شخصیت‌پردازی متوسط و گاه دم دستی بود. خلاقیت نویسنده ستودنی به نظر می‌رسید و همین‌طور فکر می‌کنم اگر کتاب رو زبان اصلی می‌خوندم بیشتر با طنزش ارتباط برقرار می‌کردم.
کتاب پایان‌بندی نداره و به جلد بعدیش وصله. یعنی انتهای کتاب وصل می‌شه به ابتدای جلد بعد که خب نظر دادن در موردش رو سخت می‌کنه. فصل‌بندی‌هاشم برای من عجیب بود چون اگر شماره‌ی فصل‌ها رو برمی‌داشتیم کل کتاب به هم متصل بود و لزوم شماره زدن رو متوجه نشدم.
من ترجمه‌ی آرش سرکوهی رو خوندم ولی گویا ترجمه فرزاد فربد بهتره.
----------
بخش‌های ماندگار کتاب:
آقای پروسر آرزو می‌کرد که الان در نقطه‌ی ت می‌بود. نقطه‌ی ت جای خاصی نبود فقط جایی بود که از نقطه‌های الف و ب و پ خیلی دور بود.
...
یکی از خصوصیات آدم‌ها که فورد هیچ وقت از اون سر در نیاورده بود، عادت عجیب و غریب اون‌ها بود به اینکه چیزهای پیش پا افتاده و بدیهیات مثل روز روشن رو دوباره و دوباره تکرار کنند.
...
اگر آدم‌ها بدون توقف، زبون و لب‌هاشون رو تکون ندن، مغزشون شروع می‌کنه به کار کردن.
...
زمان فقط یه توهمه.
...
میشه فقط برای یه لحظه هم که شده تو مهمترین چیز دنیا نباشی؟
...
دقیقا همون موقعی که آدم فکر می‌کنه زندگی از این بدتر نمی‌شه، یک اتفاقی می‌افته و آدم می‌بینه که خیلی بدتر از این هم هست.
...
خیلی دوست داشت بدونه که این چیه که تمام وقت سعی می‌کنه بهش فکر نکنه.

Don’t panic.

This is a wholly remarkable book.

For those of you who have NOT read Douglas Adams’ classic, drop what you’re doing right this very instant and go get a book. You can buy a copy at the bookstore, download it from Kindle, or check it out at the library.

No, seriously, literally stop what you’re doing and go get a copy and do nothing for the next three to four hours as you read this brilliant and hilarious book. Go ahead, leave work, duck out of school, cancel that appointment and just read and enjoy. Tell them Dr. Johnny Fever has prescribed this and it is necessary for your health.

Go on, it’s OK, we’ll wait for you.

(background music plays softly)

OK! You’re back! It was AMAZING! RIGHT?

Douglas Adams’ takeoff from this great start is something to read. SF? Sure. Fantasy? Probably. Adams humorous writing and good as pizza dialogue makes this GREAT. I’d call this a lovingly fun satire of 60s era weird SF, with some fun science of his own, but all tongue in cheek and entertaining.

HIGHLY RECOMMENDED!!!!

Definitely one of the great sci-fi comedy classics with slapstick comedy, philosophical queries and the Answer 42. Always a fun book to read when otherwise life is throwing you curveballs!

So much fun to read.