Astounding. One of the best novels I've ever read. Ondaatje does things with language that should be almost illegal, giving us scenes that can be at the same time lush and heartbreakingly stark, weaving in and out of different timeframes and contexts with the fluidity and free association of memory. His depictions of the hard work these characters undertake in early 20th Century Canada (bridge building, logging, tunnel drilling under Lake Ontario in order to build a water purification plant) have a scale, a daring and a sense of the concrete and muscular that are beyond compare. And in between all of this, he gives us a sweet and sad story of immigrants, torn between destitution and the promise of the New World, between loves past and loves present, between rich and poor, that are vivid, precise, lived-in. You will remember many scenes in this book for weeks - the nuns being tossed around by the wind on an unfinished bridge, a daring escape from prison, a confrontation (ending in a molotov cocktail) between a rich man who wants to disappear and the searcher that is looking for him to retrieve the woman he loves, and a final denouement at the Palace of Purification that is at the same time sad, thrilling and reaffirming of the basic decency of a human being. Superb.

In this book, Patrick Lewis describes the lives of the people who surround him in Toronto in the 1920s. Patrick begins to learn, from their stories, the history of the city itself.

The best book I've read in 5 years.

But everyone I recommend it to hates it.

The prose is poetry, and the genetic connection to Ondaatje's earlier prose-poem works like "Coming through Slaughter" is obvious. But the power of this book resides in his characterization - you come to be absolutely devoted to the individuals - and I choose that word deliberately - that populate this novel. Though sparingly described, they seem more familiar than the characters so exhaustively cataloged in much pomo fiction. Ondaatje's genius is in the scenes he puts before us, which are almost emblematic of the character's personalities and values. I dare anyone to forget the beauty of the scene when Caravaggio escapes from prison.

Simultaneously a careful character study and a novel of ideas. Ondaatje's best, by far.

I find much to admire in this book but also much to complain about. At its best, it’s a feast of historical fiction in the best sense of that genre, i.e. anchoring a fictional tale securely within a very real and meaningful historical setting. Ondaatje takes us right into the “guts” of the building of major municipal infrastructure in Toronto, 1918 through 1938. It could be argued that the completion of the Bloor Street Viaduct was the making of Toronto as a major city; prior to that, the city was stranded on the west side of the Don Valley, incapable of growing eastward. The foresight and determination of the men who initiated and carried out that project (including provision for subway tracks at a time when almost no one could see that as a possibility) makes me wish we had civic leaders of that caliber today. But surely no civic administrator today would be able to get away with anything as grandiose as Toronto’s magnificent art deco water treatment plant; Commissioner of Public Works Rowland Harris was a man richly deserving of a novel written about him alone; nowadays, such a “monument” to one man’s giant ego would never get past the bean counters, excuse makers and naysayers. What I find most remarkable is that Harris got it done in the midst of the Depression, when funds were hardest to come by.
The other aspect of the novel most to be applauded is what I referred to above as the “guts”: the grizzly, often deadly working conditions and brutally hostile labor relations of the ‘20s and ‘30s are what this novel is really all about. To tell that story, Ondaatje presents us with multiple protagonists: Patrick, Tamelcoff and Caravaggio, each of them bringing something unique to the story and each of them representative of the kinds of men able to survive those horrific working conditions — a time when any union man seeking improvements could very well be murdered by the bosses’ goons — with the tacit support of police.
All of the above is truly wonderful and makes for a deeply engaging read for anyone with an appreciation for transformative historic events. Ondaatje’s research had to have been outstanding to enable him to tell the story in such a powerful manner.
But it’s his depiction of his protagonists’ worldviews and their motivations that I found troublesome. We learn a great deal about Patrick, his childhood in the bush, his arrival in Toronto, a stranger in his own country, his remarkable multi-faceted working career, his loves and his later adventures — the exploits of a madman. And yet, he somehow remains a man of mystery: his motivations are difficult to fathom, his actions jarringly unpredictable. Somehow, Ondaatje never quite connects the dots between Patrick the roughneck, Patrick the lover and Patrick the angel of destruction.
I suspect it’s this very disconnect, the ambiguity of Ondaatje’s narrative at the human level that may appeal to so many readers who admire his work. I understand that Ondaatje set out to tell the dark side of the historical events: the bosses’ outrageous abuse of power, the murderous exploitation of immigrant laborers, the poor pay, and above all, the horrendously dangerous, filthy, toxic workplaces to which men were subjected. But in the end, I was still unable to truly know Patrick. Perhaps the failing is mine.
As for style and mood: Much has been said about Ondaatje’s prose. It is indeed unique and evocative; but for me it never flows very well, seems to get sidetracked in too many ambiguous discursions, too fussy to be enjoyable. Many of his time-shifts are confusing. And finally, this is lauded as a love story. Really? OK, there is sex, some of it a bit unusual and an almost love story. But several relationships seem to arise out of nothing and fail to go anywhere. Patrick’s relationship with his surrogate daughter had great potential but was frittered away in trivialities.
On the strength of its wonderful historical narrative alone, the book merits 4 stars. But it could have been so much more than that. Somewhat like Patrick, the book is puzzling: easy to admire, difficult to really understand and less than easy to love.

"And now, in the midst of his first robbery, Caravaggio read through the finances of the mushroom factory and came across a till of cash. Never steal where you sleep. All this inquiry was out of boredom. He wanted a book, he wanted meat. If he was going to hole up for a few days he wanted chicken and literature."

In this sumptuously written story of three interconnected lives, Ondaatje delivers literature of a highly satisfying order. Of course, now I'm going to have to re-read THE ENGLISH PATIENT.

One of my favourite novels I've ever read. Its hard to put into words why I love it so much.

I've always meant to finish this book and am so glad I finally have! This is an amazing piece of poetry.

A sprawling mess of a novel. But gorgeous and unmistakably human

I struggled to finish it. Not the book for me. It did not keep my attention at all. Maybe the wrong time to read it..I am not sure but there are too many books I want to read to try it again. I am moving on.

“There are long courtships which are performed in absence.” (49)

“What he remembered was loving only things to do with color, hating the whiteness, stepping into the warm brown universe of barns, the breath and steam of cattle rolling out… What he remembered was frozen laundry, carrying overalls like a body into the kitchen and seating them in a chair, and hoping his father would see them before they melted over the table. Then summer. Blackflies and mosquitoes. Leaping not into the hay but into the black underwater color of the creek, walking naked to the farmhouse, chewing rhubarb, clothes under one arm. You bit the glossy skin of raw rhubarb and ripped its fibers open and sucked the flavor out. You put the smallest pellet of raspberry on your tongue and opened it delicately with your teeth. You stood in a field on a hot day and obsessed with this precise taste.” (53-54)

“... No one turned. They were in the belly of a whale.” (54)

“... So we are built.” (71)

“You were escaping the claustrophobia an obsessed lover brings. We placed our arms on each other’s shoulders, panting. Your face poured its look out.” (85)

“ — Then when we meet again we can talk… we can say hello.
She said that so strangely he would later recall it differently — clothed in sarcasm or tentative love or sadness.” (89)

“He undreams himself, remembers she has left him.” (91)

“ — … I want Clara. Something about her cast a spell on me… I don’t know what it is.
— It’s her unfinished nature, Ambrose says quietly.” (93)

“ — It would be terrible if we met under perfect conditions. Don’t you think?” (97)

“ — How are you, Patrick?
He gave his nervous laugh that she loved.
— I’m on the verge as usual.
— Don’t lose that.” (97)

“— Goodnight, Clara
— Goodnight Patrick Lewis. My friend.
He slept gripping her hand.” (99)

“He felt there was space in her small rooms only when he looked out.” (123)

“You reach people through metaphor… You can afford to be romantic because you are self-sufficient.” (123)

“A bottle of fruit whiskey on the end of a long piece of twine swung from side to side in front of them. Alice caught it and pulled it in. ‘To impatience,’ she said. She drank, offered him some, and then holding the rope let the bottle down to another level. In this way it moved among the others.” (126)

“Someone he had never spoken to caught his eye and both of them were so tired they could not turn away their gaze, just watched the other bluntly.” (135-136)

“Her habit of sitting pale and naked at the breakfast table, cutting up whatever fruit they had into three portions, or sitting down with fried eggs made him once whisper to her that she was beautiful… There would always be something careful about her. As if she had been badly scalded and so would approach water tentatively for fear it was boiling.” (137)

“Every true thing he learned about character he learned at this time in his life.” (138)

“All these fragments of memory… So we can retreat from the grand story and stumble accidentally upon a luxury, one of those underground pools where we can sit still. Those moments, those few pages in a book we go back and forth over.” (148)

“And so he became the man who was Thursday to her… loving each other along with the sound of the spring breakup. Kissing each other with stones in their mouths…” (150)

“There had been an earring missing beside the bed or at the sink in the kitchen. He had watched her move around the room half-naked, dressing, bending down to a pile of clothes in his room without furniture, a long time ago, saying Can’t find my earring, does it matter? As if another woman would find it. Alice departing with one ear undressed. If we meet again we can say hello, we can say goodbye.” (153)

“Each person had their moment when they assumed the skins of wild animals, when they took responsibility for the story.” (157)

“All these incidents and emotions to cover and the story like a tired child tugging us on, not letting us converse with ease, sleeping on our shoulder so it is difficult to embrace the person we love.” (159)

“Now he aches for her smallness, her intricacy — he needs a second glance whenever he thinks of her.” (159)

“They would sit side by side in a Chinese restaurant, empty but for the two of them. Wanting to face each other but wanting to hold each other and having to decide on one pleasure. The intricate choices of desire… I don’t think I’m big enough to put someone in a position where they will hurt another. That’s what you said, Alice, that made me love you most. Made me trust you. No one else would have worried about that, could have said it and made me believe it, that first night in your room. Every bird and insect froze in the element of air at that moment when the sentence slide up, palpable, out of your mouth. You unaware you were expressing a tenderness, thinking you were being critical of yourself…. He has come across a love story. This is only a love story. He does not wish for a plot and all its consequences.” (159-160) → A very important set of pages

“Let me now re-emphasize the extreme looseness of the structure of things. Whispered to him once… He had wanted to know her when she was old.” (163)

“Even if we cannot be lovers I will come each afternoon, come as if courting, and over lunch we will share our thoughts, laughing, so this talk will be love.” (164)

“His left hand touches his neck and it is not there.” (186)

“He decided to be direct about his tentative status.
— I’m here to get my bearings.
— This is a good place for that.

— You have aquamarine on your neck.
He smiled. He had spent so long calling it blue.” (187)

“She lifted her paddle forward so it was across her knees, nodding to herself, realizing a wall had just been placed between them. Their canoes banged together and she backpaddles. He had never heard anyone speak as generously as she had in that one sentence. This is a good place.” (188)

“Caravaggio had never witnessed someone writing before. He saw her put down the fountain pen and later pick it up, try it, and realizing the nib was dry, lift the tail of her shirt to wipe the dry ink off the nib, preening the groove, as if the pause were caused not by the hesitation of her mind but by the atrophy of the pen. Now she bent over earnestly, half-smiling, the tongue moving in her mouth.” (197)

“In this light, and with all the small panes of glass around her, she was inside a diamond, moth like on the edge of burning kerosene, caught in the centre of all the facets.” (198)

“I have literally fallen in love with the lake…” (203)

“A last plate tips over to the next shelf. He waits for her eyes to open. Here comes the first kiss.. He lifts his wife onto his shoulders so her arms ascend into the chandelier.” (206)

“... suddenly full of language which was aimed nowhere, only out of his body… She saw his world as if she were tied to a galloping horse, caught glimpses of faces and argument and there was no horizon. After all these years she would not be satisfied, would not know him. She pulled back.” (215)

“I forgot you’re the man who taught me to always carry a book.” (219)

“This is not to be a gesture of an egg hurled against a train window.” (227)

“If he were writing this down, Harris thought, his handwriting would be getting smaller and smaller.” (239)

Couldn’t finish, had a absolutely no interest in the characters or what happened to them. Tried twice to read, second got about 2/3 through and thought, nope still don’t care

Michael Ondaatje-യുടെ "In the Skin of a Lion" എന്ന നോവലിനെ പരിചയെപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് എഴുത്തുകാരിയായ Anne Enright പറയുന്നത് അത് പുതുതായി എഴുതിത്തുടങ്ങുന്നവരെ കാണിയ്ക്കരുത് എന്നാണ് -"that should be prised out of their clutching fingers and locked away until they are all grown up and ready to read them without being smitten." അസാധ്യമായ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യുന്ന ഒരു നോവൽ എന്നാണ് അവരുടെ വിശേഷണം. മലയാളി വായനക്കാരിൽ പലരും അനുഭൂതിയ്ക്കു വേണ്ടി വായിക്കാൻ കഴിയുക എന്നത് ഒരവശ്യഘടകമായി എടുത്തു പറയാറുണ്ട്. ഈ നോവലിലെ ഭാഷ 'കവിതാ'മയമാണ്, എന്നാൽ ഇവിടെ കാണപ്പെടുന്ന ഭാഷയുടെ വഴക്കവും പാകതയും ഇത്തരത്തിലുള്ള പല എഴുത്തുകളിലും കാണാൻ കഴിയുകയില്ല എന്നതാണ് സത്യം. ശ്വാസം പോലും ഭാഷയാകുന്നതിനെപ്പറ്റി നോവലിൽ ഒരിടത്തു വിവരണമുണ്ട്.

“His breath is now almost whisper, almost language. She turns, a pearl embedded in her flesh. A violin with stars walking in this house. Fridge light sink light street light. At the sink she douses her face and shoulders. She lies beside him. The taste of the other. A bazaar of muscles and flavours. Her shoulders bang against the blue-stained cupboard. A kitchen being fucked. Sexual portage. Her body forked off him.”

നേർരേഖയിലുള്ള കഥ പറച്ചിലുമല്ല ഈ നോവലിലേത്. Patrick എന്ന കഥാപാത്രം Hana എന്ന കൗമാരക്കാരിയോട് തന്റെ കഥ പറയുന്നതായിക്കാണിച്ചാണ് നോവൽ ആരംഭിയ്ക്കുന്നത്. അയാൾ അവളുമായി തന്റെ പഴയ കാമുകിയെ(Clara, മിസ്ട്രസ് എന്ന് നോവലിൽ) കാണാൻ പോകുകയാണ്. കഥ തുടങ്ങുമ്പോൾ മരം മുറിയ്ക്കാൻ പോകുന്ന തൊഴിലാളികളെ നോക്കിനിൽക്കുന്ന അയാളെ നമുക്ക് കാണാം. ഒരു രാത്രിയിൽ ദൂരെ കാട്ടിൽ വെളിച്ചം മിന്നുന്നതുകണ്ട്‌ Patrick ഇറങ്ങിക്കിച്ചെല്ലുന്നു. മഞ്ഞിലുറഞ്ഞ തടാകത്തിനുമേലെ ആളുകൾ തെന്നിനടക്കുന്നതാണവൻ കാണുന്നത് - "It was not just the pleasure of skating. They could have done that during the day. This was against the night. The hard ice was so certain, they could leap into the air and crash down and it would hold them. their lanterns replaces with new rushes which let them go further past boundaries, speed! romance! one man waltzing with his fire...". കാട്ടിൽ നിന്ന് വെട്ടിയ തടികൾ നദിയിലൂടെ ഒഴുക്കിക്കൊണ്ടുപോയി മില്ലുകളിൽ എത്തിയ്ക്കുന്നതാണ് ഈ ആളുകളുടെ ജോലി. ഇവർ ഫിൻലൻഡുകാരാണ് എന്ന് അയാൾ മുതിർന്നതിനുശേഷം അറിയുന്നുണ്ട്. അയാളുടെ അച്ഛൻ അവർക്കൊപ്പമാണ് ജോലി ചെയ്തിരുന്നത് - ഒഴുക്കിൽ തടികൾ എവിടെയെങ്കിലും കുടുങ്ങിനിൽക്കുമ്പോൾ ഡയനാമിറ്റ് വച്ച് പൊട്ടിച്ചു തടസ്സം നീക്കലാണ് അയാളുടെ ഉത്തരവാദിത്തം. അച്ഛനിൽ നിന്ന് മകനും അത് ചെയ്യാൻ പഠിക്കുന്നു. പിന്നീട് അച്ഛൻ മരിക്കുന്നതും അത്തരമൊരു സ്‌ഫോടനത്തിലാണ്. മറ്റൊരു ജോലി തേടി പിൽക്കാലത്തു നഗരത്തിലെത്തുന്ന Patrick, Ambrose Small എന്ന കോടീശ്വരന്റെ തിരോധാനത്തെപ്പറ്റി വിവരം ശേഖരിയ്ക്കാൻ വളണ്ടിയർ ആയിപ്പോകുന്നു. അത് ചെയ്യുന്നവർക്ക് ആഴ്ചയിൽ നാല് ഡോളർ കിട്ടും (ഇത് കാലം 1920-കളാണ്, ഇങ്ങനെയൊരു വ്യാപകമായ അന്വേഷണം ശരിക്കും നടന്നിരുന്നു. നോവലിലെ പല പശ്ചാത്തലകഥകളും ചരിത്രമാണ്). അയാളുടെ രണ്ടു സഹോദരിമാരുമായും പിന്നെ കാമുകിയായ Clara-യുമായും Patrick സൗഹൃദത്തിലാകുന്നു("He was drawing out her history with Small, a splinter from a lady's palm"). Clara അല്പകാലത്തിനുശേഷം അവനെപ്പിരിഞ്ഞുപോകുമ്പോൾ തന്റെ ഇഗ്വാനയെ വളർത്താനായി അവനു കൊടുക്കുന്നു. ഈ ബന്ധങ്ങളൊക്കെ എങ്ങനെ ഉണ്ടായിവരുന്നെന്ന് വിശദീകരിക്കുന്നൊന്നുമില്ല കഥാകാരൻ. കഥയിൽ പലയിടത്തും ഇതുപോലുള്ള സന്ദർഭങ്ങളുണ്ട്. ചില കഥാപാത്രങ്ങളും കഥാതന്തുക്കളുമെല്ലാം തുടർച്ചയില്ലാതെയും അവസാനമില്ലാതെയും പോകുന്നുണ്ട്.

ഇത്തരത്തിലുള്ള ഒരു വ്യതിചലനമാണ് Temelcoff-ന്റെ കഥ. ഡോൺ എന്ന താഴ്‌വാരത്തിനു കുറുകെ വെള്ളവും മറ്റു അവശ്യ സാധനങ്ങളൂം കൊണ്ടുപോകാനുള്ള വലിയൊരു റെയിൽപ്പാലത്തിന്റെ പണിയിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന തൊഴിലാളിയാണ് Temelcoff - “Nicholas Temelcoff is famous on the bridge, a daredevil. He is given all the difficult jobs and he takes them. He descends into the air with no fear. He is a solitary. He assembles ropes, brushes the tackle and pulley at his waist, and falls off the bridge like a diver over the edge of a boat. ”. അയാൾ ഭാഗമാകുന്ന ഒരസാധാരണ സംഭവമാണ് ഈ കഥയിൽ വിവരിക്കുന്നത്. പണി നടക്കുന്ന പാലത്തിൽ പെട്ടെന്ന് (എങ്ങനെ എന്നതിന് പ്രാധാന്യമില്ല) കുറെ കന്യാസ്ത്രീകൾ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു. മഞ്ഞിലൂടെ നടന്നു അവരിലൊരാൾ അറ്റത്തെത്തി താഴേക്ക് വീഴുന്നു.

“The man in mid-air under the central arch saw the shape fall towards him, in that second knowing his rope would not hold them both. He reached to catch the figure while his other hand grabbed the metal pipe edge above him to lessen the sudden jerk on the rope. The new weight ripped the arm that held the pipe out of its socket and he screamed, so whoever might have heard him up there would have thought the scream was from the falling figure.”

അവിടെ നിന്നു രക്ഷപ്പെടുന്ന അവരിരുവരും പിന്നെ ഒരു ചെറിയ ഭക്ഷണശാലയിലിരുന്നു മദ്യപിക്കുകയും സംസാരിച്ചിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മദ്യപിക്കുമ്പോൾ അയാളോർക്കുകയാണ് - “She still hadn’t said a word. He remembered she had not even screamed when she fell. That had been him.”. പതിയെ അയാളുറങ്ങുന്നു. അവൾ അയാളെ നോക്കിയിരിക്കുന്നു. പിന്നെ എണീറ്റ് മുഖം കഴുകാൻ പോകുന്നു - “Leaning forward she lay her face on the cold zinc, the chill there even past midnight. Upon her cheek, her eyelid. She let her skull roll to cool her forehead. The zinc was an edge of another country. She put her ear against the grey ocean of it. Its memory of a day’s glasses. The spill and the wiping cloth. Confessional. Tabula Rasa.”. ഉറങ്ങുന്ന അയാളോട് അവൾ പേര് ചോദിക്കുന്നു, മറുപടിയില്ല. അവൾ അവിടെനിന്നിറങ്ങി നടന്നു മറയുന്നു. അഞ്ചു വർഷങ്ങൾക്കു ശേഷം ജോലിയിൽ നിന്നും കരുതിവച്ച പണം കൊണ്ട് അയാൾ ഒരു ബേക്കറി തുടങ്ങുന്നുണ്ട്. അവിടെ വച്ചാണ് അയാൾ Patrick-മായി കണ്ടുമുട്ടുന്നത്. പിന്നീട് അയാളുടെ കൂടെയാണ് Hana താമസിക്കുന്നത് എന്ന് നമ്മൾ കാണുന്നു. എന്നാൽ Temelcoff-ന്റെ കഥയ്ക്ക് പിന്നെ തുടർച്ചകളില്ല.

Patrick, ഒന്റാറിയോ തടാകത്തിന്റെ കീഴെ കുഴിയ്ക്കുന്ന ടണലിന്റെ ജോലിയിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതിന്റെ വിവരണമാണ് പിന്നെ. Harris എന്ന പൊതുമരാമത്ത് ഉദ്യോഗസ്ഥന്റെ സ്വപ്ന പദ്ധതിയാണത് (റെയിൽവേപ്പാലവും അയാളുടെ ആശയമായിരുന്നു). കാനഡയിൽ ജോലി അന്വേഷിച്ചെത്തിയ വിദേശികളുമൊത്താണ് Patrick താമസിക്കുന്നത്. Temelcoff ഒരിയ്ക്കൽ അവരിലൊരാളായിരുന്നു, വലിയൊരു സാഹസികയാത്ര കഴിഞ്ഞാണ് അയാൾ അവിടെയെത്തുന്നത് - അതിന്റെ വിവരണം നോവലിന്റെ ആദ്യഭാഗത്തുണ്ട്. Patrick-ന്റെ (ക്ലാര കൊടുത്ത) ഇഗ്വാന പ്രവാസികൾക്കിടയിൽ ഒരു കൗതുകമാണ്. ഒഴിവുവേളകളിൽ അവരെല്ലാവരുംകൂടി നാടകങ്ങൾ കാണാൻ പോകുന്നു. അവർ നാടകം വെറുതെ കാണുകയല്ല, നടൻമാർ പറയുന്ന ഓരോ സംഭാഷണവും ഉച്ചാരണസഹിതം ആവർത്തിച്ചു പറഞ്ഞു പഠിച്ചെടുക്കുകയുമാണ്.

“Usually by the end of an east-end production at the Fox or Parrot Theatres the actors’ speeches would be followed by growing echoes as Macedonians, Finns, and Greeks repeated the phrases after a half-second pause, trying to get the pronunciation right.
This infuriated the actors, especially when a line such as “Who put the stove in the living room, Kristin?” – which had originally brought the house down – was now spoken simultaneously by at least seventy people and so tended to lose its spontaneity. ”

Patrick-ഉം അച്ഛനും സ്ഫോടകവസ്തുക്കൾ തയ്യാറാക്കി ഉപയോഗിക്കുന്നത്, Temelcoff-ഉം കൂട്ടാളികളും പാളത്തിൽ ജോലിചെയ്യുന്നതിന്റെ വിവരണം, Patrick-ഉം സഹപ്രവർത്തകരും തുരങ്കമുണ്ടാക്കുന്നതിന്റെ വിശദാംശങ്ങൾ (അവിടെ അവന്റെ ഡൈനാമിറ്റ് ഉപയോഗിക്കുന്നതിലെ പരിചയം ഉപയോഗപ്പെടുന്നു), Patrick പിന്നീട് ഒരു "ടാനറി"യിൽ ജോലിചെയ്യുന്നത്, നോവലിന്റെ മൂന്നാം ഭാഗത്തിൽ വരുന്ന Caravaggio എന്ന മോഷ്ടാവിന്റെ "ജോലി"യുടെ വിവരണം തുടങ്ങി - ആളുകളുടെ തൊഴിലുകളെ അതിന്റെ സൂക്ഷ്മാംശത്തിൽ വിശദീകരിക്കുന്നതു നോവലിലെ മറ്റൊരു പ്രത്യേകതയാണ്. ഇത് മനുഷ്യാദ്ധ്വാനത്തിന്റെ, ഒരു നഗരവു�� സംസ്കാരവും പടുത്തുയർത്താൻ ചിലവഴിക്കേണ്ടേവന്ന തുച്ഛജീവിതങ്ങളുടെ (ഏതൊരാധുനിക നഗരവും നിർമ്മിച്ചെടുത്തത് അന്യനാട്ടുകാരന്റെ വിയർപ്പിലാണ് എന്നതിന്റെ) കൂടെ കഥയാണ്.

ജയിലിൽ വച്ച് Patrick പരിചയപ്പെടുന്ന ഒരു കഥാപാത്രമാണ് Caravaggio എന്ന മോഷ്ടാവ്, നോവലിന്റെ മൂന്നാം ഭാഗത്തിൽ അയാളുടെ ജീവിത കഥയുണ്ട് (ഈ കഥാപാത്രം Ondaatje-യുടെ അടുത്ത നോവലായ English Patient -ൽ വീണ്ടും വരുന്നുണ്ട്, Hana-യും). അയാളെ ജയിലിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടാൻ Patrick സഹായിക്കുന്നുണ്ട്. പുറത്തിറങ്ങിയ Patrick-ഉം Caravaggio-യും ചേർന്ന് തടാകത്തിനടിയിലെ ടണൽ തകർക്കാൻ ശ്രമിയ്ക്കുന്നതാണ് അവസാനഭാഗത്തിലെ കഥ. ഡൈനാമിറ്റ് പലയിടങ്ങളിൽ സ്ഥാപിച്ചശേഷം Harris-ന്റെ മുറിയിലെത്തുന്ന Patrick പക്ഷേ ക്ഷീണവും പരിക്കുകളും കാരണം തളർന്നുറങ്ങിപ്പോകുന്നു (അയാൾ തടാകത്തിൽ നിന്ന് വെള്ളമൊഴുകുന്ന ടണലുകളിലൂടെ നീന്തിയാണ് കനത്ത സുരക്ഷയുള്ള കെട്ടിടത്തിൽ കടക്കുന്നത് ). ടണൽ നിർമ്മാണത്തിനിടെ കൊല്ലപ്പെട്ട ആളുകൾക്കു വേണ്ടി പകരം ചോദിയ്ക്കാനാണ് താൻ വന്നിരിക്കുന്നത് എന്ന് അയാൾ അതിനു മുൻപായി Harris-നോട് പറയുന്നുണ്ട്.

മേല്പറഞ്ഞപോലെ ഭാഷയിലാണ് ഈ നോവലിന്റെ ശക്തി കിടക്കുന്നത്. സൂക്ഷ്മമായി നോക്കിയാൽ കഥയിലെ ചിന്നിച്ചിതറിക്കിടക്കുന്ന പല ഭാഗങ്ങളും ഇഴചേരുന്നതായിക്കാണാം - വായനക്കാരന്റെയാണ് ഇവ കണ്ടെടുക്കേണ്ട ഉത്തരവാദിത്തം. ചില ഭാഗങ്ങളിൽ നോവൽ അദ്ധ്വാനിച്ചു തന്നെ വായിക്കേണ്ടി വരുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ Ondaatje-യുടെ ഭാഷയുടെ sophistication അത്ര ഉന്നതമാണ്. ടാനറിയിലെ ജോലി കഴിഞ്ഞു പാട്രിക്കും സുഹൃത്തുക്കളും കുളിച്ചു വൃത്തിയാകുന്നതിന്റെ വിവരണം നോക്കുക :-

”They stood under the hot pipes, not noticeably changing for two or three minutes – as if, like an actress unable to return to the real world from a role, they would be forever contained in that livid colour, only their brains free of it. And then the blue suddenly dropped off, the colour disrobed itself from the body, fell in one piece to their ankles, and they stepped out, in the erotica of being made free.”

നോവലിന്റെ ആദ്യഭാഗത്തുനിന്ന് അവസാനത്തേക്കെത്തുമ്പോൾ കഥയിൽ നിന്ന് വായനക്കാരന്റെ ശ്രദ്ധ തെറ്റുന്നതും ഇതുകൊണ്ടാണ് (“The first sentence of every novel should be: “Trust me, this will take time but there is order here, very faint, very human.” - ഇങ്ങനെയൊരു വാചകമുണ്ട് നോവലിന്റെ രണ്ടാം ഭാഗത്ത് ). കഥയിലല്ല നോവലിന്റെ ഊന്നൽ, അത് പശ്ചാത്തലത്തിൽ സ്വയം കുറേയൊക്കെ പൂരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്, പക്ഷേ വിശദശാംശങ്ങളിലാണ് നോവലിന്റെ ആത്മാവ്. ഒരുവേള ഹിസ്റ്റോറിക്കൽ ഫിക്ഷൻ പോലെയും നോവൽ പ്രവർത്തിയ്ക്കുന്നു. നോവലിന്റെ പേരിലെ "സ്കിൻ" മനുഷ്യന് വരുന്ന മാറ്റങ്ങളാണ്, ഒരു ജീവി തൊലിപൊഴിക്കുന്നപോലെയാണ് അത് നടക്കുന്നത്. എന്നാൽ മനുഷ്യന് മാത്രമല്ല ടോറോന്റൊ നഗരത്തിനു തന്നെ വരുന്നുണ്ട് ഈ പരിണാമം. അതിന്റെ കൂടെ ചരിത്രവുമുണ്ടാകുന്നു. ആ അർത്ഥത്തിൽ ആഴത്തിലുള്ള രാഷ്ട്രീയം നോവലിലുണ്ട് (ജോലികളുടെ വിശദാംശങ്ങൾ മനഃപൂർവ്വമാണ്, ഒരു ജോലി ചെയ്യുന്നതിലെ അദ്ധ്വാനത്തെ വായനക്കാരനെ അനുഭവിപ്പിയ്ക്കുകയാണ് ഇവിടെ). ഇങ്ങനെയാണ് കേവല "അനുഭൂതി" തലത്തിൽനിന്ന് നോവൽ ഉയരുന്നത്. നോവലിന്റെ രസതന്ത്രത്തിനു കീഴടങ്ങുന്ന വായനക്കാരൻ സ്വയം തോൽ പൊഴിയ്ക്കുകയാണ് എന്ന് പറഞ്ഞാലും അതിശയോക്തിയില്ല. അത്രയ്ക്ക് transformative ആണീ നോവൽ, പുനർവായനയ്ക്കുമുതകുന്ന ഒന്ന്.