Magnificent, vast, sprawling, resolutely humane, often funny, forgivably digressive. Highly recommended!

For people who find straight history books too dry, this book is one of the best for understanding the history of the fall of the Ottoman empire and the rise of the modern Turkish state.

Louise de Berniers provides a window into the lives of people caught in the midst of the enormous social, political, and economic change that occurred when Ottoman rule collapsed and was replaced with the modern, democratic, secular Republic of Turkey. With a captivating cast of characters and intricate story line set against the backdrop of calamitous historical events, Birds Without Wings is like a Turkish "Gone with the Wind." It's tragic and sad, but the author draws you into the character's lives, their homes and food, their journeys across the country, and the historical events they experienced. So many things happen and are described in such vivid detail that you can easily become vested if you are a patient reader. Two particularly compelling parts were the accounts of the horrific Battle at Gallipoli and the tragic journey undertaken when the Greek-Turkish population exchange was mandated. For the non-Turkish person, this novel explains the significant events that shaped modern day Turkey and its people.

Χμμμ, δεν ξέρω πώς να το κρίνω αυτό το βιβλίο. Γενικά όταν διαβάζω ιστορικά μυθιστορήματα και ειδικά αυτά που αφορούν τους πολέμους μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας, προσπαθώ να είμαι όσο πιο αντικειμενική μπορώ, να μην αφήσω τον πατριωτισμό να με επηρεάσει. Έλα όμως που δεν είναι πάντα εύκολο.
Χωρίζω από μόνη μου το βιβλίο σε τρία μέρη.
Στο πρώτο μέρος, περιγράφει τη ζωή στο Εσκίμπαχτσε, όπου ζουν μαζί χωρίς προβλήματα Αρμένιοι, μουσουλμάνοι και χριστιανοί κάπου στις αρχές του 20ου αιώνα. Η περιγραφή είναι εξαιρετική, τόσο ο χώρος όσο και τα άτομα που παρουσιάζονται περιγράφονται όμορφα και με σαφήνεια. Ιδιαίτερα καλά περιγράφεται ο τρόπος ζωής, η καθημερινότητα και η αρμονική συμβίωση ανάμεσα στους πιστούς των θρησκειών που είχαν βρει τρόπο να απομακρύνουν τους φανατισμούς και να σέβονται ο ένας τη θρησκεία του άλλου.
Στο δεύτερο μέρος... αρχίζουν οι πόλεμοι και πολλοί από τους πρωταγωνιστές του βιβλίου πολεμούν ή υφίστανται τις συνέπειες των πολέμων. Είναι εξαιρετικά τα κεφάλαια που ένας εκ των βασικών πρωταγωνιστών (δεν θέλω να πω ποιος) περιγράφει τις αναμνήσεις του από τη συμμετοχή του στον πόλεμο και την εμπειρία του από τις μάχες στα χαρακώματα, είναι θαυμάσια η περιγραφή του τρόπου που διεξαγόταν παλιότερα οι μάχες, πριν κυριαρχήσουν οι μηχανές και τα αεροπλάνα.
Να πω επίσης ότι εμβόλιμα στην πλοκή υπάρχουν κεφάλαια που ονομάζονται "Μουσταφά Κεμάλ" και όπως καταλαβαίνετε από τον τίτλο είναι καταγραφή της ζωής του Κεμάλ και των ιστορικών γεγονότων που διαδραματίζονταν. Οι ιστορικές αυτές αναφορές συμπορεύονται και προχωρούν στο χρόνο ταυτόχρονα με την πλοκή και τη ζωή των πρωταγωνιστών της ιστορίας
Τώρα όσον αφορά το "τρίτο μέρος" είναι λίγο δύσκολο να το δω αντικειμενικά. Το βιβλίο είναι γραμμένο ξεκάθαρα από τη μεριά των Τούρκων (ή σωστότερα των Οθωμανών), οπότε στην ουσία εξιστορεί την "άλλη πλευρά" της ιστορίας. Σε φέρνει αντιμέτωπο με τα εγκλήματα που έκαναν οι Έλληνες, βάζει Τούρκους να περιγράφουν τα όσα είδαν όταν μπήκαν στα μέρη τα οποία μόλις είχε εγκαταλείψει ο Ελληνικός στρατός και όπως και να το κάμουμε δεν είναι ωραίο να βρίσκεσαι αντιμέτωπος με εγκλήματα που έκαναν οι ομοεθνείς σου. Δεν είναι ανθελληνικό το βιβλίο- κάθε άλλο, μη δώσω τέτοια εντύπωση. Μιλάει και για τη γενοκτονία των Αρμενίων και για τα εγκλήματα των Τούρκων, απλά μιλάει και για όσα έκαναν οι Έλληνες.
Σε αυτό το μέρος, το τμήμα που καταλαμβάνει η καταγραφή ιστορίας είναι λίγο μεγαλύτερο σε σχέση με το υπόλοιπο βιβλίο, οπότε η προσωπική ζωή των πρωταγωνιστών του βιβλίου μένει λίγο πίσω, αλλά πραγματικά δίνει μια αρκετά καλή περιγραφή των γεγονότων που προηγήθηκαν της μικρασιατικής καταστροφής και της στάσης που κράτησαν οι Ευρωπαίοι σε όλα αυτά τα γεγονότα.
Δεν ξέρω, αν θεωρείτε τον εαυτό σας ώριμο αναγνωστικά ώστε να διαβάσετε ένα βιβλίο που βάζει ορισμένα πράγματα στη θέση τους (ειλικρινά τώρα, υπάρχει άνθρωπος που πιστεύει ότι σε έναν πόλεμο μόνο η μια πλευρά εγκληματεί;) να το διαβάσετε οπωσδήποτε, το μόνο που μπορεί να σας εμποδίσει από το να του δώσετε βαθμό 10/10 είναι ο θιγόμενος εθνικός εγωισμός- ή τουλάχιστον έτσι νομίζω εγώ.

https://kiallovivlio.blogspot.com/

This was a very complex story with many characters developed in short chapters. The characters are mixed as is the time line but I did not find it too difficult to follow.

"Destiny caresses the few, but molests the many, and finally every sheep will hang by its own foot on the butcher's hook, just as every grain of wheat arrives at the millstone, no matter where it grew." p.6

The time period is end of the great European empires, the beginning of WWI, the beginning of the Turkish nation. The life of a simple village is battered by events and persons beyond its control. It was a cataclysmic time in history.

"This was the age when everyone wanted an empire and felt entitled to one, days of innocence perhaps, before the world realized, if it yet has, that empires are pointless and expensive, and their subject peoples rancorous and ungrateful." p.256

The lives of the villagers express the swirl of emotions, ideas and to a lesser extent ethnic and religious feelings. The main villein, I think, is mob psychology; the failure of people to take personal responsibility for their actions but instead to hide behind religion, ethnicity, nation and in the name of these act wrongly.

"The triple contagions of nationalism, utopianism and religious absolutism effervesce together into an acid that corrodes the moral metal of a race, and it shamelessly and even proudly performs deeds that it would deem vile if they were done by any other."

The worst part of the book was the textbook like chapters on the life of Mustafa Kemal Ataturk and the gratuitous, negative comments about Lloyd George. Ataturk was a semi-developed character but I did not feel any investment in his life. These chapters felt like little chunks of undigested non-fiction. Lloyd George was just a name dropped without context. There was also some repetition which a good editor could have removed.

The overall effect of the book however was massive to me. Big ideas made concrete through the events in the lives of characters I could identify and care about. I knew nothing about these peoples, their history or their way of life before this reading. I would be interested in reading something similar on the Balkan nations and other nations in the Middle East. My life and education have been terribly Anglo-centered.

I leave you with a sentiment that should find great currency in the world today. Georgio P. Theodorou, a Greek merchant from Turkish Smyrna said, "If I ever get to meet God In Person I shall suggest quite forcefully that He impartially abolish their" [Greek Christian and Turkish Mulsim:] "religions, and then they shall be friends forever." p. 454