Emilie du Chatelet and Voltaire - the prototypical sapiosexuals.

La sfârșitul anilor 1990, cercetam o carte despre Einstein când am dat peste o notă de subsol despre o franțuzoaică obscură, de la începutul secolului al XVIII-lea, Emilie du Châtelet. Nota spunea că a jucat un rol minor în dezvoltarea conceptului modern de energie, apoi a adăugat că ea a avut o anumită notorietate la vremea ei. Am fost intrigat și, câteva zile mai târziu, am ajuns la biblioteca științifică a University College London - nu în teancurile moderne bine luminate de la etaj, ci în ascunzișurile mai întunecate de la parter, unde jurnalele stivuite aveau suficient praf pe ele. Era evident că nu fuseseră atinse de ani de zile. Ceea ce am descoperit acolo - și apoi în alte arhive, pe măsură ce îi urmăream scrisorile, precum și relatările contemporane despre viața ei - m-au uimit. Nota de subsol îi subestimase în totalitate semnificația. Această femeie jucase un rol crucial în dezvoltarea științei – și avusese, de asemenea, o viață aventuroasă.

Το Βολταίρο τον γνωρίζετε όλοι. Την ατάκα ότι πίσω από κάθε πετυχημένο άντρα κρύβεται μια πετυχημένη γυναίκα επίσης την ξέρετε. Ποια γυναίκα βρισκόταν όμως πίσω από το Βολταίρο, πόσο τον επηρέασε και σε ποιους τομείς;

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή:

Είσαι γυναίκα, έχεις έφεση στην επιστήμη και τη λογιοσύνη, αλλά ζεις στη Γαλλία του 18ου αιώνα… Τα πανεπιστήμια εννοείται ότι δεν δέχονται γυναίκες, ευτυχώς τουλάχιστον ανήκεις στον αριστοκρατικό κύκλο (αν δεν ανήκες εξάλλου δεν θα είχες μάθει ότι έχεις έφεση στην επιστήμη). Τι κάνεις τότε; Κατ’ αρχήν κάνεις έναν καλό γάμο για να παραμείνεις στον ίδιο κύκλο (ο μπαμπάς κανονίζει γι’ αυτό, όπως και ο μπαμπάς κανόνιζε να επισκέπτονται την έπαυλη διάφοροι λόγιοι για να έρχεται το κοριτσάκι του σε επαφή με αυτό τον κόσμο). Ο ιδανικός γαμπρός είναι (ας με συγχωρήσετε) ο λιγότερο διαθέσιμος μ@λ@κ@ς, και πράγματι, ο δικός μας βγήκε καλή πάστα ανθρώπου. Όμως, οι Γάλλοι αριστοκράτες, πρώτα έκαναν γάμους για να διατηρήσουν τα συμφέροντά τους και μετά έβρισκαν ερωμένες/εραστές προκειμένου να περνάνε καλά, ή ακόμα και να ερωτευτούν. Σε αυτό τουλάχιστον άντρες και γυναίκες είχαν τα ίδια δικαιώματα και ανάγκες.

Η ηρωίδα της ιστορίας μας λέγεται Έμιλυ ντε Σατελιέ και είναι η γυναίκα που μετέφρασε το Νεύτωνα στα γαλλικά, με δικά της επεξηγηματικά σχόλια, κάνοντας γνωστό το έργο του Άγγλου επιστήμονα στη Γαλλία ειδικά και την κεντρική Ευρώπη γενικότερα. Η μετάφραση του Principia (του σημαντικότερου έργου του Νεύτωνα, αυτό που περιγράφει αναλυτικά τους περιβόητους 3 νόμους, το Διαφορικό Λογισμό και την πρώτη σύνδεση του ουράνιου και του γήινου κόσμου, αποδίδοντας στο Θεό περισσότερο αποστασιοποιημένο ρόλο στην καθημερινότητα του Σύμπαντος) μάλιστα είναι αυτή που χρησιμοποιείται ακόμα στη γαλλική γλώσσα.

Ας επιστρέψουμε όμως στην αρχή της ιστορίας.

Η Έμιλυ, επομένως, κατάλαβε ότι για να εισαχθεί στο χώρο της επιστήμης θα πρέπει να βρει για εραστή κάποιον λόγιο. Ο κύριος ντε Σατελιέ έλειπε συχνά, καθώς ήταν υψηλός αξιωματούχος του γαλλικού στρατού (και είχαν πολλούς πολέμους τότε, δουλειά δεν είχαν οι διάφορες βασιλικές αυλές) και η Έμιλυ μετακόμισε στο Παρίσι, όπου εντάχθηκε στον εκεί κύκλο των ευγενών. Ένας από τους πρώτους εραστές και σπουδαίος φίλος της ζωής της ήταν ο Mapertois, πολύ γνωστός μαθηματικός και πρόεδρος της Ακαδημίας Επιστημών στα επόμενα χρόνια. Εραστής της ήταν επίσης ο Δούκας του Ρισελιέ – ο οποίος δεν ήταν επιστήμονας αλλά πολύ μεγάλος γόης και γυναικοκατακτητής της εποχής, οι της ιστορίας θα ξέρετε περισσότερα γι’ αυτόν.

Και κάποια στιγμή μπήκε στη ζωή της ο Βολταίρος…

Μεγάλη μούρη ο τύπος. Καταρχήν κάτι που μου έκανε εντύπωση, είναι ότι ήθελε τόσο πολύ να προκαλέσει, που αν είχε γραφτεί ένα κείμενο προβοκατόρικο και οι αντίπαλοί του τον κατηγορούσαν ότι το έγραψε αυτός, ο Βολταίρος υιοθετούσε τη συγγραφή του. Μπορεί να του στοίχισε μία επίσκεψη (σικ) στη Βαστίλη και μια εξορία στην Αγγλία (εκεί έμαθε το έργο του Νεύτωνα), καθώς και πολλά αυθόρμητα ταξίδια σε διάφορες επαρχίες, απομονωμένες επαύλεις ή και γειτονικές χώρες (δεν έφευγε με τη θέλησή του, τον κυνηγούσαν), αλλά τουλάχιστον κατάφερε να γίνει γνωστός ως πνεύμα αντιλογίας. Από την άλλη έγινε γνωστός και ως πετυχημένος θεατρικός συγγραφέας, με πολλά έργα του να ανεβαίνουν σε μεγάλα θέατρα του Παρισιού (και όχι μόνο) και τα βιβλία του να ξεπουλάνε σαν τρελά. Το ξέρατε ότι οι τυπογράφοι έβγαζαν κάτι εκατοντάδες περισσότερα βιβλία από αυτά που τους παράγγελνε για τα διοχετεύουν οι ίδιοι στην αγορά;

Την Έμιλυ πάντως την ερωτεύτηκε τρελά. Καλά, εννοείται ότι κατά καιρούς ήταν ένα μισητό φαλλοκρατικό γουρούνι, αλλά πάντα νοιαζόταν γι’ αυτή. Έζησαν ως εραστές μαζί δέκα χρόνια (το μαζί βέβαια είναι σχετικό με τα μπλεξίματα που είχε με το νόμο και τη γενικότερη μαλακία που τον έδερνε κατά καιρούς στη συμπεριφορά του), αλλά συχνά η ίδια τον ακολουθούσε στα ταξίδια του (είναι και ρομαντικό αν το σκεφτείτε!) και από τη στιγμή που χωρίσανε συνέχισαν να βρίσκονται ως το τέλος της ζωής της.

Το σημαντικότερο κεφάλαιο της κοινή τους ζωής είναι το Cirey: μια έπαυλη της Έμιλυ, που την ανακαίνισαν μαζί και στέγασε την ερωτική τους φωλιά – επιστημονικό εργαστήριο –κέντρο ιδεών. Το Cirey μπορείτε να το επισκεφτείτε ακόμα http://www.visitvoltaire.com/ (ρίξτε μια ματιά, αξίζει τον κόπο) και κατά καιρούς φιλοξενούσε όλους τους μεγάλους σύγχρονους επιστήμονες. Για τους γνωρίζοντες, ο Euler (ένας της οικογένειας) ήταν δάσκαλος του Βολταίρου και της Έμιλυ στα μαθηματικά, ενώ η αλληλογραφία έδινε και έπαιρνε. Ο σύζυγος της Έμιλυ επίσης ήταν συχνός επισκέπτης – και φυσικά ήξερε ο άνθρωπος τι γινόταν, για τους Γάλλους τότε αρκούσε η γυναίκα του Καίσαρα να φαίνεται τίμια, χωρίς απαραίτητα να είναι.

Αλήθεια, το ξέρατε πως ο Βολταίρος ήθελε πάρα πολύ να διακριθεί και στις επιστήμες, αλλά δεν ήταν τόσο καλός σε αυτόν τον τομέα; Η επιστήμη, πάντως, έχει και μια περισσότερο φιλοσοφική σκοπιά, όπου, στην προσπάθεια να βρεθούν επιχειρήματα για το διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας, η ορθολογική ερμηνεία του κόσμου που μας περιβάλλει έρχεται να δέσει με τα ανθρώπινα δικαιώματα και να περιορίσει τη σωτηρία που υπόσχεται η εκκλησία κατ’ αποκλειστικότητα. Όλο αυτό διαχέεται έντονα μέσα στο έργο του Βολταίρου και κυρίως στο Candide, όπου περιγράφεται η διαφωνία του με την Έμιλυ, η οποία ήταν υπέρ του Λάιμπνιτς, ενώ ο ίδιος Νευτωνικός για τη «ζώσα δύναμη» (Αυτά θα σας τα παρουσιάσω στο Candide). Η Έμιλυ πάντως διαχώρισε έννοιες μπερδεμένες στη φυσική (κινητική ενέργεια/ορμή), εξήγαγε ξεκάθαρους τύπους και προσπάθησε να επιβεβαιώσει πειραματικά πολλά πράγματα. Είχε καλή κατανόηση των μαθηματικών αλλά και των γλωσσών, όπου μιλούσε τουλάχιστον πέντε.

Η Έμιλυ ντε Σατελιέ πέθανε στη γέννα στην ηλικία των 42 ετών. Πατέρας του παιδιού της ήταν ένας απίστευτος μαλάκας που δεν του αξίζει καν να αναφέρω το όνομά του. Ο Βολταίρος ήταν δίπλα της μέχρι την τελευταία στιγμή και δεν την ξέχασε ποτέ «I shall await you quietly, In my meridian in the fields of Cirey, Watching one star only, Watching my Emilie». Είχε σίγουρα πολλά ακόμα να προσφέρει… Αν ζούσε 200 χρόνια μετά νομίζω ότι θα είχαμε μια δεύτερη Μαντάμ Κιουρί.

Το βιβλίο δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά και το διάβασα στα αγγλικά (δεν νομίζω όμως ότι θα μπορούσα να εκφραστώ όπως θα ήθελα στα αγγλικά για να γράψω κριτική). Ο συγγραφέας είναι επιστήμονας που εξειδικεύεται σε βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης, με πιο γνωστό του έργο το E=mc2, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά. Οι επιστημονικές σελίδες είναι λίγες και μπορεί εύκολα να το διαβάσει ο καθένας. Ενδιαφέρον είναι και το ιστορικό πλαίσιό του, καθώς αναφέρεται σε όσα γίνονταν λίγα χρόνια πριν τη γαλλική επανάσταση. Την ιστορία της Έμιλυ την ήξερα από παλιότερα και χάρηκα που βρήκα αυτό το βιβλίο. Πολύ περισσότερο χάρηκα που είδα πως υπάρχουν και άλλα βιβλία και το έργο της δεν έχει ξεχαστεί.

Fascinating look at the times. And a fascinating couple.
My only quibble is that a few times the author mentions life expectancy being in the 30s so (whichever character he was referring to) was feeling old and near death. He's mistaken life expectancy for life span, which seems to be a common error. But then he happily goes on to list what happened to all the people later, and when they died (if that was known) without noticing how many of them lived till their 70s or 80s or even 90s.
Other than that annoyance, a fantastic read.

What fragile things we are because of ego.

A fascinating, lively and readable book. The author has clearly done his homework, and gives us a window into the lives of Emilie du Chatelet and Voltaire, and their entourages. Entertaining and informative.

This was easily one of the most astounding biographies I've ever read. It's the story of a love so revolutionary in nature that it changed the course of the Enlightenment era. It's heartbreaking, powerful, and so worth a read.

Voltaire and Emilie du chatelet
Zadig Hebrew for Just Man , p, 226
Voltaire does his thinking and writing and his Emilie does philosophy and Science, amplifying
Newton in science and Spinoza on philosophy

I have been on a quest to find books about the many forgotten women who have been pioneers in sciences (see my review for Nobel Prize Women in Science: Their Lives, Struggles, and Momentous Discoveries). A friend had excitedly recommended Emilie du Chatelet as a subject of study, and this was the first book available at the library that covered her life. For those who are unaware, Emilie du Chatelet was a mathematician and one of the first geniuses of the Age of Enlightenment. Her translation of Isaac Newton's Principia Mathematica is considered the definitive edition, and was augmented by her many commentaries and explanations of his thoughts, as well as proper elucidation of the many equations he had written to explain his vast theorems.

With that background on the Marquise du Chatelet, let me get into a review of this book.

I was disappointed.

When i saw this book was written by David Bodanis, author the highly recommended and reviewed book E=mc²: A Biography of the World's Most Famous Equation (which i admittedly have still not read), i was expecting a more scientific view of the life of Emilie du Chatelet. Considering the title of this book, i probably should have known better. After all, it is a book about the twinned lives of Emilie du Chatelet and the legendary Voltaire; and if Voltaire is involved, the story is going to be grand, opulent, and focused on him. It is simply who Voltaire is.

There is touching on the early life of Emily and her love of sciences, but its mostly rushed through to get to the early evolution of Voltaire until the two meet. Then the story starts getting juicy - a passionate love affair, a country getaway for the two, Voltaire's constant scrapes and quests to prove himself a master of all logical thinking. Many of the exploits that involve Emilie proving her true scientific genius was put in as side notes to her assistance of Voltaire to prove himself an expert in scientific matters. Her dissertation on light and fire is an adjunct to the chapter on Voltaire's personal experiments, covering some of her personal discoveries in that area. And the book ends with a single chapter on the work Emilie put into translating Newton's work. Her other accomplishments and publications are hardly mentioned, or if they are, mentioned as part of the work she "assisted" Voltaire with, no that she canvassed on her own.

I understand as a history and biography, one has to cover all the aspects of a person's life. And this is a story of not just one life, but two, intrinsically intertwined. But even then, the histories seem to only scratch the mere surface of what was happening, or jump from one key scrape of Voltaire's to the other, not focusing in on what was truly going on, or how it interacted with the great world around them. Like visitors to Emilie and Voltaire's Chateau de Cirey, we seem to only see the surface of their relationship, experience their life from the bits they choose to share.

For someone looking for a biography on Voltaire, and his true great love, this is a great overview of the great man, and one of the key person's in his tumultuous and fascinating life. As a chance to discover a women of true scientific genius, it is lackluster. Emilie is left, as she has often been, a side character in Voltaire's story, with a end-note on her huge, personal contributions to the sciences she loved.

I heard that this book was about some of the greatest minds of the enlightenment and their struggle to bring about a new world based on rationality, but what I saw was a book that couldn't go two pages without some sort of erotic reference or asinine pillow-talk. If these two were the height of enlightenment thinking, then we need to seriously reconsider putting the enlightenment on a pedestal. And if this book is merely an erotic fan-fiction of the lives of perfectly rational revolutionaries, then it should be shamed from existence. I found myself simply incapable of finishing this book. It might get "better at the end," but nothing could make up for depicting two of the greatest minds of the enlightenment as angst-driven horny toads who only want to rebel so that they can have more raucous sex.
Also, if I had the same edition of the book that is featured on Goodreads ("featuring seditious verse!"), I wouldn't have even opened it.

A very interesting biography of a woman who was quite likely smarter than Voltaire and most men of her times. However, much of her work was largely ignored because it was the work of a woman. While the book is partly a biography of Voltaire as well, it is the actions of the two that make it an interesting read. I often wonder how much better and farther society might have progressed to the current point if women had been given the same opportunities and credit as men. Unfortunately, Madame du Chatelet died at the age of 42 from an infection incurred in giving birth to a daughter that died a short time later. Which is a sad commentary on the medical practices of the times.

Phenomenal, intelligent book about a courageous woman who was not afraid to be brilliant during a period in history when women were thought to be little more than childbearing vessels.