Sách tôi đọc trên đường tôi đi – Into the Wild, Jon Krakauer

Nếu chưa từng đi roadtrip dọc ngang nước Mỹ, chưa từng ngỡ ngàng trước những cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, đầy bùa mê, đẹp đẽ, yêu kiều đó, có lẽ tôi sẽ không bao giờ cảm nhận được Into the Wild của Jon Krakauer như cái cách mà tôi cảm nhận hôm nay. Tôi nhét Into the Wild vào giỏ mình trong lúc soạn đồ đi roadtrip, rồi lại thầm cảm ơn vì thêm một lần nữa, tôi được đọc một quyển sách hay đúng thời điểm.

Into the Wild không phải là quyển sách kể về cuộc đời của Christopher Johnson McCandless, toàn bộ câu chuyện và cái chết đã được kể ra ngay từ trang đầu. Quyển sách là hành trình đầu tư tìm hiểu, nghiên cứu và phân tích công phu của Jon Krakaurer, người được phân công viết về cái chết của McCandless, để rồi say mê chính cuộc đời kì lạ của người thanh niên đặc biệt này, dày công xâu chuỗi từng mảnh ghép, chúng là: những kỉ vật còn sót lại, những quyển sách McCandless đọc cho đến những dòng anh tâm đắc, những tấm bưu thiếp anh viết rồi gửi đi, những nơi anh từng đến, những người anh từng gặp gỡ, từng xin đi nhờ xe, từng có tâm tư tình ái, xuất thân gia đình và thời thơ ấu… để rồi tái hiện thành công cuộc đời và tính cách của McCandless, phần nào lý giải được tại sao McCandless đã chọn cách sống mãnh liệt đến như vậy.

Jon Krakauer viết về McCandless rất công tâm, vẫn đưa ra những ý kiến phẫn nộ trái chiều của dư luận, về sự khinh suất của một thanh niên trẻ thiếu kinh nghiệm sinh tồn ở vùng thiên nhiên hoang dã như Alaska, dẫn đến cái chết không một ai mong muốn. Jon Krakauer còn phân tích, lý giải và đưa ra một vài trường hợp khác, những người có nhiều điểm chung, cùng lý tưởng, và hành động tương đồng như McCandless: Everett Ruess, Gene Rosellini, John Mallon Waterman hay một người thành công hơn tất thảy, John Muir. Để rồi sau tất cả, tác giả vẫn không giấu nổi sự say mê đối với người thanh niên có trái tim dũng cảm này.

Sự dũng cảm hay lý tưởng điên rồ?

Vì đã từng đặt chân đến “the canyon lands”, vùng đất của những hẻm núi, tôi hiểu sự mênh mông rộng lớn, dữ dội của thiên nhiên nước Mỹ là như thế nào. Đó là lúc đồng tiền không còn giá trị, tiền mặt chỉ là những tờ giấy hay con số trên thiết bị điện tử. Đó là lúc có bao nhiêu tiền cũng không mua được một lít nước hay chút ít thức ăn, đó là lúc chỉ có một mình, giữa một vùng thiên nhiên hoang vu lộng gió, không một bóng người sinh sống. Nỗi lo dâng lên thành hoang mang, cuộn trào thành hoảng sợ. Một con-người-bạc-nhược-như-mọi-người sẽ không bao giờ một mình đến Alaska tồn tại được hơn 100 ngày.

Nói rõ hơn nguyên nhân cái chết của McCandless, anh không chết vì nấm độc. McCandless chết vì ăn phải những hạt khoai tây bị mốc trong quá trình cất giữ chúng vào mùa mưa, chính những vi khuẩn đó làm tê liệt dần hệ tiêu hóa, đến khi không còn chuyển hóa được bất kỳ loại thức ăn nào dung nạp vào cơ thể nữa, khiến McCandless kiệt sức dần, yếu lả đi và cuối cùng là chết vì đói. Nếu không là McCandless mà là bất kỳ ai vào hoàn cảnh đó, cho dù là một người dày dạn kinh nghiệm, sự rủi ro là không thể tránh khỏi.

Tôi không thích và cũng không đồng tình cái cách mọi người quy chụp cái chết của McCandless là “thảm họa”. McCandless là một thanh niên thông minh, có học thức, nhiều lối suy nghĩ sâu sắc khác thường, quá nhiều lý tưởng, nhiều tâm tư… Tôi không cho là một người nào đó thảm hại vì theo đuổi lý tưởng của chính mình. Tôi cũng tin rằng McCandless không muốn chết vì quá yêu cuộc đời, anh vẫn muốn được trở lại, được yêu thương. Nếu được sống một cuộc đời mình cho là đáng sống, hai mươi mấy năm cũng là đủ. Sống một cuộc đời dài đằng đẵng vô vị, 60 năm đánh đổi lấy cái gì?

Theo cá nhân tôi, lý do khiến McCandless từ bỏ gia đình và chọn cách sống lang bạt, tôn sùng nơi hoang dã và đời sống bản năng, đó là khi anh tìm hiểu ra sự thật quá khứ, bố anh từng là người đàn ông đa thê, mẹ anh là người tình nhân khiến cuộc hôn nhân trước của bố anh tan vỡ, ông cùng một lúc qua lại với hai người đàn bà, những cuộc cãi vã bất tận của bố mẹ và sự áp đặt lối sống khuôn mẫu lên một người có tính cách mạnh mẽ như McCandless, nổi loạn là tất yếu. Khi đã phần nào thấu cảm được lý do, tôi lại đau đáu trong lòng một câu nói, “Đôi lúc, trẻ con phải biết tha thứ cho lỗi lầm của người lớn.”

Điều khiến tôi rung động sâu xa nhất chính là đoạn cuối của quyển sách, khi bố mẹ McCandless bay đến Alaska, vào thăm chiếc xe buýt nơi McCandless trút hơi thở cuối cùng. Và chi tiết trên chuyến bay mang tro cốt của McCandless trở về, vì không chấp nhận nổi sự thật là McCandless chết vì đói, em gái anh ăn ngấu nghiến cuồng điên những món đồ ăn dở tệ trong chuyến bay, rồi khi về nhà, cùng với người mẹ, đều không thể nuốt nổi thức ăn, trong khi bố anh thì ngược lại, mắc chứng ăn quá độ liên tù tì lên đến 8 pounds.

Như một cách làm nhẹ nhõm những ai đem lòng yêu mến McCandless, tác giả và tôi, những người tin rằng trước khi chết vì đói, tương tự như những người thắt cổ tự vẫn, trong những giờ phút cuối cùng, trước khi đi vào cái chết, nạn nhân sẽ trải qua một trạng thái đê mê, cơn đói biến mất, nỗi đau trở nên dịu êm… Nghĩ đến điều đó thôi cũng làm người ta – những người yêu mến McCandless -như tôi, khuây khỏa đi ít nhiều.

(Sách tôi đọc trên đường tôi đi, T2HM – Feb 14, 2017)

I love Jon Krakauer. I didn't find one single thing about the Alex McCandless even remotely interesting. He came across as a spoiled brat with no concept of reality - basically because of his priveleged upbringing. But somehow, he blamed his parents for that void of myopic self absorption.

I live in Alaska and I've lived in Idaho and Colorado and Oregon . . . basically AROUND people who love the great outdoors. I am more comfortable in a heated coffee shop READING about the great outdoors. Still, I know that heading into any forest - particularly one at that latitude and altitude in pursuit of adventure with (a) no food, (b) no gear, (c) no plan and (d) no backup plan is nothing short of delusional or maybe just stupid.

I absolutely adore Jon Krakauer's attempts to explain Alex's possible motives and angst. I get that Krakauer identifies with some of what gnawed at Alex . . . that discontent . . . that feeling that life can't possibly be this pointless . . . etc. I wonder about those things with fairly consistent frequency. I suppose I have my own means of stamping those feelings out (alternating burst of extreme carbohydrate consumption and running or spinning; work and volunteerism). Still, the fact that Alex died of exposure in an abandoned bus in Denali National Park is less poignant than poetic - justice, that is. Darwinism, if you want to be cruel.

(Cringe) That sounded really awful, didn't it? But Krakauer carefully paints a picture of a young man completely disillusioned with the life that his parents provided for him, the future they groomed him for. A life easier, better than theirs. He points to his parents' mistakes and flaws as lightening rods for Alex's rejection of them and his pursuit of deeper understanding.

What a luxury. One that we all pursue at some point in our lives and if we have any sense, grow out of. I was constantly irritated with Alex for hitching, homelessness, biting every hand that tried to feed him. His lonely, desperate death not at all surprising and not terribly sad, either . . . except for what it put his family through.

I had no interest in seeing the movie. I saw trailer images of a young man looking off into the wildnerness with depth and intensity and that is NOT the Alex McCandless I got to know in the book. If Sean Penn managed to paint a more enlightened image of Alex, then he deviated from the book quite a bit.

"It is hardly unusual for a young man to be drawn to a pursuit considered reckless by his elders; engaging in risky behavior is a rite of passage in our culture no less than in most others. Danger has always held a certain allure. That, in large part, is why so many teenagers drive too fast and drink too much and take too many drugs, why it has always been so easy for nations to recruit young men to go to war. It can be argued that youthful derring-do is in fact evolutionarily adaptive, a behavior encoded in our genes. McCandless, in his fashion, merely took risk-taking to its logical extreme."

Inspired and motivated by Lillelara's review, I found Into the Wild on my library's OverDrive as an audiobook - I had heard that the book The Golden Spruce, which I recently read, was often compared to Into the Wild and really wanted to find out what led to the comparison.

Having read the book, I can't say I see many similarities at all. The Golden Spruce is about an ex-logger turned environmental activist in British Columbia who commits an act of eco terrorism.
Into the Wild is the story of Chris J. McCandless who who at 24 decides to step out of society and live alone in the wilderness of Alaska.
Both men suffer the consequences of their decisions but this is where the similarities end. Certainly, there were no similarities in their background or motivations.

Before I go off on a rant about Into the Wild, I would like to make clear that my issues with the book are with the writing and the author. The story of Chris McCandless is certainly worth telling and worth thinking about - after all it is quite extraordinary that anyone would choose to go out into the wild and be completely cut off from all human contact. While I'm not sympathetic to McCandless or feel any particular like or dislike towards him for abandoning his family and friends, I respect his attempt (for whatever reason) to live in a way that seemed right to him. Whether he did it out of youthful hubris, out of a peculiar mental disposition, or because he was suffering from some romantic illusion instilled by his love of Thoreau and Tolstoy. At the end of the day, he knew the risks of living in the wild.

My rating of this book is not a reflection of my respect for McCandless' story. The issues I have with the book are with the overindulgent writing and an author who tries to give meaning to McCandless' actions but will over and over try to push his own interpretation of events.
Sure, Krakauer makes a great effort in interviewing a lot of people who may have known McCandless, but instead of presenting the opinions of the people who knew that young man first hand, Krakauer interprets the interviews himself. It may be that he tries to fill pages or it may be that he felt he could add some needed context, but the first time his style of revealing the story really grated on me was when he presented an interview with McCandless' father and then proceeded to dismiss McCandless Snr.'s notions in favour of Krakauer's own ideas of why Chris had chosen to seek seclusion.

Given the choice between a parent's take on the story and Krakauer's - what would make you think Krakauer was in a better position to judge?

This was not the only time that I got to doubt the sincerity of the author. In fact, there were numerous moments throughout the book when I wanted to ring the BS bell.

At one point, Krakauer dismisses several psychological theories that sought to explain McCandless' behaviour. I admit that the theories he mentions sounded far-fetched and seemed to be based on long-disproved Freudian models, but for Krakauer to follow this up with a theory of his own was just extraordinarily arrogant. The aspect of Krakauer's theory that I found particularly vexing was that he tried to sell it on the premise that he, Krakauer, had a deeper understanding of McCandless' frame of mind because he was a mountaineer who could relate to the excitement of facing physical challenges and the mental struggle of keeping it together under harsh conditions. Blah, blah, blah.

What Krakauer does achieve is to conveniently slip in some stories of his own exploits - which have nothing to do with McCandless' story. If ever there was an inappropriate time for self-promotion, this was it.

There was also a point where Krakauer implied that the author of a book on ethnobotany found in McCandless' possession was to blame for his death because she failed to point out in the book that certain seeds were poisonous.

And if this example was not enough, he managed to top this by constantly comparing McCandless' story to that of other adventurers who met with rather sticky ends. Most of these stories were, again, rather unrelated to McCandless. I'm still puzzled why Krakauer thought it would be appropriate to compare McCandless' story to that of the Franklin expedition and go off on a tangent about how Franklin condemned his men to death because of his (Franklin's) stupidity and lack of respect of nature - which is also much unsubstantiated conjecture on Krakauer's part. But who will argue with a self-appointed expert who does not need to cite sources?

In the end, I got the feeling that Krakauer had an agenda in writing this book that tried to make more of McCandless' story than there really was.
In my mind, McCandless was young guy who made a choice and - tragically and fatally for him - it didn't work out. However, there was no conspiracy. There was no one to blame. There also was no dramatic heroism other than that of a guy trying to live as he saw fit. Other than that, we will never know, but this also seemed to have been part of McCandless' plan.

"In 1992, however, there were no more blank spots on the map - not in Alaska, not anywhere. But Chris, with his idiosyncratic logic, came up with an elegant solution to this dilemma: He simply got rid of the map. In his own mind, if nowhere else, the terra would thereby remain incognita." .

Edit - 28.10.15: I corrected some typos.