In kader van oudercursus "Griekse Tragedie" gelezen.
Niet altijd even gemakkelijk om te lezen, zelfs niet in het Nederlands. En enige kennis van de Oudgriekse geschiedenis is ook wel nodig. Toch spannend genoeg om te lezen. Hoewel ik me afvraag of ik het spontaan zou lezen...

This wasn’t good!

Siempre es difícil enfrentarse a un texto de la Grecia Clásica. Varias son sus dificultades: un vocabulario recargado, un estilo lento y una tendencia a los circunloquios alargados en exceso. Eso hace que sean textos que sólo podrán interesar a quienes les guste todo lo relacionado con la antigua Hélade.

En Los persas asistimos a una crónica de la guerra entre griegos y persas de la cual Esquilo, el autor, fue testigo; a través de la figura de Jerjes se nos narran las desventuras de su pueblo, quienes perdieron la guerra frente a unos bravos helenos -cuya épica figura marca el tono político de la obra- y la posterior huida, nefasta y trágica. Con lúgubres lamentos se da testigo de un conflicto que marcó aquellos años en los que nacía la cultura helénica, el teatro, la poesía y las tragedias.

La obra de teatro es la más antigua que se conserva, y podemos notarlo en su estructura: corta y carente de dinamismo espacial, con largas exposiciones de sus personajes -pocos- y un carácter más bien político que no de ocio. Parece más bien una obra destinada a informar antes que a entretener.

Sin duda una obra capital en la historia de la cultura occidental, una semilla de la que surgiría el esplendor griego de los dos siglos posteriores. Por algo Esquilo es considerado el padre de la tragedia griega.

Über "Die Perser" habe ich als erstes gelesen, dass es "historisches" Stück ist, keinen mythischen Stoff, sondern reale Kriegsereignisse verarbeitet. Aischylos wäre nicht der größte griechische Tragödiendichter, hätte er dabei nur den kontingenten Verlauf der Geschichte in Versfom gebracht. Mit "Die Perser" führt er uns die Grausamkeit von Schlachten vor Augen, lässt uns die Einsamkeit und Kälte kriegsleerer Städte spüren, erinnert uns an die Zerbrechlichkeit des Schicksalsglücks und warnt uns vor Übermut und Selbstüberschätzung.

Den stärksten Eindruck hatte die Beschwörung Dareios' auf mich: In der tiefsten Verzweiflung rufen das Volk und die Königsmutter nach dem alten König, der als Geist zurückkehrt, als besonnener Regent und erfolgreichem Heerführer Orientierung und Ratschlag gibt. Aischylos erinnert an den Fluch eines allzu guten Herrschers - für das Volk, das sich auf ihn zurückwendet, doch vor allem für das Kind, der diesen übergroßen Schatten zu überspringen sucht und daran scheitern muss. Ist der weise König Vorbote eines großen Unglücks? Für die Perser wird es neue Herrscher geben, aber Xerxes findet nicht einmal bei seiner Mutter Trost.

oioi, oioi
ototototoi
Agony, agony
papai papai
Hateful fate

I never thought about it before but i guess the cliche of poetic lamentations does come from somewhere, perhaps from the greek plays like such.

Aeschylus wrote over ninety plays, and of the 7 that survive complete today, Persians is one of them. This may not seem like anything particularly noteworthy, any more so than any of his plays having survived, until you take into account its historical importance. Aeschylus was Greek, and fought the Persians at the Battle of Salamis, during the second Persian invasion of Greece (you're probably familiar with the contemporary battle of Thermopile, immortalized so well in Frank Miller's book n  300n). This book, told from the perspective of the vanquished Xerxes, is therefore a firsthand account of that battle, in a roundabout way.—What are the chances that of ninety plays, it would be one of the 7 that survive? My wife points out that its historical importance makes it a likely candidate for preservation. True enough, but still—wow.

I should probably muster up five stars for the sucker, but my Grecian (read: Western) sympathies are so deeply ingrained that I couldn't get involved in the Persians' troubles. Still essential reading, though. This edition is the one to go for, unless you're interested in reading the original Greek, in which case, go for the Loeb Classical Library  translation.

3.5

Primera incursión de Esquilo. Interesante y distinto a lo que venía acostumbrada.

Dans cette tragédie, Eschyle met en scène la complainte de Perses sur leur défaite à la fois terrestre et maritime de l'armée de Xerxès lors de la bataille de Salamine contre les Grecs. Cela malgré leur nette supériorité numérique (des milliers de navires perses contre trois cents vaisseaux grecs). La pièce commence par l'inquiétude de la Reine et du choeur quant à l'avenir incertain de leur armée, continue par le récit de la débâcle perse donné par le Messager, par l'annonce de cette tragédie à Darius et enfin se termine par la complainte de Xerxès accentuée par les plaintes du choeur.
Personnages : le Coryphée (chef de chœur), le chœur, la Reine (la mère de Xerxès), le Messager, Xerxès, Darius invoqué de chez les morts.

El CORO de ancianos cuenta que han sido escogidos por el rey Jerjes, hijo de Darío, para velar por su país. Expresan su preocupación por la vuelta del rey y la de su ejército. Comentan que todos los jóvenes han partido y no hay mensajero que llegue a la ciudad con noticias. Anotan que los soldados dejaron tras ellos Susa, Ecbatana y Cisa; marcharon en naves y a pie. Repasan los nombres de los jefes persas: Amistres, Artafrenes, Megabates, Astaspes, Artembres, Masistres, Imeo, Farandaces y Sóstanes. Relacionan también a los jefes aliados: Susícanes, Pegastón, Arsames y Arimardo. Cuentan que a este gran ejército se suma también el pueblo lidio, comandado por Metrogates y Arteo; así como los carros de Sardes. Manifiestan que son también enemigos de Grecia los vecinos de Tmolo, los misios, Babilonia, y toda Asia en general. Mencionan que toda la tierra asiática extraña a todos esos varones.

Οκτώ μόλις χρόνια μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο Αισχύλος ήδη μιμείται ένα προϋπάρχον έργο (τις Φοίνισσες) μιλώντας από την πλευρά των ηττημένων Περσών. Μια από τις σπάνιες περιπτώσεις τραγωδίας που το περιεχόμενό της δεν είναι μυθολογικό.

Στο χορό των "γερόντων" (βασιλικοί σύμβουλοι, παρακοιμώμενοι και κολαούζοι της αυλής) οι οποίοι επικουρούνται δραματικά από τη μητέρα του Ξέρξη και αναμένουν με αγωνία νέα από την εκστρατεία στην Ελλάδα. Σε λίγο εμφανίζεται ένας αγγελιοφόρος που φέρνει τα κακά μαντάτα: Οι Πέρσες ηττήθηκαν στη Σαλαμίνα, 300 πλοία των Ελλήνων τσάκισαν τα 1207 (εντυπωσιακά ακριβής αριθμός) του Ξέρξη και η θάλασσα γέμισε πτώματα, "τόσοι άνθρωποι μαζεμένοι δεν πέθαναν άλλη μέρα". Ο αγγελιαφόρος δίνει μια εξαιρετικά παραστατική περιγραφή της ναυμαχίας και των συνεπειών της, μνημονεύοντας και πληθώρα προσώπων που έλαβαν μέρος, αλλά μόνον από την πλευρά των Περσών. Έλληνας δεν αναφέρεται ούτε ένας (κάτι που έχει μια ειδική αξία, θα αναφερθώ πιο κάτω). Αναφέρεται και ο Ξέρξης που επιστρέφει ζωντανός (προς μεγάλη χαρά της μητέρας του) με ρούχα σκισμένα και καταρακωμένος από την ήττα.
Ο χορός αντιδρά καλώντας το πνεύμα (είδωλο) του βασιλιά Δαρείου (ήδη νεκρού πριν ξεκινήσει η εκστρατεία) ο οποίος κατακρίνει το γιο του για την ύβρι του (αν και ιστορικά, ο Ξέρξης απλώς ανέλαβε την εκστρατεία την οποία δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει ο Δαρείος λόγω... θανάτου), ενώ προλέγεται και η ήττα των περσών στις Πλαταιές (χωρίς αμφιβολία... ήδη γνωστή στο κοινό του 472 π.Κ.Ε. που παρακολουθεί την παράσταση).

Στην"έξοδο", εμφανίζεται ο Ξέρξης (κάτι που προοικονομείται έμμεσα σε πολλά σημεία του έργου), εξαθλιωμένος, με στολή σχισμένη, και αναλύεται σε θρήνο στον οποίο συμμετέχει και ο χορός.

Με εξαιρετικά νηφάλιο τρόπο για τα δεδομένα της εποχής, ο Αισχύλος παραδίδει ένα κατά μείζονα λόγο αντιπολεμικό έργο, στο οποίο το αποτέλεσμα της μάχης δεν κρίνουν τόσο οι ικανότητες και η δεξιοσύνη στα όπλα (όχι εντελώς), αλλά η θεϊκή οικονομία που πλήττει τον Ξέρξη (και κατ' επέκταση του Πέρσες) για την ύβρι που έχουν διαπράξει δηώνοντας την Αττική και καταστρέφοντας τα ιερά της Αθηνάς και άλλους τόπους θρησκευτικής αξίας. Είναι άλλωστε και ένας "πονηρός" τρόπος να πάρει η Αθήνα, η πόλη του, τα εύσημα για αυτή την επιτυχία, χωρίς να "λιβανίζει" η ίδια τον εαυτό της, αλλά δεχόμενη το θρήνο του αντιπάλου για την ήττα του ως βραβείο για τη δική της νίκη. Έτσι λοιπόν, έχουμε ένα έργο για μια νίκη της Αθήνας, γραμμένο από Αθηναίο και παιγμένο μπροστά στο Αθηναϊκό κοινό στο οποίο δεν αναφέρεται ούτε ένας Αθηναίος και όπου κυριαρχεί... ο θρήνος. Well played Αισχύλε...

Είπαμε ότι μνημονεύονται πολλοί Πέρσες αλλά κανένας Έλληνας. Έχει υποστηρισχτεί (και με βρίσκει σύμφωνο παρά τις πενιχρές μου σχετικές γνώσεις και την ελάχιστη ενασχόλησή μου με το αντικείμενο), ότι ο Αισχύλος εδώ καταδεικνύει τη διαφορά ανατολής και δύσης. Στην ανατολή δεσπόζει ένας βασιλιάς, ονομαστός, στρατηγοί ονομαστοί, αλλά στην δύση, στη χώρα της δημοκρατίας εκεί που άρχων είναι ο λαός και ισότητα επικρατεί (ακούω βήχα από το ακροατήριο, κάτι περί γυναικών δούλων, αριστοκρατών ιππέων κ.λπ., παρακαλώ ησυχία), κανείς δεν προκρίνεται και δεν διεκδικεί τη νίκη για τον εαυτό του, ακόμη κι αν όλοι οι παριστάμενοι στο θέατρο γνωρίζουν τη συμβολή του Θεμιστοκλή στο ζήτημα (δημιουργία του στόλου με το ασήμι του Λαυρίου, τέχνασμα που προσέλκυσε στα στενά της Σαλαμίνας τον περσικό στολο). Φυσικά υπάρχει και το ενδεχόμενο ο Θεμιστοκλής να μην αναφέρεται γιατί ήδη έχουν πέσει οι μετοχές του και λίγο καιρό αργότερα εξορίζεται από τους επιλήσμονες αλλά... δημοκρατικότατους Αθηναίους για 10 χρόνια.




Πράγματα που πολύ βολικά ξεχνάει ο Αισχύλος:

Οι Πέρσες που θεωρεί ότι τιμωρούνται από τους θεούς για τις βεβηλώσεις ιερών, πρώτοι είχαν δεχτεί τέτοιες βεβηλώσεις και πυρπολήσεις κατά την Ιωνική Επανάσταση την οποία ενίσχυσε η Αθήνα με ναυτικό και στρατό και οδήγησε στη ναυμαχία του Μαραθώνα.

Ο Δαρείος δεν ήταν ο ακριβώς ο αγαθός, σοφός πολυνίκης βασιλιάς. Αποκλείεται να έχει ξεχάσει ο Αισχύλος ότι πρώτος ο Δαρείος επιτέθηκε στους Έλληνες, καθως συμμετείχε και ο ίδιος στη μάχη του Μαραθώνα. Βέβαια, η διαφορά μεταξύ Δαρείου και Ξέρξη είναι ότι ο πρώτος περιορίστηκε (ίσως και εκ των πραγμάτων) στα αμιγώς πολεμικά, έχασε τη μάχη του και αποχώρησε σαν κύριος, ενώ ο Ξέρξης προέβη σε καταστροφές και βεβηλώσεις, πυρπόλησε δύο φορές την Αθήνα και κατέστρεψε ναούς και ιερά της πόλης.

Μεγάλο μέρος των πληρωμάτων των Περσών ήταν... Ίωνες, Έλληνες υποτελείς του "μεγάλου Βασιλέα", ενώ και από την κατ' εξοχήν Ηπειρωτική Ελλάδα, δεν ήταν λίγες οι πόλες που συνέδραμαν τους Μήδους, είτε από φόβο είτε προσδοκώντας οφέλη σε βάρος γειτόνων τους, είτε ακριβώς επειδή οι γείτονες με τους οποίους είχαν αντιδικίες αντιστάθηκαν.

Αποκλείεται οι Πέρσες να αποκαλούσαν τους εαυτούς τους βαρβάρους", όπως συμβαίνει συχνά στο έργο. Κανένας λαός δεν αυτοπροσδιορίζεται ως βάρβαρος και συνήθως ο όρος αυτός περιγράφει... τους άλλους, τους "έξω από τα σύνορά μας".

Ούτε μία στο εκατομμύριο οι Μήδοι δεν προσεύχονταν ή αναφέρονταν στον Δία. Νομίζω θεός της αρεσκείας τους ήταν ο Αχούρα Μάζντα. Καταλαβαίνω τη διστακτικότητα του ποιητή να φέρει... καινά (όχι και τόσο) δαιμόνια στην Αθήνα μέσω του έργου του, αλλά είναι λίγο σόλοικο να τους βάζεις να επικαλούνται έλληνες θεούς. Ας έλεγε έστω απλά "θεοί"... Ψιλά γράμματα, προσχωράμε.

Αποκλείεται ο Ξέρξης να διέσχισε όλη την Ελλάδα και μέρος της Μικράς Ασίας με την ίδια στολή, για να φτάσει μπροστά στη μάνα του με σκισμένα ρούχα. Καλό ως σκηνοθετικό εύρημα που δείχνει την ήττα και την ταπείνωση, αλλά δεν μπορώ παρά να το επισημάνω.

Η Αυτοκρατορία του Ξέρξη δεν κατέρρευσε, όπως υποννοείται στο έργο, μάλιστα συνέχισε ακμαιότατη σχεδόν άλλους δύο αιώνες, έχοντα συνολικά πολύ μικρότερο αντίκτυπο από αυτό που παρουσιάζεται στο φιλοθεάμον αθηναϊκό κοινό, ούτε καν ήταν η ήττα στη Σαλαμίνα η αρχή της παρακμής της (αν και έχει κατά καιρούς υποστηριχτεί και το αντίθετο). Ωστόσο αληθεύει ότι δεν ακολούθησε άλλη επεκτετική εκστρατεία των Μήδων και των συν αυτώ προς δυσμάς, τουναντίον οι Έλληνες πλέον τραμπούκιζαν την Ανατολή σε κάθε ευκαιρία (και αργότερα οι Ρωμαίοι).

Γενικός βαθμός / χαρακτηρισμός: Ό,τι πρέπει για καλοκαιράκι στην Επίδαυρο, αν δεν σας κουράζει η μόνιμη κλαούνα και οι (μάλλον σκόπιμες) ανακολουθίες του έργου.

Ειδική μνεία για την συγκεκριμένη έκδοση: Έχει γίνει πολύ καλή δουλειά στην εισαγωγή τη μετάφραση και τα σχόλια, τόσο καλή, που μπορείτε να αφήσετε το κείμενο απ' έξω, καθώς... έχει όλο καλυφθεί και αναλυθεί εκτενέστατα στις υπόλοιπες ενότητες.

Questa tragedia narra la spedizione militare intentata dal re persiano Serse, figlio di Dario, nei confronti delle città greche del Peloponneso esitata nella disfatta degli asiatici sul mare a Salamina e continuata sulle truppe di terra in ritirata. Esile nell’impianto e strutturata in modo semplice con pochi personaggi essenziali a esprimere il pathos della vicenda, la trama si consuma nella reggia di Susa dove la regina Atossa vedova del grande re Dario e madre di Serse, scossa dall’assenza di notizie e da gravi presagi, raccoglie a sé gli anziani della città per parlarne: i maggiorenti convincono la regina a consultare lo spirito del defunto re Dario ma irrompe sulla scena un araldo giunto dai luoghi della battaglia che svela la grave e inattesa sconfitta e la morte di tantissimi ufficiali, coraggiosi comandanti e amici personali di Serse. Commovente l’atteggiamento della regina preoccupata per la sorte del figlio ma ancora di più l’intervento accorato di re Dario, invocato dall’Ade. La tragedia si conclude con l’appassionato mea culpa di Serse ritornato con le vesti regali strappate, umiliato dalla sconfitta subita e nella rievocazione con un addolorato racconto della sorte della spedizione e della perdita degli amici più cari sul campo di battaglia. Tragedia personale e di un popolo sconfitto per la sua arroganza di superiorità.